روایت:الکافی جلد ۱ ش ۲۱۵
آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ التَّوْحِيدِ
علي بن ابراهيم عن محمد بن اسحاق الخفاف او عن ابيه عن محمد بن اسحاق قال :
| الکافی جلد ۱ ش ۲۱۴ | حدیث | الکافی جلد ۱ ش ۲۱۶ | |||||||||||||
| |||||||||||||||
ترجمه
کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۱, ۲۳۱
عبد الله ديصانى از هشام بن حكم پرسيد و به او گفت: تو را پروردگارى است؟ گفت: آرى. ديصانى: توانا است؟ هشام گفت: آرى، قادر است و قاهر. ديصانى: مىتواند دنيا را در يك تخم مرغ جاى دهد به وضعى كه نه تخم مرغ بزرگ شود و نه دنيا كوچك گردد. هشام: به من مهلت جواب بده. ديصانى: من تا يك سال به تو مهلت دادم. هشام مسافرت كرد، سوار شد و خدمت امام صادق (ع) رسيد، اجازه ورود خواست و به او اجازه دادند و شرفياب شد و عرض كرد: يا بن رسول الله، عبد الله ديصانى يك مسألهاى برايم طرح كرده كه در آن جز به شما و خدا پناهى نيست. امام (ع) فرمود: چه از تو پرسيده؟ گفت: چنين و چنان گفته است. امام: اى هشام حواس تو چند تا است؟ هشام: پنج تا. امام: كدام يك آنها از همه كوچكتر است؟ هشام: ديده من، كه همه چيز را مىبيند. امام: اندازه مركز ديد چشم تو چه قدر است؟ هشام: به اندازه يك عدس يا كمتر از آن. امام: به پيش روى و بالاى سرت بنگر و به من بگو چه مى بينى. هشام: آسمان و زمين و خانهها و كاخها و بيابانها و كوهها و نهرها مىبينم. امام: آنكه قادر است آنچه را كه تو مىبينى در يك عدس يا كمتر از آن در آورد، قادر است كه همه دنيا را در يك تخم مرغ جاى دهد با اينكه نه دنيا كوچك شود نه تخم مرغ بزرگ گردد. هشام به رو افتاد و دست و سر و پاى امام را بوسيد و عرض كرد: مرا بس است يا بن رسول الله. و به منزل خود برگشت و فردا ديصانى نزد او رفت و گفت: اى هشام آمدم سلامى بدهم و نيامدم پاسخ پرسش خود را بگيرم. هشام گفت: اگر به درخواست پاسخ هم آمدى، اين جواب تو است (بيانات امام را به او گفت). ديصانى از منزل هشام بيرون آمد و در خانه امام صادق (ع) رفت و اجازه ورود خواست، به او اجازه دادند و وارد شد و چون نشست عرض كرد: اى جعفر بن محمد، مرا به معبودم رهنمائى كن. امام فرمود: نامت چيست؟ تا اين جمله را شنيد برخاست و بيرون رفت، يارانش به او گفتند: چرا نام خودت را به او نگفتى؟ گفت: اگر به او مى گفتم نامم عبد الله است (بنده خدا) مىگفت: اين كيست كه تو بنده او هستى؟ گفتند: باز گرد حضور او و بگو از پرسيدن نامت صرف نظر كند و تو را به معبودت رهنمائى كند، خدمت حضرت برگشت و گفت: اى جعفر بن محمد، از نامم مپرس و به معبودم رهنمائى كن. امام به او فرمود: بنشين، در اين ميان پسر بچهاى تخم مرغى در دست داشت و با آن بازى مىكرد، امام به آن پسرك گفت: اين تخم مرغ را به من بده، آن را به وى داد. امام به او فرمود: اى ديصانى، اين تخم مرغ قلعهاى است دربسته، پوست كلفتى دارد و زير آن پوست بسيار نازكى است و زير آن پوست نازك، طلائى است روان و نقرهاى آب شده نه طلاى روان به نقره آب شده مىآميزد و نه نقره آب شده به طلاى روان، اين تخم مرغ به حال خود است نه يك مصلحى از درون آن برآيد و بهى آن را گزارش دهد و نه مفسدى درونش رود و از تباهى آن گزارش دهد، نمىتوان دانست براى توليد نر آفريده شده است يا ماده، با اين حال مىشكافد و مانند طاوسهاى زيبا و رنگارنگ بيرون مىدهد، تو براى آن مدبرى درك مىكنى؟ گويد: ديصانى دير زمانى سر بزير افكند و سپس سر برداشت و گفت: أشهد أن لا اله الّا اللَّه، گواهم كه جز خدا شايسته پرستشى نيست، تنها است شريك ندارد، گواهم كه محمد (ص) بنده و رسول او است و تو به راستى امام و حجت بر خلقش هستى و من از راهى كه مىرفتم باز گشتم.
