يونس ٧٣
| کپی متن آیه |
|---|
| فَکَذَّبُوهُ فَنَجَّيْنَاهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْکِ وَ جَعَلْنَاهُمْ خَلاَئِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ کَذَّبُوا بِآيَاتِنَا فَانْظُرْ کَيْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ |
ترجمه
| يونس ٧٢ | آیه ٧٣ | يونس ٧٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْفُلْکِ»: کشتی. «خَلآئِفَ»: جمع خلیفه. جانشینان. جایگزینان. «آیَاتِنَا»: آیات ما. نشانه‌ها و معجزات ما، از جمله طوفان نوح. «الْمُنذَرِینَ»: بیم داده‌شدگان. ترسانده‌شدگان.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ «73»
پس او (نوح) را تكذيب كردند، آنگاه ما او و كسانى كه در كشتى همراه او بودند را نجات داديم و آنان را جانشينِ (در زمين) قرار داديم و همه‌ى كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند، غرق ساختيم. پس بنگر كه پايانِ كارِ هشدار داده شدگان چگونه بود!
نکته ها
ياران نوح هشتاد نفر بودند و كافران بسيار، امّا به امداد الهى، كافران نابود و مؤمنان وارثِ زمين گشتند. «1»
«1». تفسير مجمع‌البيان.
جلد 3 - صفحه 603
در اين آيه، به فرجامِ نيك مؤمنان و هلاكتِ مخالفان دعوت انبيا اشاره شده است.
پیام ها
1- تنها ايمان كافى نيست، همراهى و همگامى با رهبران الهى لازم است تا به نجات برسيم. «مَنْ مَعَهُ» به جاى «آمَنُوا بِهِ»
2- نتيجه‌ى ايمان و استقامت، نجات و حكومت است. «فَنَجَّيْناهُ، جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ»
3- در نهايت، پيروزى با اهل ايمان است و رسوايى با اهل كفر وشرك. فَنَجَّيْناهُ ... أَغْرَقْنَا ...
4- از سنّت‌هاى الهى، ابتدا مهلت دادن و سپس قهر و غضب بر عاصيان است.
«أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا»
5- نتيجه‌ى اصرار بر كفر و بيراهه رفتن، هلاكت است. «أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا»
6- اوّل اتمام حجّت وهشدار وتذكّر، بعد قهر وغضب. أَغْرَقْنَا ... عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ
7- تاريخِ مفيد و سازنده آن است كه به طرفداران حقّ دلگرمى دهد و پيروان باطل را تهديد كند. «فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ»
8- شناخت تاريخ و عوامل پيشرفت يا انقراض امّت‌ها، در جهت‌گيرى حركت‌ها لازم است. «فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ (73)
فَكَذَّبُوهُ: پس تكذيب نمودند نوح عليه السّلام را در دعوت و رسالت، و كلام او را دروغ پنداشته باور نداشتند. فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ: پس نجات داديم نوح عليه السّلام را با كسانى كه با او بودند در كشتى. وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ: و قرار داديم ايشان را خليفه در زمين، يعنى جانشين و بازماندگان هلاك شدگان به غرق. بنا به قولى هشتاد نفر بودند و آن قريه‌اى كه بنا نمودند معروف به ثمانين شد؛ يا قرار داديم ايشان را رؤساى در زمين. وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا: و غرق ساختيم آنان را كه تكذيب نمودند آيات ما را و كافر شدند. به غير از اهل كشتى، بقيه اهل زمين تماما هلاك شدند به سبب تمادى در كفر و عناد با ظهور آيات بينات. فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ: پس تأمل نما اى شنونده چگونه شد عاقبت آنان را كه انذار نموديم و آنها نترسيدند و وعظ و نصيحت قبول نكردند، لا جرم به پاداش آن مبتلا گرديدند. وقوع اين طوفان عالمگير به قول مورخين، دو هزار و دويست و چهل و دو سال بعد از هبوط آدم ابو البشر عليه السلام بوده.
