روایت:الکافی جلد ۲ ش ۴۵۶
آدرس: الكافي، جلد ۲، كتاب الإيمان و الكفر
عنه عن علي بن الحكم عن ابي عبد الله المومن عن جابر قال :
| الکافی جلد ۲ ش ۴۵۵ | حدیث | الکافی جلد ۲ ش ۴۵۷ | |||||||||||||
| |||||||||||||||
ترجمه
کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۴, ۳۹۷
از جابر، گويد: نزد امام باقر (ع) رفتم، فرمود: اى جابر، به خدا من غمندهام و به راستى من دلم مشغول است، گفتم: قربانت، چه گرفتارى دارى و چه غمى در دل دارى؟ فرمود: اى جابر، هر كه در دلش صافى خالص دين خدا در آمد دلش از آنچه جز آن است منصرف گردد، اى جابر، دنيا چيست؟ اميد دارى دنيا چه باشد و به كجا برسد؟ آيا دنيا جز خوراكى است كه خوردى، يا جامهاى كه پوشيدى، يا زنى كه بدان رسيدى؟ اى جابر، به راستى مؤمنان به دنيا دل ننهادند كه در آن بپايند و از ورود خود به آخرت هم خاطر جمعى و امان ندارند، اى جابر، آخرت خانه زيستن است و دنيا خانه رخت بر بستن و نابودى، ولى دنياداران به غفلت اندرند و گويا همان مردم با ايمانند كه فقيه و با فهم و اهل انديشه و عبرتند، آنچه به گوش شنوند آنها را از ياد خدا عز و جل كر نكند و آنچه از زيور و آرايش دنيا به چشم خود بينند، آنان را كور نسازد و به ثواب آخرت رسند چنانچه بدين مقام از دانش و علم كامياب شدند. اى جابر، بدان كه اهل تقوى كم هزينه ترين اهل دنيايند و نسبت به تو از همه بيشتر كمك كارند (كم خرج و پركارند ) يادشان آورى و به تو كمك دهند و اگر از يادشان ببرى يادت كنند، پر گفتارند به فرمان خدا، پر جهشند در فرمان خدا، براى دوستى با پروردگارشان دل از همه چيز برداشتهاند و براى فرمانبرى مالك خود از دنيا در هراسند به سوى خدا عز و جل و به دوستى او از دل نگريستهاند و دانستهاند كه همين را بايد منظور داشت كه مقامش بزرگوار است، دنيا را چون باراندازى منزل ساز كه در آن بار نهى و سپس بكوچى يا چون مالى كه در خواب بينى و چون بيدار شوى چيزى از آن با تو نباشد، به راستى من همانا اين را براى مثلى آوردم، زيرا دنيا در چشم خردمندان و خداشناسان چون سايه، پس از ظهر بىپايه است. اى جابر، نگهدار آنچه را خدا عز و جل رعايتش را خواسته از دين و حكمت او و خواستار مشو از آنچه برايت نزد او است جز آنچه را از آن او در نزد خود دارى. اگر دنيا بجز آنچه براى تو ستودم باشد (يعنى در نظر تو غير از آن جلوه كرده و تو را به خود مطمئن ساخته است) بايد نقل مكان كنى به خانهاى كه در آن رضايت خدا را توانى جست و عذر از تقصيرات خود توانى خواست، به جان خودم بسا كس به چيزى حريص و آزمند است كه چون به دستش آيد بدان بدبخت شود، و بسا ناخواه امرى كه چون فراهمش گردد بدان سعادتمند گردد و اين است گفتار خدا عز و جل پ ۱۴۱ سوره آل عمران): «و هر آينه بيازمايد خدا كسانى را كه گرويدند و محو كند كافران را».
