الحشر ١٤
ترجمه
| الحشر ١٣ | آیه ١٤ | الحشر ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قُریً مُّحَصَّنَةٍ»: آبادیهای محکم. مراد دژهای استوار است. «جُدُرٍ»: جمع جِدار، دیوارها. سورها. «بَأْسُهُم بَیْنَهُمْ شَدِیدٌ»: جنگ و عداوت در میان خودشان سخت است و متحد و متفق نیستند. در جنگ با یکدیگر توانا و نیرومندند، ولی در مقابل مؤمنان راستین ترسو و ضعیف می‌باشند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱ - اطمینان بخشى خدا به مؤمنان درباره ناتوانى منافقان و کافران از رویارویى مستقیم با آنان (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة) ضمایر فاعل «یقاتلون» به منافقان و کافران (یهود) - که در آیات قبل مورد اشاره قرار گرفته اند - باز مى گردد و «جمیعاً» نظر به اجتماع این دو گروه دارد.
۲ - کافران (یهود)، پس از غزوه بنى نضیر، ناتوان از مقابله رویارو در میدان نبرد با مؤمنان * (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة) این آیات، پس از آیات غزوه بنى نضیر، آمده است; ازاین رو مى تواند ناظر به برنامه هاى آینده یهود باشد هر چند آنان در گذشته نیز قدرت رویارویى مستقیم نداشته اند. روشن است که در این احتمال، ضمیر فاعل «یقاتلون» تنها به یهودیان بازگردد; نه آنان و منافقان (چنان که در برداشت قبل آمده است).
۳ - وجود زمینه هاى نگرانى براى مسلمانان از همدستى جامعه یهود علیه آنان (پس از غزوه بنى نضیر) (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة) از این که خداوند، همدستى کافران در نبرد و رویارویى با مؤمنان را نفى کرده است; چنین احتمال مى رود که نگرانى هایى در میان مسلمانان وجود داشته است.
۴ - خبردادن خداوند از درگیرى هاى آینده کافران (یهود) با مؤمنان، از درون دژها و از پس دیوارهاى بلند (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة أو من وراء جدر) با توجه به معناى مضارع (یقاتلون)، مطلب بالا قابل برداشت است.
۵ - اهل کفر و نفاق، تنها متکى بر موانع و استحکامات فیزیکى و مادى در جنگ و نبرد (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة أو من وراء جدر) در صورتى که فاعل در «لایقاتلونکم...» کافران و منافقان باشند، به دست مى آید که اهل کفر و نفاق، هیچ انگیزه معنوى براى حرکت هاى خود ندارند و تنها اطمینان از استحکامات مادى است که به آنان جرئت مبارزه مى دهد.
۶ - ابّهت و هیمنه مسلمانان (پس از غزوه بنى نضیر)، مانع از اقدام جبهه کفر و نفاق به نبردى رویاروى با آنان (لأنتم أشدّ رهبة فى صدورهم ... لایقتلونکم جمیعًا إلاّفى قرًى محصّنة)
۷ - وجود برخوردهاى پراکنده و انفرادى، میان یهودیان تبعیدى و مسلمانان * (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة) ذکر واژه «جمیعاً»، مى تواند از آن جهت باشد که یهودیان اخراجى از مدینه، فقط در نبردهاى جمعى از برخورد مستقیم با مسلمانان پرهیز مى کردند; ولى ممکن است آنان برخوردهاى انفرادى مستقیم داشته باشند.
۸ - یهودیان، گرفتار تفرقه و دسته بندى هاى سخت میان خویش (بأسهم بینهم شدید تحسبهم جمیعًا و قلوبهم شتّى) برداشت یاد شده در صورتى است که ضمایر به یهودیان بازگردد و بأس اشاره به عداوت و دشمنى داشته باشد.
۹ - جبهه کفر و نفاق، درگیر تعارضات سخت و دشوار میان خویش (بأسهم بینهم شدید تحسبهم جمیعًا و قلوبهم شتّى) برداشت بالا، بر پایه این احتمال است که ضمایر «هم» به کافران و منافقان بازگردد.