مصطفوى, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۱۰۲
عبد اللَّه ديصانى از هشام پرسيد: تو پروردگارى دارى، گفت: آرى گفت: او قادر است؟ گفت: آرى قادر و هم قاهر است گفت: ميتواند تمام جهان را در تخم مرغى بگنجاند كه نه تخم مرغ بزرگ شود و نه جهان كوچك: هشام گفت: مهلتم بده، ديصانى گفت: يك سال بتو مهلت دادم و بيرون رفت. هشام سوار شد و خدمت امام صادق (ع) رسيد و اجازه خواست و حضرت باو اجازه داد، هشام عرضكرد: يا بن رسول اللَّه عبد اللَّه ديصانى از من سؤالى كرده كه در آن تكيه گاهى جز خدا و شما نباشد. امام فرمود: چه سؤالى كرده: عرضكرد: چنين و چنان گفت. حضرت فرمود: اى هشام چند حس دارى! گفت: پنج حس. فرمود
كدام يك كوچكتر است! گفت باصره (يعنى چشم). فرمود: اندازه بيننده چه قدر است، گفت:
اندازه يك عدس يا كوچكتر از آن پس فرمود: اى هشام به پيش رو و بالاى سرت بنگر و بمن بگو چه مىبينى، گفت: آسمان و زمين و خانهها و كاخها و بيابانها و كوهها و نهرها مىبينم. امام (ع) فرمود آنكه توانست آنچه را تو مىبينى در يك عدس يا كوچكتر از عدس درآرد مىتواند جهان را در تخم مرغ درآورد بىآنكه جهان كوچك و تخم مرغ بزرگ شود، آنگاه هشام بجانب حضرت خم شد و دست و سر و پايش بوسيد و عرض كرد: مرا بس است اى پسر پيغمبر و بمنزلش بازگشت. ديصانى فردا نزد او آمد و گفت اى هشام من آمدم كه بتو سلام دهم نه آنكه از تو جواب خواهم، هشام گفت اگر براى طلب جواب هم آمدهئى اينست جوابت (جواب حضرت را باو گفت) ديصانى از نزد او خارج شد و در خانه امام صادق (ع) آمد و اجازه خواست، حضرت باو اجازه داد، چون نشست گفت. اى جعفر بن محمد مرا بمعبودم راهنمائى فرما، امام صادق باو فرمود: نامت چيست؟ ديصانى بيرون رفت و اسمش را نگفت رفقايش باو گفتند چرا نامت را بحضرت نگفتى؟ جواب داد: اگر مىگفتم نامم عبد اللَّه (بنده خدا) است مىگفت: آنكه تو بندهاش هستى كيست؟ آنها گفتند باز گرد و بگو ترا بمعبودت دلالت كند و اسمت را نپرسد. او بازگشت و گفت: مرا بمعبودم راهنمائى كن و نامم مپرس حضرت باو فرمود: بنشين، در آنجا يكى از كودكان امام (ع) تخم مرغى در دست داشت و با آن بازى مىكرد: حضرت باو فرمود: اين تخم مرغ را بمن ده آن را بوى داد امام (ع) فرمود: اى ديصانى اين تخم سنگريست پوشيده كه پوست كلفتى دارد و زير پوست كلفت پوست نازكى است و زير پوست نازك طلائى است روان و نقرهايست آب شده كه نه طلاى روان به نقره آب شده آميزد و نه نقره آب شده با طلاى روان درهم شود و بهمين حال باقى است، نه مصلحى از آن خارج شده تا بگويد من آن را اصلاح كردم و نه مفسدى درونش رفته تا بگويد من آن را فاسد كردم و معلوم نيست براى توليد نر آفريده شده يا ماده، ناگاه ميشكافد و مانند طاوس رنگارنگ بيرون ميدهد آيا تو براى اين مدبرى در مييابى، ديصانى مدتى سر بزير افكند و سپس گفت: گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه بىشريك نيست و اينكه محمد بنده و فرستاده اوست و تو امام و حجت خدائى بر مردم و من از حالت پيشين توبهگزارم.
محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۲۶۵
على بن ابراهيم، از محمد بن اسحاق خفّاف، يا از پدرش ابراهيم، از محمد بن اسحاق روايت كرده است كه گفت: عبداللَّه ديصانى، از هشام بن حكم سؤال كرد و گفت كه: آيا تو را پروردگارى هست كه تو را پرورش دهد؟ گفت: بلى. ديصانى گفت كه: آيا پروردگار قدرت دارد؟ گفت: بلى، قدرت دارد و بر همه كس و بر همه چيز قهر و غلبه دارد. ديصانى گفت: مىتواند كه همه دنيا را در يك تخم مرغ داخل كند كه تخم بزرگ نشود و دنيا كوچك نگردد. هشام گفت كه: مرا مهلت ده تا تو را در اين باب جواب گويم. گفت كه: يك سال تو را مهلت دادم و بعد از آن از نزد هشام بيرون آمد و هشام سوار شد و به خدمت امام جعفر صادق عليه السلام روانه گرديد. چون بر درِ خانه آن حضرت رسيد، و اذن دخول طلبيد، او را اذن دادند و داخل خانه گرديد. به حضرت عرض كرد: يا ابن رسول اللَّه صلى الله عليه و آله، عبداللَّه ديصانى مسألهاى از من پرسيده كه بسيار مشكل است و در جواب آن اعتماد بر كسى ندارم، مگر بر خدا و تو. آن حضرت فرمود: «تو را از چه چيز سؤال نمود؟» عرض كرد كه: چنين و چنان به من گفت و قصه را در نزد آن حضرت شرح كرد. حضرت فرمود كه: «اى هشام، چند حواس دارى؟» عرض كرد: پنج حواس. فرمود: «كدام يك از اينها كوچكتر است؟» عرض كرد كه: ناظر و آن مردمك ديده است. فرمود كه: «قدر ناظر چقدر است؟» عرض كرد كه: مانند يك دانه عدس، يا از آن كوچكتر. فرمود كه: «اى هشام، در پيش روى خود و در بالاى سر نظر كن و مرا به آنچه مىبينى خبر ده». عرض كرد كه: آسمان و زمين و خانها و قصرها و بيابانها و كوهها و نهرها را مىبينم. حضرت فرمود كه: «آن كسى كه قدرت دارد كه آنچه تو آن را مىبينى در چيزى كه به قدر دانه عدس، يا كوچكتر از آن باشد، داخل گرداند، قادر است كه همه دنيا را در تخم مرغى داخل كند، و دنيا كوچك نشود و آن تخم بزرگ نگردد».
هشام نگون گرديد و دست و پاىهاى آن جناب را بوسيد و عرض كرد كه: يا ابن رسول اللَّه صلى الله عليه و آله، آنچه فرمودى مرا بس است. و به منزل خود بازگشت. بامداد كه شد، ديصانى به نزد وى آمد و گفت كه: اى هشام، به نزد تو آمدهام كه بر تو سلام كنم و نيامدهام كه جواب خواسته باشم. هشام گفت كه: اگر آمدهاى كه جواب را بستانى، اين جواب را بگير. ديصانى از پيش هشام بيرون رفت و آمد تا به در خانه امام جعفر صادق عليه السلام رسيد و اذن خواست كه بر آن حضرت داخل گردد، او را اذن دادند. چون داخل شد، و نشست، به خدمت آن حضرت عرض كرد: يا جعفر بن محمد، مرا بر معبودى كه دارم، رهنمايى كن. حضرت فرمود كه: «اسم تو چيست؟» برخواست و از نزد آن حضرت بيرون آمد و او را به اسم خود خبر نداد. ياران ديصانى با وى گفتند كه: چرا اسم خويش را به آن حضرت نگفتى؟ گفت كه: اگر مىگفتم كه اسم من عبداللَّه است، مىفرمود: كيست آن كسى كه تو بنده اويى؟ گفتند كه: به سوى او برگرد و بگو كه: تو را بر معبودت دلالت كند و تو را از نامى كه دارى سؤال نكند. برگشت و به خدمت آن حضرت آمد و عرض كرد كه: يا جعفر بن محمد، مرا به آنكه بايد او را عبادت كنم، دلالت كن و مرا از اسمم سؤال مكن. حضرت فرمود: «بنشين». ناگاه پسر كوچكى از آن جناب پيدا شد كه تخمى در دست داشت و با آن بازى مىكرد. حضرت فرمود كه: «اى پسر، اين تخم را به من ده» آن را به خدمت آن حضرت داد. حضرت فرمود كه: «اى ديصانى، اين حصارى است محكم و سرپوشيده كه آن را پوستى است ستبر و در زير آن پوست ستبر، پوست نازكى است و در زير آن پوست نازك، زردهاى است چون پارچهاى از طلا گداخته و سفيدهاى است مانند پارچهاى از نقره گداخته، نه آن زردهاى كه چون طلاى روان است، با سفيدهاى كه مانند نقره گداخته است، بياميزد و نه سفيدهاى كه مانند نقره گداخته است با زردهاى كه چون طلاى روان است، مخلوط مىگردد. و اين تخم بر حال خود گذاشته، هيچ صاحب اصلاحى از آن بيرون نيامده كه از صلاح و نيكى آن خبر دهد و هيچ مفسدى در آن داخل نشده كه از فساد و تباهى آن خبر آورد. و معلوم نيست كه از براى نر خلق شده يا از براى ماده، كه مىشكافد و از آن رنگها بيرون مىآيد؛ چون رنگهاى طاووسان. آيا از براى اين تخم مدبرى را مىبينى كه تدبير و صلاح انديشى آن نموده باشد؟».
راوى مىگويد كه: ديصانى مدتى طولانى سر خويش را به زير انداخت، بعد از آن گفت كه: شهادت مىدهم كه نيست خدايى مگر خدا كه جامع جميع صفات كمال است، در حالتى كه يگانه است و او را شريكى نه. و آنكه محمد صلى الله عليه و آله بنده و رسول او ست و تو امام و پيشوا و حجتى از جانب خدا بر خلقش و من توبهكارم از آنچه بودم.
