النحل ١٢
ترجمه
| النحل ١١ | آیه ١٢ | النحل ١٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«سَخَّرَ»: رام کرد. فرمانبردار گرداند (نگا: رعد / . «النُّجُومُ»: ستارگان. مبتدا است. «آیَاتٍ»: دلائل روشن. نشانه‌های بزرگ.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۱،سوره نحل
- بيان مفاد كلى سوره نحل و مكى و مدنى بودن آيات آن
- مراد از امر خدا و معناى ((اتى امر الله فلا تستعجلوه )) و وجوهى كه در اين باره گفته شده است
- رد نظريه ديگر مفسرين درباره مفاد آيه شريفه
- اشاره به آنچه كه از اين آيات قرآنى درباره حقيقت روح استفاده مى شود
- بيان معناى آيه : ((ينزل الملائكة بالروح من امره ...))
- وجوه مختلفى كه مفسران در پيرامون معناى آيه فوق ذكر كرده اند
- بعثت پيامبران و انزال ملائكه منوط به مشيت خداوند است
- رد سخن بعضى مفسرين در استدلال به آيه بر عدم شرط استعداد و و قابليت در امررسالت
- اشاره به دو مرحله داشتن انذار پيامبران هم در عقيده و هم درعمل
- احتجاج بر وحدانيت خدا از دو جهت : از راه خلق كردن و از راه تدبير
- غرض از ذكر اينكه خلقت انسان از نطفه اى ناچيز است بيان بى شرمى و وقاحت بشر است
- اشاره به فوائد انعام (شتر، گاو، گوسفند) و هدف از خلقت آنها
- بر خدا است كه قصد سبيل (راه هدايت ) را معين و روشن كند (و على الله قصدالسبيل ...)
- اختلاف دو فرقه اشاعره و معتزله در دلالت آيه
- سه قسم احتجاج براى سه گروه مختلف از انسانها بر وحدانيت خدا در ربوبيت
- معناى ((وترى الفلك مواخر فيه ))
- اركان سه گانه الوهيت و ربوبيت : خالق بودن ، منعم بودن و عالم بودن به درون وبرون انسان
- بيان نكته اى كه در تعليل ((و ان تعدوا نعمة الله لا تحصوها)) به ((ان الله لغفوررحيم )) وجوددارد
- رواياتى در ذيل آيه ((اتى امر الله فلا تستعجلوه ))
- نقد استدلال برخى از علماء به روايات فوق الذكر
- روايتى كه در آن ((اتى امر الله )) به ظهور مهدى عليه السلام تطبيق شده است
- رواياتى درباره حكم شرعى بول و گوشت چهارپايان
- دو روايت در تطبيق جمله : ((و بالنجم هم يهتدون )) بر ائمهاهل بيت عليهم السلام
نکات آیه
۱- خداوند شب، روز، خورشید و ماه را براى آدمیان رام و مسخر ساخته است. (هو الذى ... و سخّر لکم الّیل و النهار و الشمس و القمر)
۲- رام و مسخر بودن خورشید، ماه، شب و روز از نعمتهاى الهى و در جهت بهره بردارى انسان است. (و سخّر لکم الّیل و النهار و الشمس و القمر)
۳- ستارگان (ثوابت و سیارات) به فرمان خداوند رام و مسخر شده اند. (و النجوم مسخّرت بأمره) «نجم» به معناى ستاره است. لازم به ذکر است که «نجم» به کلیه اجرام درخشنده آسمان گفته مى شود چه ثابت باشند چه سیار; و چه از خود نور داشته باشند و یا نور آنها اکتسابى باشد.
۴- امر خداوند، موجب مسخر و رام شدن ستارگان است. (و النجوم مسخّرت بأمره) «باء» در «بأمره» سببیه است و نشان مى دهد که علت رام و مسخر بودن ستارگان امر الهى است.
۵- مسخر شدن ستارگان به فرمان و تدبیر خداوند، نمونه اى از قدرت عظیم او بر تحقق بخشیدن به فرمانهاى خود است. (أتى أمر الله فلاتستعجلوه ... و النجوم مسخّرت بأمره) در آیه «أتى أمر الله» خبر از آمدن امر الهى و تحقق وعده هاى او داده شده و در این جا تسخیر ستارگان به عنوان نمونه اى از آن امر یادآورى گردیده است تا نشان دهد خداوندى که ستارگان را رام خویش قرار داده است، قدرت بر تحقق وعده هاى خود را دارد.
۶- بهره بردن آدمى از شب، روز، ماه و خورشید متفاوت با بهره بردن او از ستارگان است. (سخّر لکم ... الشمس ... و النجوم مسخّرت بأمره) با توجه به اینکه خداوند در رابطه با تسخیر شب، روز، ماه و خورشید لفظ «سخّر لکم» را به کار برد، ولى براى تسخیر ستارگان لفظ «مسخّرات بأمره» را بدون لفظ «لکم» آورد، مطلب فوق به دست مى آید.
۷- رام و مسخر بودن شب، روز، خورشید، ماه و ستارگان نشانه هایى از خدا و نمونه هایى از قدرت اوست. (و سخّر لکم الّیل و النهار و الشمس و القمر ... إن فى ذلک لأیت لقوم یعقلون)
۸- تعقل و به کارگیرى خرد، از ابزار شناخت و راهى براى تحصیل معرفت است. (إن فى ذلک لأیت لقوم یعقلون)
۹- تعقل در نظم موجودات و قانونمندى نظام آفرینش، سبب هدایت انسان و شناخت خداست. (و سخّر لکم الّیل و النهار و الشمس و القمر ... إن فى ذلک لأیت لقوم یعقلون)
۱۰- لزوم اندیشیدن در مظاهر طبیعت براى پى بردن به ماوراى آن و شناخت خداوند (و سخّر لکم ... الشمس ... إن فى ذلک لأیت لقوم یعقلون)
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: آیات آفاقی ۷
- انسان: فضایل انسان ۱، ۲
- تعقل: آثار تعقل ۹; تعقل در آفرینش ۹; اهمیت تعقل ۸; اهمیت تعقل در طبیعت ۱۰
- خدا: آثار اوامر خدا ۴; افعال خدا ۱; اوامر خدا ۳; تحقق اوامر خدا ۵; خداشناسى در طبیعت ۱۰; زمینه خداشناسى ۹; قدرت خدا ۵، ۷; نعمتهاى خدا ۲
- خورشید: استفاده از خورشید ۲، ۶; تسخیر خورشید ۱، ۲، ۷
- روز: استفاده از روز ۲، ۶; تسخیر روز ۱، ۲، ۷
- ستارگان: استفاده از ستارگان ۶; تسخیر ستارگان ۳، ۵، ۷; موجبات تسخیر ستارگان ۴
- سیارات: تسخیر سیارات ۳
- شب: استفاده از شب ۲، ۶; تسخیر شب ۱، ۲، ۷
- شناخت: ابزار شناخت ۸; روش شناخت ۸
- ماه: استفاده از ماه ۲، ۶; تسخیر ماه ۱، ۲، ۷
- هدایت: زمینه هدایت ۹