۱۰ - کافران، در نبردهاى قومى و قبیله اى خود جنگاور و سخت کوش; ولى در برابر جبهه حق، ضعیف و ناتوان (بأسهم بینهم شدید ... و قلوبهم شتّى) برداشت یاد شده در صورتى است که واژه «بأسهم» اشاره به جنگ هایى باشد که در میان قبایل خود کافران آن روزگار متداول بوده است.
۱۱ - جبهه کفر و نفاق، به ظاهر مجتمع و متحد; اما در درون، آکنده از تشتت و تفرقه (تحسبهم جمیعًا و قلوبهم شتّى)
۱۲ - وحدت هاى غیر متکى به ایمان، پوشالى و همراه با ناهمسازى ها و ستیزها (بأسهم بینهم شدید تحسبهم جمیعًا و قلوبهم شتّى) از آن جا که آیه شریفه در مقام بیان حالات و رفتار کافران و منافقان است; مطلب بالا استفاده مى شود.
۱۳ - فروپاشى اتحاد منافقان و یهودیان، پس از غزوه بنى نضیر، به رغم ظاهر متحد آنان * (تحسبهم جمیعًا و قلوبهم شتّى) احتمال مى رود که جملات آیه شریفه، حکایت از آینده داشته باشد; بدین معنا که از تحولات پس از غزوه بنى نضیر خبر مى دهد و از آن جمله در هم ریختن اتحاد میان منافقان و یهود قبل از غزوه بنى نضیر است.
۱۴ - اعتماد کافران به استحکامات مادى و همبستگى هاى صورى و ناپایدار، نشانه بى خردى آنان است. (لایقتلونکم جمیعًا إلاّ فى قرًى محصّنة ... ذلک بأنّهم قوم لایعقلون)
۱۵ - خردورزى و فهم درست، راهنماى جامعه به همدلى و همبستگى و پرهیز از تفرقه و تشتّت (و قلوبهم شتّى ذلک بأنّهم قوم لایعقلون)
۱۶ - یهود، مردمانى دور از اندیشه و خردورزى * (ذلک بأنّهم قوم لایعقلون) با توجه به بازگشت ضمیر «هم» به یهودیان، اسناد عدم تعقل به «قوم»; مى تواند اشاره به خصوصیت این «قوم» داشته باشد.
موضوعات مرتبط
- اتحاد: عوامل اتحاد ۱۵; عوامل استحکام اتحاد ۱۲
- اتکا: اتکا به استحکامات بشرى ۱۴
- اختلاف: موانع اختلاف ۱۵
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۲، ۳، ۶، ۷، ۱۳
- ایمان: آثار ایمان ۱۲
- بنى نضیر: اتحاد ظاهرى بنى نضیر ۱۳
- تعقل: آثار تعقل ۱۵
- غزوه بنى نضیر: آثار غزوه بنى نضیر ۲، ۳، ۶
- قرآن: پیشگوییهاى قرآن ۴
- کافران: اتحاد ظاهرى کافران ۱۱، ۱۴; اتکاى کافران ۵; اختلاف باطنى کافران ۱۱; اختلاف کافران ۹; جنگهاى قبیله اى کافران ۱۰; عجز کافران ۱، ۱۰; موانع توطئه کافران ۶; نشانه هاى بى منطقى کافران ۱۴; نقش استحکامات کافران ۵
- مؤمنان: جنگ با مؤمنان ۱، ۲
- مسلمانان: آثار عظمت مسلمانان صدراسلام ۶; نگرانى مسلمانان صدراسلام ۳
- منافقان: اتحاد ظاهرى منافقان ۱۱; اتکاى منافقان ۵; اختلاف باطنى منافقان۱۱; اختلاف منافقان ۹; عجز منافقان ۱; موانع توطئه منافقان ۶; نقش استحکامات منافقان ۵
- منافقان مدینه: اتحاد ظاهرى منافقان مدینه ۱۳
- هدایت: عوامل هدایت ۱۵
- یهود: اختلاف یهود ۸; بى عقلى یهود ۱۶; پیشگویى جنگ با یهود۴; جنگ یهود با مسلمانان ۷; صفات یهود ۱۶; عجز یهود۲; نگرانى از اتحاد یهود ۳