تبصره- اين مطلب مسلم آمده كه خلقت موجودات به غير از بشر بالعرض، و لكن خلقت انسانى بالذات باشد. بنابراين مواليد ثلاث از حيوان و نبات و جماد، بتمامه براى نظام جامعه بشريت است، و بقاى آنها دائر مدار وجود انسانى باشد. در اين صورت هلاك آنها در طوفان مانعى ندارد، زيرا چون قوم نوح بعد از اتمام حجت و نصب دلايل بر حق و اعطاء رسول باطن و ظاهر، در مقام عناد برآمده به سوء اختيار، كفر و شرك را اختيار و منهمك در ضلالت به حدى كه بقاى آنها در عالم جز فساد و افساد فايده‌اى ندارد، مستوجب غضب الهى و
ج5، ص 368
عذاب قهارى واقع شدند كه به كلى قطع ريشه آنها از زمين شود، لا جرم ساير موجودات زمين هم كه براى بقاى نظام نوعى بود با هلاك آنها هلاك گرديدند.
تتمه- در فصول المهمه «1»- شيخ حر عاملى (رحمه الله) روايت نموده از عبد السلام از حضرت رضا عليه السّلام سؤال كند به چه علت غرق فرمود خداى تعالى دنيا را بتمامه در زمان نوح عليه السّلام و حال آنكه در آنها بودند اطفال و كسانى كه گناه نداشتند؟ حضرت فرمود: نبود در آنها اطفال، زيرا خداى تعالى عقيم نمود اصلاب قوم نوح و ارحام زنان ايشان را چهل سال، پس منقطع شد نسل آنان، و غرق شدند و حال آنكه اطفال در آنها نبودند. و نباشد خدا هلاك فرمايد به عذاب، كسى را كه گناه نيست براى او. و اما، ما بقى هلاك شدند به تكذيب نوح پيغمبر خدا، و سايرين غرق شدند به سبب راضى بودن به تكذيب مكذبين. بعد فرمود: و من غاب عن امر فرضى به كان كمن شهده و اتاه: و هر كه غايب باشد از امرى، پس راضى باشد به آن، پس مى‌باشد مثل كسى كه حاضر بوده و بجا آورده آن را. آيه شريفه تهويل است نسبت بآنچه بر قوم نازل شد از عذاب، و تحذير نسبت به امت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله از تكذيب و مخالفت آن سرور.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ نُوحٍ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ يا قَوْمِ إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ مَقامِي وَ تَذْكِيرِي بِآياتِ اللَّهِ فَعَلَى اللَّهِ تَوَكَّلْتُ فَأَجْمِعُوا أَمْرَكُمْ وَ شُرَكاءَكُمْ ثُمَّ لا يَكُنْ أَمْرُكُمْ عَلَيْكُمْ غُمَّةً ثُمَّ اقْضُوا إِلَيَّ وَ لا تُنْظِرُونِ (71) فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْمُسْلِمِينَ (72) فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِي الْفُلْكِ وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ وَ أَغْرَقْنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِينَ (73)
ترجمه
و بخوان بر ايشان خبر نوح را چون گفت به قومش اى قوم من اگر بوده باشد گران بر شما اقامت من و تذكّر دادن من بآيتهاى خدا پس بر خدا توكّل كردم پس جمع آورى كنيد كارتانرا با شريكانتان پس نبايد باشد كار شما بر شما پوشيده پس ادا كنيد بسوى من و مهلت مدهيد
مرا پس اگر اعراض نموديد پس نخواستم از شما هيچ مزدى نيست مزد من مگر با خدا و مأمور شدم كه باشم از مسلمانان
پس تكذيب نمودند او را پس نجات داديم او را و هر كه بود با او در كشتى و قرار داديم ايشانرا جانشينان و غرق نموديم آنانرا كه تكذيب كردند آيتهاى ما را پس بنگر چگونه بود انجام كار بيم داده شدگان.
