الدخان ٢
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ الْکِتَابِ الْمُبِينِ |
ترجمه
| الدخان ١ | آیه ٢ | الدخان ٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْکِتَابِ الْمُبِینِ»: (نگا: یوسف / شعراء / یس / ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۸، سوره دخان
- غرض و محتواى كلى سوره مباركه دخان
- مقصود از نزول كتاب در ((شبى مبارك ))
- بيان عدم منافات بين انزال (نزول دفعى ) قرآن وتنزيل (نزول تدريجى ) آن
- لازمه دوبار نازل شدن قرآن و گفتار بعضى مفسرين در اين خصوص
- مراد از جدا شدن هر امر حكيم در شب قدر (فيها يفرقكل امر حكيم )
- گفتار بعضى از مفسرين درباره ((فيها يفرقكل امرحكم ))
- (رواياتى درباره شب قدر و تقدير امور در آن )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
حم «1» وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2»
حا، ميم. به كتاب روشنگر سوگند.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2»
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ: و قسم به كتاب روشن و هويدا بر جميع مردم، يا روشن كننده احكام حلال و حرام يعنى قرآن محض مكرمت و انعام است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6»
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
ترجمه
سوگند بكتاب واضح روشن
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان
در آن تقدير شود هر كار درستى
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك.
تفسير
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل
جلد 4 صفحه 621
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا
جلد 4 صفحه 622
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيم‌ِ
حم «1» وَ الكِتاب‌ِ المُبِين‌ِ «2» إِنّا أَنزَلناه‌ُ فِي لَيلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنّا كُنّا مُنذِرِين‌َ «3»
امّا كلام در فضل آن از إبن بابويه مسندا از حضرت باقر (ع) فرمود:
«من قرأ سورة الدّخان في فرائضه و نوافله بعثه اللّه من الامنين يوم القيامة و حاسبه حسابا يسيرا و اعطاه كتابه بيمينه»
و اخبار زيادي از خواص‌ّ القرآن از پيغمبر و از حضرت صادق وارد شده لكن سند ندارد و صرف نظر كرديم.
و در اعمال ماه رمضان دارد که هر شب صد مرتبه اينکه سوره تلاوت شود و مخصوصا در شب بيست و سوم تلاوت اينکه سوره مباركه وارد شده و در روايت أبي بصير از حضرت صادق (ع) فرمود:
«الحواميم ريحان القرآن فاحمدوا اللّه و اشكروه بحفظها و تلاوتها و ان‌ّ العبد ليقوم يقرأ الحواميم فيخرج من فيه أطيب من المسك الاذفر و العنبر، و ان‌ّ اللّه ليرحم تاليها و قارئها و يرحم جيرانه و أصدقاءه و معارفه و كل‌ّ حميم او قريب له و انّه في القيامة يستغفر له العرش و الكرسي و ملائكة اللّه المقربين».
حم: گفتيم از رموز قرآن است لا يعلمها الّا الرّاسخون في العلم.
وَ الكِتاب‌ِ المُبِين‌ِ و او قسم است، و كتاب مبين قرآن مجيد است که يكي از اسامي او كتاب است و مبين است چون حقايق را بيان ميفرمايد، در هر قسمتي در قسمت عقايد، اخلاق، فرائض، أحكام، حدود، ديات، قصص، مواعظ و غير اينها.
إِنّا أَنزَلناه‌ُ فِي لَيلَةٍ مُبارَكَةٍ که ليلة القدر است بدليل قوله تعالي: إِنّا أَنزَلناه‌ُ
جلد 16 - صفحه 71
فِي لَيلَةِ القَدرِ و اينکه ليله مباركه و ليلة القدر در شهر رمضان است بدليل قوله تعالي: شَهرُ رَمَضان‌َ الَّذِي أُنزِل‌َ فِيه‌ِ القُرآن‌ُ هُدي‌ً لِلنّاس‌ِ وَ بَيِّنات‌ٍ مِن‌َ الهُدي وَ الفُرقان‌ِ بقره آيه 181، و مرجع ضمير إِنّا أَنزَلناه‌ُ قرآن است بدليل آيه قبل: وَ الكِتاب‌ِ المُبِين‌ِ. و اختلاف شد بين عامّه و خاصّه در تعيين شب قدر اكثر عامّه گفتند شب بيست و هفتم رمضان است بواسطه روايت عايشه از پيغمبر، بعضي گفتند:
شب اوّل، بعضي شب نيمه، بعضي گفتند: ميان شبهاي رمضان مخفي است. و امّا نزد خاصّه از سه شب که نوزده و بيست و يكم و بيست و سوّم باشد بيرون نيست، و أخبار وارده از ائمه اطهار چهار دسته است.
