النحل ١٣
ترجمه
| النحل ١٢ | آیه ١٣ | النحل ١٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَا»: مخلوقاتی که. چیزهائی که. عطف بر (الَّیْلَ) یا (النُّجُومُ) در آیه قبلی است. «ذَرَأَ»: آفرید (نگا: انعام / . «مُخْتَلِفاً»: حال واژه (مَا) است. «أَلْوَانُهُ»: رنگهای آن. اصناف و انواع آن. فاعل (مُخْتَلِفاً) است. «یَذَّکَّرُونَ»: یادآور می‌شوند. بیدار می‌گردند. می‌اندیشند. عبرت می‌گیرند.
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
- بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
- مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
- رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
- اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
- بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
- وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
- بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
- رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
- اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
- احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
- غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
- اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
- بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
- اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
- سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
- معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
- اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
- بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
- رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
- نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
- روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
- رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
- دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام
نکات آیه
۱- خداوند، تمام مخلوقات زمین را براى آدمیان رام و مسخر گردانیده است. (و سخّر لکم الّیل ... و ما ذرأ لکم فى الأرض مختلفًا ألونه) «الذرء» در لغت به معناى آفریدن و به عرصه ظهور آوردن است (لسان العرب). لازم به ذکر است که برداشت فوق، بر اساس نصب «ما» و معطوف بودنش به «اللیل» به دست آمده است.
۲- مخلوقات زمین، داراى رنگهاى مختلف و گوناگون (و ما ذرأ لکم فى الأرض مختلفًا ألونه)
۳- تنوع رنگهاى مخلوقات، داراى نقش سودمند در زندگى انسانهاست. (و ما ذرأ لکم فى الأرض مختلفًا ألونه) «مختلفا ألوانه» حال از براى «ما ذرأ» است و معنا چنین مى شود: مخلوقات در حالى که داراى رنگهاى گوناگون است، براى شما آفریده شده است.
۴- آفرینش موجودات زمینى با رنگهاى گوناگون، نشانه اى از خداوند و نمونه اى از قدرت اوست. (و ما ذرأ لکم فى الأرض مختلفًا ألونه إن فى ذلک لأیة)
۵- انسانهاى متوجه و بیدار، از آفرینش موجودات زمینى و رنگارنگ بودن آنها، به وحدانیت خداوند پى مى برند. (و ما ذرأ لکم ... لأیة لقوم یذّکّرون) چون متعلق «لأیة» محذوف است، مى تواند «لتوحیده» در تقدیر باشد; یعنى، نشانه اى براى وحدانیت خداوند.
۶- لزوم توجه به طبیعت و دقت در رنگ آمیزیهاى گوناگون آن، به منظور شناخت خداوند (إن فى ذلک لأیة لقوم یذّکّرون)
۷- توجه و یادآورى، زمینه ساز معرفت و ابزارى براى شناخت است. (و ما ذرأ لکم فى الأرض ... إن فى ذلک لأیة لقوم یذّکّرون)
۸- براى هر مرتبه از اندیشه و بینش، ابزار مناسب جهت خداشناسى در طبیعت وجود دارد. (ینبت لکم به الزرع ... لقوم یتفکّرون . و سخّر لکم الّیل ... لقوم یعقلون . و ما ذرأ لکم ... لقوم یذّکّرون) با توجه به اینکه به دنبال عبارت «الزرع و الزیتون و ...» - که امورى ساده بوده و براى نتیجه گیرى فکر به تنهایى کافى است - «لقوم یتفکّرون» و به دنبال تسخیر شب، روز و ... - که دقت لازم دارد - «لقوم یعقلون» و به دنبال تفاوت رنگها - که مقدمات کلى دارد و با اندک توجهى به دست مى آید - «لقوم یذّکّرون» به کار برده شده است، مطلب فوق به دست مى آید.
۹- مراتب گوناگون شناخت، ابزار مناسب خود را مى طلبد. (الزرع و الزیتون ... لقوم یتفکّرون ... الّیل و النهار ... لقوم یعقلون . و ما ذرأ لکم فى الأرض ... لقوم یذّکّرون)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: آیات آفاقى ۴، ۶
- انسان: فضایل انسان ۱
- بصیرت: اهل بصیرت و تنوع رنگ موجودات ۵
- تفکر: مراتب تفکر ۸
- توحید: دلایل توحید ۵
- خدا: افعال خدا ۱; خدا شناسى در طبیعت ۶، ۸; دلایل خدا شناسى ۶; نشانه هاى قدرت خدا ۴
- ذکر: آثار ذکر ۷
- شناخت: ابزار شناخت ۷، ۸، ۹; زمینه شناخت ۷; مراتب شناخت ۹
- موجودات: آثار تنوع رنگ موجودات ۴; تسخیر موجودات ۱; تنوع رنگ موجودات ۲; فواید تنوع رنگ موجودات ۳