تفسير
پيغمبر اكرم مأمور شد از جانب خداوند كه شمّه‌اى از قصّه حضرت نوح عليه السّلام را با گروهى كه مبعوث بر آنها شده بود بسمع اهل شرك زمان خود برساند باين تقريب كه آنحضرت پس از سالهاى متمادى اقامت در ميان آنها و ارشاد و موعظه و نصح و تحذير با كمال ملايمت فرمود اى قوم من اگر مقام و منزل يا اقامت من در بين شما و قيام من بامر دعوت بحقّ و متذكّر كردن من شما را بادلّه توحيد بر شما شاق و بطبع شما گران است اعتماد و وثوق و توكّل من بخدا است شما تصميم خودتان را بگيريد و با شركاء خودتان در دين باطل يا شركائى كه براى خدا قرار داديد همدست شويد و از آنها استنصار نمائيد و پس از تهيّه تمام وسائل مبارزه بدون مهلت با تمام قوا براى اعدام من قيام و اقدام نمائيد و آنها را در باره من بكار بريد و نتيجه اين عمل آنستكه از ترديد بيرون ميآئيد و از غم و اندوه و عقده دلى كه از من داريد خارج
جلد 3 صفحه 35
ميشويد و تكليف روشن ميشود و امر شما بر شما مستور و پوشيده نميماند چون مراد از لفظ غمّه يا ضيق و شدّت و كربت است و يا مستوريّت و اگر موجب اعراض شما از من و مواعظم آنستكه تصوّر ميكنيد من از شما اجر و مزدى بر ارشاد و وعظ و اداء رسالت طلب مينمايم نه چنين است بهيچ وجه من از شما انتظار كمك مالى ندارم اجر و مزد و ثواب دعوت من با خدا است و براى انجام اين امر از طرف خداوند مأموريّت دارم و مأمورم كه مطيع و منقاد و فرمانبردار او باشم و به اقبال و ادبار شما ترتيب اثر ندهم و جز به لطف او اميدوار و جز از قهر او خائف نباشم و ميدانم كه او حافظ و نگهبان و معين و ناصر من است پس از اتمام حجّت باز قوم مانند روز اوّل تكذيب آنحضرت را نمودند و خداوند بوسيله كشتى او و همراهانش را نجات داد و جانشين غرق شدگان فرمود در زمين و سايرين بطوفان عالمگير غرق شدند و اثرى از آنها باقى نماند پس بايد بنظر عبرت در اين واقعه تاريخى نگريست و با دعوت انبياء عظام مخالفت ننمود و سهل انگارى نكرد و دنيا و آخرت را از دست نداد كه صبر خدا زياد و قهر او شديد است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَكَذَّبُوهُ فَنَجَّيناه‌ُ وَ مَن مَعَهُ فِي الفُلك‌ِ وَ جَعَلناهُم خَلائِفَ وَ أَغرَقنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا فَانظُر كَيف‌َ كانَ عاقِبَةُ المُنذَرِين‌َ (73)
پس تكذيب كردند قوم نوح حضرت نوح را پس نجات داديم او را و هر كس که با او بود و ايمان آورده بود در كشتي و آنها را قرار داديم جانشين كفار در زمين و غرق كرديم كساني را که تكذيب نمودند بآيات ما پس نظر كن ببين چگونه بود عاقبة آنهايي که انذار ميشدند.