1- بين اينکه سه شب. 2- بين شب بيست و يكم و بيست و سوّم. 3-
خصوص شب بيست و سوّم. 4- هر سه شب مدخليت دارد شب نوزدهم تقدير ميشود شب بيست و يكم منجز ميشود شب بيست سوّم تعيين ميگردد. و بقيه كلام در فضيلت اينکه شب و اعمال خاصّه بآن و كيفيت تقدير امور در آن و ساير خصوصيّاتش اگر عمر اقتضا كرد و توفيق شامل شد در سوره مباركه قدر بيان ميشود انشاء اللّه تعالي، و عقيده ما وفق مشهور بين علما خصوص شب بيست و سوم است.
و تعبير به مباركه براي اينکه است که بركات الهي در اينکه سال براي جميع بندگان تقدير ميشود لكن با يك شرط که للّه المشيّة في البداء و التّبديل و التّغيير بمقتضي الحكم و المصالح و براي اينکه است که اعمال و عبادات در اينکه شب بسيار با بركت ميشود بدليل قوله تعالي: لَيلَةُ القَدرِ خَيرٌ مِن أَلف‌ِ شَهرٍ که در أخبار تفسير شده که عبادت شب قدر بهتر است از عبادت هزار ماه که در او شب قدر نباشد، يعني اگر كسي هزار ماه عبادت كند بدون شبهاي قدرش برابري نميكند با عبادت شب قدر.
إِنّا كُنّا مُنذِرِين‌َ انذار خبر دادن از عواقب و آثار شرك و كفر و طغيان و ضلالت و معاصي و نافرماني خدا است مقابل بشارت که خبر دادن از فوائد و نتايج ايمان و اطاعت است. و گفتيم که: آثار و عواقب شرك و كفر و معاصي بسيار است امّا در دنيا سياهي و قساوت قلب و تسلّط شيطان و بعد از رحمت خدا
جلد 16 - صفحه 72
و نزول بليات و سلب نعم، و امّا در آخرت عذاب سخت و غضب الهي است و خداوند بتوسّط عقل که رسول باطني است و مميز بين خير و شرّ و نفع و ضرر و حسن و قبح و سعادت و شقاوت است، و بتوسّط انبياء که عقل خارجي هستند اموري که مورث اينکه مفاسد ميشود خبر ميدهد که اطلاق منذر و مبشّر بر خدا ميشود، و هم بر انبياء و أولياء و علماء که از جانب او خبر ميدهند، و هم بر ملائكه که خبر ميآورند و بسا الهامات قلبي مي‌كنند، و هم بر عقل که تميز ميدهد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 2)- در دومین آیه به قرآن مجید سوگند یاد کرده، می‌فرماید: «قسم به این کتاب آشکار» (وَ الْکِتابِ الْمُبِینِ).
کتابی که محتوایش روشن، معارفش آشکار، تعلیماتش زنده، احکامش سازنده، و برنامه‌هایش حساب شده است.
نکات آیه
۱- قرآن، کتابى روشن و به دور از هرگونه ابهام (و الکتب المبین) «إبانة» (مصدر «مبین») هم به صورت لازم و متعدى به کار مى رود. «مبین» در کاربرد لازم به معناى روشن و در کاربرد متعدى به معناى روشنگر است.
۲- قرآن، روشنگر راه هدایت است. (و الکتب المبین) برداشت یاد شده بر این اساس است که «مبین» از إبانه متعدى مشتق باشد.
۳- قرآن، کتابى ارجمند و والا، نزد خداوند (و الکتب المبین) «واو» در «والکتاب» واو قسم است. سوگند خوردن خداوند به قرآن، نشان از ارجمندى و قداست آن در پیشگاه او دارد.
۴- رسایى و بلاغت بیان، از ابعاد عظمت قرآن (و الکتب المبین) از این که قرآن با وصف «کتاب مبین» مورد سوگند الهى قرار گرفته است، مطلب یاد شده استفاده مى شود.
۵- آسانى فهم و معارف قرآن براى انسان (و الکتب المبین) وصف «مبین» براى قرآن، نشانگر آن است که درک ظاهر معارف قرآن، چندان دشوار نیست.
۶- سخن روشن و به دور از ابهام، داراى اهمیتى ویژه در انجام رسالت تبلیغى و دینى (و الکتب المبین) توصیف قرآن - که پیام تبلیغى است - به وصف «مبین»، اِشعار به مطلب یاد شده دارد.
۷- «الکتاب» از نام هاى قرآن (و الکتب المبین)
۸- انجام کتابت و جمع آورى قرآن، در عهد پیامبراکرم(ص) * (و الکتب المبین) آن باشد که قرآن در زمان رسول خدا(ص)، به صورت مکتوب و مدوّن بوده است.
موضوعات مرتبط
- تبلیغ: روش تبلیغ ۶
- فصاحت: اهمیت فصاحت ۶
- قرآن: ارزش قرآن ۳; بلاغت قرآن ۴; تاریخ قرآن ۸; جمع قرآن ۸; روشنگرى قرآن ۲; سهولت فهم قرآن ۵; عظمت قرآن ۴; فصاحت قرآن ۴; کتابت قرآن ۸; نامهاى قرآن ۷; وضوح قرآن ۱; ویژگیهاى قرآن ۱; هدایتگرى قرآن ۲
- الکتاب :۷
منابع