مصطفوى, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۳, ۱۹۹
جابر گويد: خدمت امام باقر عليه السلام، رسيدم، حضرت فرمود: اى جابر بخدا كه من غمگين و دلگرفتهام، عرضكردم: قربانت، گرفتارى و غم دل شما چيست؟ فرمود: اى جابر! همانا خالص و صافى دين خدا بدل هر كه در آيد، دلش از غير او بگردد، اى جابر! دنيا چيست و اميد دارى چه باشد؟ مگر دنيا غير از خوراكى است كه خوردى يا جامهئى كه پوشيدى يا زنى كه باو رسيدى؟. اى جابر! همانا مؤمنين بماندن در دنيا اطمينان نكردند، و از رسيدن بآخرت ايمن نگشتند. اى جابر! آخرت خانه ثباتست و دنيا خانه نابودى و زوال، ولى أهل دنيا غافلند و گويا مؤمنانند كه فقيه و اهل تفكر و عبرتند: آنچه با گوشهاى خود شنوند، ايشان را از ياد خداى- جل اسمه- كر نكند و هر زينتى كه چشمشان بيند از ياد خدا كورشان ندارد، پس بثواب آخرت رسيدند، چنان كه باين دانش رسيدند. و بدان اى جابر كه اهل تقوى كم هزينهترين اهل دنيايند و ترا از همه بيشتر يارى كنند، تا تذكر دهى ياريت كنند و اگر فراموش كنى يادت آورند. امر خداى را گويند و بر امر خدا ايستادگى دارند، براى دوستى پروردگارشان دل از همه چيز كنده و بخاطر اطاعت مالك خويش از دنيا در هراسند و از صميم دل بسوى خداى عز و جل و محبت او متوجه گشته و دانستند كه هدف اصلى همين است، بخاطر عظمت شأنى كه دارد پس دنيا را چون بار اندازى دان كه در آن بار انداخته و سپس كوچ خواهى كرد. يا مانند ترقى و كمالى كه در خواب بآن رسيده و چون بيدارشدهئى چيزى از آن ندارى. من اين را بعنوان مثل برايت گفتم، زيرا دنيا در نظر خردمندان و خداشناسان مانند سايه بعد از ظهر است. اى جابر! آنچه را خداى جل و عز از دين و حكمتش بتو سپرده حفظ كن و از آنچه برايت نزد خداست مپرس، جز آنچه براى او نزد تو است (يعنى ثواب و پاداش او باندازه دين نگهدارى خودت باشد) و اگر دنيا در نظرت غير از آنچه گفتم باشد، بايد بخانه عذر خواهى روى (و از عقيده سوء خود استغفار كنى). بجان خودم كه بسا شخصى كه بچيزى حريص است و چون بدستش آيد، بسبب آن بدبخت شود، و بسا شخصى كه چيزى را ناخوش دارد و چون بآن رسد مايه سعادتش گردد، اينست كه خداى عز و جل فرمايد «تا خدا مؤمنان را تصفيه كند و كافران را كاهش دهد، ۱۴۱ سوره ۳».
محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۳, ۳۴۳
از او، از على بن حكم، از ابوعبداللَّه مؤمن، از جابر روايت است كه گفت: بر امام محمد باقر عليه السلام داخل شدم: فرمود كه: «اى جابر! به خدا سوگند كه من محزون و اندوهناكم و دلم مشغول است». عرض كردم: فداى تو گردم! چه چيز تو را مشغول ساخته؟ و چه دلت را اندوهناك گردانيده است؟ فرمود كه: «اى جابر! به درستى كه كسى كه خالصِ دين خدا، كه صاف و بىغش باشد، در دلش داخل شود، دل او را رو گردان كند، از آنچه غير خدا باشد. اى جابر! دنيا چيست؟ و چه اميدوارى به دنيا مىباشد؟ آيا دنيا چيزى هست غير از طعامى كه آن را خوردهاى، يا جامهاى كه آن را پوشيده، يا زنى كه به آن رسيدهاى و با او جماع كردهاى؟ اى جابر! به درستى كه مؤمنان به سوى دنيا مطمئن نشدند به بقاى خويش در آن، و از ورود و آمدن خويش در آخرت ايمنى ندارند. اى جابر! آخرت، خانهاى است كه آماده گرديده از براى آرام گرفتن، و دنيا، خانه فنا و نيستى است، وليكن اهل دنيا، اهل غفلتاند، و گويا مؤمنانند كه دانشمندانند و اهل انديشه و پندند، كه آنچه به گوشهاى خويش شنيدند، ايشان را از ذكر خدا- جلّ اسمه- كر نساخت، و آنچه را كه ديدند به چشمهاى خويش از آرايش دنيا، ايشان را از ياد خدا كور نگردانيد؛ پس به ثواب آخرت رستگارى يافتند، چنان كه به اين علم و دانش رستگار شدند. و بدان اى جابر! كه صاحبان تقوى، اخراجات (وهزينههاى) ايشان از همه اهل دنيا آسانتر است، و يارى ايشان، تو را از اهل دنيا بيشتر. حاجت خويش را ذكر مىكنى، پس تو را يارى مىكنند، و اگر فراموش نمايى، به خاطرت مىآورند، و به امر خدا بسيار سخن گويند، و بر سر امر خدا به غايت ايستادگى داشته باشند و آن را محافظت نمايند. دوستى خود را به دوستى پروردگار خويش بريدند، و به جهت طاعت پادشاه و مالك خويش از دنيا وحشت به هم رسانيدند، و به سوى خداى عز و جل و به دوستى آن جناب به دلهاى خويش نظر نمودند، و دانستند كه آن جناب كسى است كه بايد هر كسى به سوى او نظر كند، به جهتِ شأن بزرگى كه دارد؛ پس دنيا را فرود آور، مانند منزلى كه در آن فرود آمدى، بعد از آن بار بربستى و از آن كوچ كردى، يا مانند مالى كه آن را در خواب خويش يافتى، بعد از آن بيدار شدى و از آن مال چيزى با تو نيست. و من اين را از برايت مثل نزدم، مگر از براى آنكه دنيا در نزد اهل لبّ و صاحبان مغز كه قشرى نيستند، و خداوندِ علم و معرفت به خدا، چون برگشته از سايهها است «۱». اى جابر، پس محافظت كن آنچه را كه خداى عز و جل رعايت آن را از تو خواسته از دين و حكمت خويش. و البتّه سؤال مكن از آنچه از براى تو در نزد او است از روزى، وليكن سؤال كن آنچه را كه از براى او است در نزد تو از طاعت، تا تو را بر اداى آن توفيق دهد». (و عبادت احتمال غير از اين معنى نيز دارد، وليكن آنچه مذكور شد ظاهرتر است). تتمّه حديث آنكه حضرت به جابر مىفرمايد: «پس اگر دنيا به وضعى ديگر باشد، غير از آنچه من از برايت وصف كردم، منتقل شو از آن و برو به خانه آنكه رضاجويى مىكند و آشتى مىطلبد- يعنى آخرت-». چه هر يك از اهل دنيا و آنكه به آن ميل دارد، در روز قيامت رضاجويى مىكند و آشتى مىطلبد، و هر چند كه مقصود ايشان به عمل نيايد. و حضرت مىفرمايد: «پس به جان خودم سوگند كه بسا كسى هست كه حريص است در كارى، كه در __________________________________________________
(۱). يعنى دنيا نزد خردمند مانند سايهاى در حال زوال است.
هنگامى كه بر او وارد شده، به واسطه آن بدبخت شده. و بسا كسى هست كه امرى را ناخوش دارد، و در هنگامى كه بر او وارد شده، به سبب آن نيكبخت گرديده، و اين است معنى قول خداى عز و جل «وَ لِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ يَمْحَقَ الْكافِرِينَ» «۱»؛ يعنى: «و نيز گردانيدن دولت و عشرت و نكبت و عسرت در ميان مردمان، از براى آن است كه پاك و پاكيزه گرداند خدا آنان را كه ايمان آوردهاند، و كافران را نيست سازد و هلاك گرداند». __________________________________________________
(۱). آل عمران، ۱۴۱.