شرح اينکه قضيه مفصلا در سوره هود انشاء اللّه تعالي بيان ميشود فكذبوه در دعوي رسالت و توحيد پروردگار و اينكه دستوراتي از جانب خدا آورده و ترك عبادت اصنام و آنچه ابلاغ فرموده و در مقام اذيت بآن حضرت برآمدند حتي
جلد 10 - صفحه 430
او را سنگسار كردند فنجّيناه او را از چنگال دشمنان نجات داديم و من معه که گفتند فقط هشتاد نفر بودند و در سوره هود آيه 42 ميفرمايد وَ ما آمَن‌َ مَعَهُ إِلّا قَلِيل‌ٌ و در همان سوره خبر داد بنوح که ديگر كسي ايمان نميآورد أَنَّه‌ُ لَن يُؤمِن‌َ مِن قَومِك‌َ إِلّا مَن قَد آمَن‌َ فِي الفُلك‌ِ در كشتي بتفصيلي که ميآيد در سوره هود که مأمور شد بساختن كشتي تا آنكه مؤمنين در آن جا گرفتند باران از آسمان باريد و آب از زمين جوشيد و تمام صفحه زمين دريا شد حتي كوه‌ها زير آب رفت وَ جَعَلناهُم اينکه مؤمنين را خلائف جانشين كفار که گفتند نوح آدم ثانيست.
وَ أَغرَقنَا الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا تكذيب آيات الهي تكذيب نبوت نوح و معجزات او که اقامه كرده بود و احكامي که آورده بود که نخستين پيغمبر اولو العزم او بود تمام مكذبين بغرق هلاك شدند پس از آن آب فرو نشست و كشتي بكوه جودي قرار گرفت و مؤمنين بيرون آمدند و تمام صفحه زمين بود و اينکه معدود قليل، بعضي گفتند فقط از كفار يك نفر باقي بود و آن عوج بود که بالاي كوهي رفت و تا گردن او را آب گرفت و بود تا زمان موسي [ع] که بدست موسي بدرك واصل شد، در حديث سفينه که از احاديث متواتره است ميفرمايد
(مثل اهل بيتي مثل سفينة نوح من تمسك بها نجي و من تخلف عنها غرق.)
فانظر ممكن است خطاب بپيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم باشد براي تسليت خاطر مباركش که دشمنان تو هم مثل آنها هلاك خواهند شد، و ممكن است خطاب بكسي باشد که اينکه آيه بر او تلاوت شد يعني ايها السامع كيف کان چگونه است عاقبة المنذرين بفتح ذال يعني كفار و مشركين که انذار شدند بانذار حضرت نوح عليه السلام.
431
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 73)- در این آیه سر انجام کار دشمنان نوح و صدق پیشگوئیش را به این صورت بیان می‌کند: «آنها نوح را تکذیب کردند ولی ما، او و تمام کسانی را که با او در کشتی بودند نجات دادیم» (فَکَذَّبُوهُ فَنَجَّیْناهُ وَ مَنْ مَعَهُ فِی الْفُلْکِ).
نه فقط آنها را نجات دادیم بلکه: «آنها را جانشین قوم ستمگر ساختیم» (وَ جَعَلْناهُمْ خَلائِفَ).
«و کسانی را که آیات ما را انکار کرده بودند غرق نمودیم» (وَ أَغْرَقْنَا الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا).
ج2، ص306
و در پایان روی سخن را به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله کرده، می‌گوید «اکنون بنگر عاقبت آن گروهی که انذار شدند (ولی تهدیدهای الهی را به چیزی نگرفتند) به کجا کشید» (فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الْمُنْذَرِینَ).
