آل عمران ٨٩

از الکتاب
کپی متن آیه
إِلاَّ الَّذِينَ‌ تَابُوا مِنْ‌ بَعْدِ ذٰلِکَ‌ وَ أَصْلَحُوا فَإِنَ‌ اللَّهَ‌ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

ترجمه

مگر کسانی که پس از آن، توبه کنند و اصلاح نمایند؛ (و در مقام جبران گناهان گذشته برآیند، که توبه آنها پذیرفته خواهد شد؛) زیرا خداوند، آمرزنده و بخشنده است.

ترتیل:
ترجمه:
آل عمران ٨٨ آیه ٨٩ آل عمران ٩٠
سوره : سوره آل عمران
نزول : ٢ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٢
تعداد حروف :


نزول

محل نزول:

اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۱]

شأن نزول آیات ۸۶، ۸۷، ۸۸ و ۸۹:[۲]

«شیخ طوسى» گوید: حسن بصرى گويد: اين آيات درباره اهل كتاب نازل شده كه قبل از بعثت پيامبر به خاطر صفات او كه در كتاب خود ديده بودند ايمان آورده بودند. وقتى كه خداوند او را مبعوث نمود انكار كردند.[۳]

مجاهد و سدى گويند كه درباره مردى از انصار نازل شد كه به او حرث بن سويد مى گفتند: اين مرد مرتد شد سپس توبه نمود و خداوند با نزول آيه ۸۹ «إِلَّا الَّذِينَ تابُوا» توبه او را قبول كرد و ما نيز اين موضوع را از امام صادق عليه‌السلام (در آيه ۸۳) روايت كرده ايم،[۴] و نيز گويند درباره قومى نازل گرديد كه مي‌خواستند پيامبر درباره آن‌ها به اسلام حكم نمايند در صورتى كه در قلوب آن‌ها كفر بوده است و خداوند به وسيله نزول اين آيات پيامبر خود را از قلوب و ضماير اندرون آنان مطلع ساخت.[۵]

تفسیر

نکات آیه

۱ - مرتدانِ تائب، مورد پذیرش و توجّه خداوند، ملائکه و مردم (کفروا بعد ایمانهم ... انّ علیهم لعنة اللّه و الملئکة و الناس ... الاّ الذین تابوا من بعد ذلک)

۲ - توبه، اصلاح و جبران گذشته، راه دستیابى مجدّد به هدایت خداوند (کیف یهدى اللّه ... الا الذین تابوا من بعد ذلک و اصلحوا)

۳ - همراهى توبه مرتدّان با اصلاح (جبران گذشته)، شرط آمرزش گناهشان (الاّ الذین تابوا ... و اصلحوا فانّ اللّه غفور رحیم)

۴ - بى اثر بودن توبه بدون اصلاح (جبران گذشته) (الاّ الذین تابوا ... و اصلحوا)

۵ - دعوت از اهل کتاب و مرتدان به توبه و گرایش به اسلام و بازگشت از انحراف (قوماً کفروا ... الاّ الذین تابوا) بنابراینکه مراد از «قوماً کفروا ... »، اهل کتاب نیز باشد که به حقانیّت پیامبر اسلام (ص) کفر ورزیدند.

۶ - باز گذاشتن راه توبه و اصلاح براى منحرفان، روشى براى هدایت آنان (و اللّه لا یهدى القوم الظالمین ... الا الذین تابوا من بعد ذلک و اصلحوا)

۷ - خداوند، «غفور» (بسیار بخشنده) و «رحیم» (مهربان) است. (فان اللّه غفور رحیم)

۸ - غفران و رحمت الهى، دلیل پذیرش توبه مرتدّ و آمرزش گناه او (الا الذین تابوا ... فان اللّه غفور رحیم)

۹ - توبه کنندگان، مشمول مغفرت و رحمت الهى (الا الذین تابوا ... فان اللّه غفور رحیم)

موضوعات مرتبط

  • آمرزش: ۳، ۸، ۹ شرایط آمرزش ۳
  • اسماء و صفات: رحیم ۷ ; غفور ۷
  • اصلاح: ۳، ۵، ۶ آثار اصلاح ۲، ۴
  • اهل کتاب: توبه اهل کتاب ۵
  • تربیت: شیوه هاى تربیت ۶
  • توابین: آمرزش توابین ۹
  • توبه: ۱، ۳، ۵، ۶، ۸ آثار توبه ۱، ۲ ; پذیرش توبه ۱، ۸ ; دعوت به توبه ۵ ; شرایط توبه ۴ ; موارد عدم پذیرش توبه ۴ ; توبه و اصلاح ۳، ۵
  • خدا: آمرزش خدا ۱، ۸، ۹ ;رحمت خدا ۸ ; هدایت خدا ۲
  • رحمت: مشمولان رحمت ۹
  • گناه: آمرزش گناه ۳، ۸
  • گمراهان: اصلاح گمراهان ۶ ; توبه گمراهان ۶
  • مرتد: توبه مرتد ۱، ۳، ۵، ۸ ; ملائکه و مرتد ۱
  • ملائکه: ۱
  • هدایت: زمینه هدایت ۲، ۶

منابع

  1. طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ‌۲، ص ۶۹۳.
  2. محمدباقر محقق،‌ نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱۳۱.
  3. صاحب مجمع البيان آن را از جبائى و ابومسلم نيز نقل نموده است و موضوع حرث بن سويد را كه شيخ بزرگوار ما در آيه ۸۳ عنوان نموده در اين آيات آورده است.
  4. نسائى و حاكم و ابن حبان از ابن عباس و نيز مسدد در مسند خود و نيز عبدالرزاق در تفسير خود از مجاهد قضيه حارث را برخى بدون ذكر نام و بعضى بدون ذكر ارتكاب قتل از ناحيه او نقل نموده اند.
  5. صاحب روض الجنان درباره پشيمانى حرث بن سويد كه قبلا بدان اشاره گرديد، گويد كه وى نامه اى به برادرش خلاس بن سويد نوشته بود. از او خواست كه نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله برود و پشيمانى او را متذكّر شود، مجاهد گويد: درباره مردى از بنى‌عمر و بن عوف آمده كه كافر شده بود و دوباره به اسلام بازگشته بود.