الحشر ٨
ترجمه
| الحشر ٧ | آیه ٨ | الحشر ٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللهِ وَ رِضْوَاناً»: (نگا: مائده / فتح / ). «الصَّادِقُونَ»: راستان. مؤمنانی که واقعاً ایمان دارند و راست و درست هستند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۰، سوره حشر
- آيات مربوط به اخراج بنى النضير از سرزمينشان
- معناى اينكه فرمود: ((يخربون بيوتهم بايديهم و ايدى المؤ منين ))
- قطع كردن و نكردن درختان را بنى النضير به اذن خدا بود
- موارد مصرف ((فيى ء))
- فقراى مهاجرين يكى از مصاديق فى در راه خدا
- شرح آيه : ((و الذين تبوؤ ا الدار و الايمان ...)) كه متضمن مدح انصار در چشمنداشتنشان به اموالى كه بين مهاجران تقسيم شده مى باشد
- جملات ديگرى از كلام خدا در مدح انصار
- رواياتى درباره ماجراى اخراج و تبعيد بنى النضير
- روايتى در چشم پوشى انصار از غنائم آنان براى تقسيم بين مهاجرين
- چند روايت درباره فيى و موارد مصرف آن ، و درذيل آيه ((ما آتيكم الرسول فخذوه ...))
- چند روايت درباره ايماان و اينكه دين حب ، و حب دين است و درباره صفت رذيله ((شرح ))
نکات آیه
۱ - مهاجرانِ نیازمند و تنگدست، از جمله سهم بران «فىء» (للفقراء المهجرین) در مورد کلمه «للفقراء» دو احتمال وجود دارد: ۱- بدل از «للّه» که مقصود فى سبیل اللّه است; ۲- بدل از «ذى القربى» و ما بعد آن. در هر دو صورت، برداشت یاد شده به دست مى آید.
۲ - مهاجرانِ فقیر، از موارد مصرف سهم خدا در فىء * (ما أفاء اللّه ... فللّه ... للفقراء المهجرین) عبارت «للفقراء المهاجرین» مى تواند بیان مصداقى از سهم خداوند در «فىء» باشد; زیرا روشن است که سهم رسول و ذى القربى، مصرف خاص دارد. اما «سهم اللّه» مصارف عامى دارد که خداوند در این آیه، به مصداقى از آن اشاره کرده است.
۳ - فقر و تنگدستى، شرط برخوردارى «ذوى القربى» از فىء * (و لذى القربى ... للفقراء المهجرین) برداشت یاد شده، بدان احتمال است که «للفقراء» بدل براى «و لذى القربى» باشد.
۴ - وضع اقتصادى مهاجران، دشوارتر از انصار به هنگام غزوه بنى نضیر (للفقراء المهجرین) از اختصاص به ذکر یافتن فقراى مهاجر، دشوارى فزون تر وضع اقتصادى آنان استفاده مى شود.
۵ - توجه اسلام، به رعایت حال محرومان جامعه و استحقاق هاى مادى و معنوى، دربخشش هاى مالى (للفقراء المهجرین الذین أُخرجوا من دیرهم ) برداشت یادشده با توجه به این نکته است که خداوند، فقراى مهاجر رااختصاص به ذکر کرده و در فلسفه سهم براى آنان از «فىء»، تهى دستى آنان و نیز انگیزه هاى معنوى ایشان را متذکر شده است.
۶ - هجرت مسلمانان از مکه، تحت فشار دشمن بود; نه به اختیار و دلخواه آنان. (الذین أُخرجوا من دیرهم و أمولهم)
۷ - ناگزیرى مسلمانان به ترک اموال و خانه هاى خویش و اقدام به هجرت و رهایى از ستم مشرکان (أُخرجوا من دیرهم و أمولهم) از ماده «إخراج» و نیز مجهول آمدن فعل «أُخرجوا»، اضطرار و ناگزیرى استفاده مى شود.
۸ - روحیه خداجویى و دین یاورى، از ویژگى هاى بارز مهاجرانِ صدراسلام (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله )
۹ - برخوردار شدن از فضل و رحمت الهى، انگیزه مهاجران مسلمان (للفقراء المهجرین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا)
۱۰ - هجرت مسلمانان از مکه به مدینه، مایه یارى رساندن به خدا و پیامبر(ص) (الذین أُخرجوا من دیرهم ... و ینصرون اللّه و رسوله)
۱۱ - مهاجران تهى دست، چشم انتظار بهبود وضع اقتصادى خویش همراه با رضایت خداوند (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) «فضلاً من اللّه»، مى تواند اشاره به مسائل مادى و اقتصادى داشته باشد.