نکات آیه
۱ - قوم نوح، نبوت او را با وجود شواهد و براهین صدق، نپذیرفته و آن حضرت را به دروغ گویى متهم کردند. (یقوم إن کان کبر علیکم مقامى ... فإن تولیتم فما سألتکم من أجر ... فکذبوه)
۲ - خداوند، عذاب استیصال را بر قوم نوح آن گاه نازل کرد که آنان - با وجود براهین و شواهد قطعى بر رسالت آن حضرت - آن را انکار کرده و او را متهم به دروغ گویى کردند. (إذ قال لقومه یقوم إن کان کبر علیکم مقامى ... فعلى اللّه توکلت فأجمعوا ... فإن تولیتم فما سألتکم من أجر ... فکذبوه فنجّینه)
۳ - خداوند، حضرت نوح (ع) و تمام کسانى را که با او در کشتى بودند، از غرق شدن نجات داد. (فنجّینه و من معه فى الفلک)
۴ - خداوند، حضرت نوح (ع) و تمام کسانى را که با او در کشتى بودند، جانشین غرق شدگان و وارث سرزمین آنان قرار داد. (فنجّینه و من معه فى الفلک و جعلنهم خلئف و أغرقنا الذین کذبوا)
۵ - خداوند، آن دسته از قوم نوح را که آیات الهى را تکذیب کردند، در آب غرق نمود. (و أغرقنا الذین کذبوا بأیتنا)
۶ - تکذیب کنندگان آیات الهى، مستحق عذاب استیصال و در معرض آن هستند. (و أغرقنا الذین کذبوا بأیتنا)
۷ - خداوند، قوم نوح را، پیش از وقوع عذاب استیصال، انذار کرده و به آنان هشدار داده بود. (و أغرقنا الذین کذبوا بأیتنا فانظر کیف کان عقبة المنذرین)
۸ - خداوند، با بیان عاقبت نیک یاران حضرت نوح (ع) و فرجام شوم تکذیب کنندگانش، پیامبر اکرم (ص) و مؤمنان را دلدارى داده و مشرکان را به عذاب استیصال تهدید نمود. (و اتل علیهم نبأ نوح ... فانظر کیف کان عقبة المنذرین)
۹ - ضرورت تأمل در فرجام پیشینیان و عبرت گیرى از آن (فانظر کیف کان عقبة المنذرین)
۱۰ - شناخت تاریخ و عوامل پیشرفت و انقراض جامعه، در جهت دهىِ صحیح به حرکتهاى اجتماعى، نقش مؤثر دارد. (فنجّینه ... و جعلنهم خلئف و أغرقنا الذین کذبوا بأیتنا فانظر کیف کان عقبة المنذرین)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: عذاب مکذبان آیات خدا ۶ ; کیفر مکذبان آیات خدا ۵
- اقوام پیشین: عبرت از فرجام اقوام پیشین ۹
- تاریخ: آثار شناخت تاریخ ۱۰
- جامعه: شناخت عوامل انقراض جوامع ۱۰ ; شناخت عوامل رشد جوامع ۱۰ ; عوامل هدایت جوامع ۱۰
- خدا: افعال خدا ۵ ; امدادهاى خدا ۳ ; انذارهاى خدا ۷ ; تهدیدهاى خدا ۸ ; دلداریهاى خدا ۸ ; هشدارهاى خدا ۷
- سرزمینها: وارثان سرزمین قوم نوح ۴
- عبرت: عوامل عبرت ۸، ۹
- عذاب: اهل عذاب ۶ ; تهدید به عذاب استیصال ۷، ۸
- قوم نوح: اتمام حجت بر قوم نوح ۷ ; انذار قوم نوح ۷ ; تهمتهاى قوم نوح ۱ ; جانشینان قوم نوح ۴ ; عبرت از قوم نوح ۸ ; عذاب استیصال بر قوم نوح ۲ ; غرق قوم نوح ۵ ; کیفر قوم نوح ۵ ; لجاجت قوم نوح ۱
- مؤمنان: دلدارى به مؤمنان ۸
- محمّد(ص): دلدارى به محمّد(ص) ۸
- مشرکان: تهدید مشرکان ۸
- نوح (ع): آثار تکذیب نوح (ع) ۲ ; آثار تهمت به نوح (ع) ۲ ; تهمت دروغگویى به نوح (ع) ۱ ; فرجام مؤمنان به نوح (ع) ۸ ; فرجام مکذبان نوح (ع) ۸ ; قصه نوح (ع) ۳، ۴ ; مکذبان نوح (ع) ۱ ; نجات نوح (ع) ۳ ; نجات همسفران نوح (ع) ۳
منابع