۱۲ - مهاجرانِ خداجو و دین باور صدراسلام، نمونه مؤمنان راستین (المهجرین الذین ... أُولئک هم الصدقون)
۱۳ - ارزش هجرت و گذشت از مال و زندگى، منوط به داشتن انگیزه الهى و دینى است. (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون) از توصیف مهاجران به صداقت و راستى - در پى بیان انگیزه هاى هجرت - استفاده مى شود که ارزش هجرت، در گرو انگیزه هاى یاد شده است.
۱۴ - وجود عناصرى ناخالص، در میان مهاجران صدراسلام * (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون) برداشت یادشده بدان احتمال است که فعل هاى «یبتغون...» و «ینصرون...» قیدهاى احترازى باشد; نه توضیحى.
۱۵ - جلب رضاى حق و آمادگى براى جهاد در راه خدا و رسول او، شرط ایمان راستین (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون)
روایات و احادیث
۱۶ - «عن الصادق(ع) : ...ثمّ قال [اللّه تعالى]: «للفقراء المهاجرین الذین اُخرجوا ...» فجعلها اللّه لمن هاجر من قریش مع النبى(ص) ... و أخرج ... عنهم المهاجرین مع رسول اللّه من العرب لقوله «الذین اُخرجوا من دیارهم و أموالهم» لأنّ قریشاً کانت تأخذ دیار من هاجر منها و أموالهم و لم تکن العرب تفعل ذلک بمن هاجر منها...;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده است: ...خدا فرموده [اموالى که بدون جنگ به دست آمده ]از آنِ فقراى مهاجر است که از خانه ها و اموال خود اخراج شده اند.[بااین دستور ]خدا آن اموال را براى مهاجران قریش - که در معیّت پیامبر(ص) بوده اند - قرار داده و مهاجران عرب را که - همراه آن حضرت بوده اند - از [شمول حکم] آنان خارج کرده است; زیرا فرموده :«الذین اُخرجوا من دیارهم و أموالهم» قریش خانه ها و اموال مهاجران خود را تصاحب مى کرده; ولى عرب با مهاجران خود این کار را نمى کرده [و اموال را براى خود آنان باقى مى گذاشته است]».
موضوعات مرتبط
- احکام :۳
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴، ۷، ۱۴
- امیدوارى: امیدوارى به بهبود اقتصادى ۱۱; امیدوارى به رضایت خدا ۱۱
- انصار: موقعیت اقتصادى انصار ۴
- ایمان: شرایط ایمان راستین ۱۵
- جهاد: اهمیت جهاد ۱۵
- خدا: امداد به خدا ۱۰; اهمیت رضایت خدا ۱۵; زمینه رحمت خدا ۹; زمینه فضل خدا ۹
- ذوى القربى: فىء به ذوى القربى ۳
- فقر: آثار فقر ۳
- فقرا: اهمیت تأمین فقرا ۵
- فىء: احکام فىء ۳; شرایط استفاده از فىء ۳; مصارف فىء ۱، ۲، ۱۶
- قریش: فىء به قریش ۱۶
- مؤمنان: مؤمنان راستین ۱۲
- محمد(ص): امداد به محمد(ص) ۱۰
- مسلمانان: آثار هجرت مسلمانان صدراسلام ۱۰; اخراج مسلمانان صدراسلام ۷; اضطرار مسلمانان صدراسلام ۷; ظلم به مسلمانان صدراسلام ۷; فلسفه هجرت مسلمانان صدراسلام ۶، ۷، ۹
- مشرکان: اذیتهاى مشرکان صدراسلام ۶; ظلم مشرکان صدراسلام ۷
- مکه: هجرت از مکه ۶
- مهاجران: امیدوارى مهاجران فقیر ۱۱; ایمان مهاجران صدراسلام ۸، ۱۲; بى تقوایان از مهاجران صدراسلام ۱۴; دیندارى مهاجران صدراسلام ۸، ۱۲; فىء به مهاجران ۱۶; فىء به مهاجران فقیر ۱، ۲; موقعیت اقتصادى مهاجران صدراسلام ۴; ویژگیهاى مهاجران صدراسلام ۸
- هجرت: ملاک ارزش هجرت ۱۳
منابع
- ↑ تحف العقول، ص ۳۴۲; بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۲۰۶- و ۲۰۷، ح ۱.
