الشورى ٥
ترجمه
| الشورى ٤ | آیه ٥ | الشورى ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَتَفَطَّرْنَ»: از هم می‌شکافند. «مِن فَوْقِهِنَّ»: از قسمت بالای خود. «یَتَفَطَّرْنَ مِن فَوْقِهِنَّ»: از هم شکافتن آسمانها به خاطر علوّ شأن و هیبت و عظمت آفریدگار جهان است (نگا: صفوة‌البیان لمعانی القرآن، المنتخب). بعضی هم شکافتن آسمانها را به خاطر شرک و بت‌پرستی مشرکان می‌دانند و آیات و سوره مریم را هم‌معنی با این آیه می‌شمارند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱ - ۶، سوره شورى
- مدار سخن در سوره مباركه شورى و وجوه مختلفى كه درباره حروف مقطعه قرآن گفته شده است .
- يازده قول در معناى حروف مقطعه
- حق مطلب درباره حروف مقطعه
- نكته اى قابل توجه در سوره هايى كه حروف مقطعه اولشان يكى است
- حروف مقطعه رموزى هستند بين خدا و پيامبرش
- معناى اينكه فرمود: ((كذلك يوحى اليك ...))
- توضيح اينكه آيه : ((و تكاد السموات يتفظرن من فوقهن ...)) و در مقام بيان عظمت وحىو كلام خدا است
- مقصود از استغفار ملائكه براى زمينيان (و يستغفرون لمن فى الارض ) در خواست تشريعدين براى آنها است
- (نقل و نقد رواياتى درباره حروف مقطعه قرآن )
- روايتى از امام صادق عليه السلام در معناى حروف مقطعه
- بررسى رواياتى كه حروف مقطعه كه حروف مقطعه را به اسماى حسناى خدا معنى كردهاند
- ((الم )) حروفى هستند از اسم اعظم خدا
نکات آیه
۱ - وحى، از پدیده هاى شگفت انگیز جهان هستى است. (کذلک یوحى ... تکاد السموت یتفطّرن من فوقهنّ) ذکر شکافته شدن آسمان ها پس از بیان نزول وحى، مى تواند بیانگر تأثیر نزول وحى بر جهان هستى باشد و این مطلب نشانگر عظمت و شگفتى این پدیده است.
۲ - عبور وحى الهى، از آسمان ها (کذلک یوحى ... تکاد السموت یتفطّرن) چنانچه عامل شکافته شدن آسمان ها را وحى الهى بدانیم، نزدیک ترین رابطه میان وحى و آسمان ها، چیزى جز این نخواهد بود که آسمان ها مسیر عبور وحى است.
۳ - وحى، پدیده اى آسمانى و از مبدئى اعلى (کذلک یوحى ... تکاد السموت یتفطّرن من فوقهنّ)
۴ - تحمل عبور وحى، امرى سخت و دشوار بر آسمان ها (تکاد السموت یتفطّرن من فوقهنّ) این که آسمان ها هنگام نزول وحى در آستانه فرو پاشى قرار مى گیرند، حاکى از سختى و دشوارى تحمل عبور وحى براى آنها است.
۵ - فرشتگان، همواره در حال ستایش، تسبیح و تنزیه پروردگار خویش (و الملئکة یسبّحون بحمد ربّهم) فعل مضارع «یسبّحون» افاده استمرار مى کند.
۶ - عظمت وحى، موجب تسبیح و ستایش فرشتگان (کذلک یوحى إلیک ... و الملئکة یسبّحون بحمد ربّهم) جمله «و الملائکة ...» عطف بر جمله «تکاد السماوات ...» است. بنابراین عظمت وحى به هنگام نزول به زمین، همان گونه که آسمان ها را در آستانه فروپاشى قرار مى دهد، فرشتگان را نیز به تسبیح و تقدیس خدا وا مى دارد.
۷ - نزول وحى، مایه کمال آفرینش، در نگاه فرشتگان (کذلک یوحى إلیک ... و الملئکة یسبّحون بحمد ربّهم) با توجه به این که «تسبیح» به معناى تنزیه و نفى نقیصه و کاستى است، تسبیح فرشتگان، حکایت از مشاهده کمال آفرینش پس از نزول وحى دارد.
۸ - استغفار و آمرزش خواهى همیشگى فرشتگان، براى زمینیان (و یستغفرون لمن فى الأرض)
۹ - فرشتگان، خواهان نزول وحى بر اهل زمین * (و یستغفرون لمن فى الأرض) برداشت یاد شده با توجّه به دو مطلب زیر است: الف) مغفرت بدون سبب تحقق پیدا نمى کند. ب) مراد از سبب مغفرت، نزول وحى و تشریع دین باشد که اهل زمین بدین وسیله مشمول مغفرت الهى شوند.
۱۰ - اهل زمین، در طبیعت زمینى خود - بدون بهره گیرى از وحى و شریعت الهى - مبتلا به لغزش و گمراهى اند. (کذلک یوحى ... و یستغفرون لمن فى الأرض)
۱۱ - خداوند، غفور (آمرزنده گناهان) و رحیم (داراى مهرى پایان ناپذیر) است. (ألا إنّ اللّه هو الغفور الرحیم) «غفور» صیغه مبالغه و بیانگر گستردگى غفران است و «رحیم» (بر وزن فعیل) حاکى از عدم انفکاک رحمت و پایان ناپذیرى آن مى باشد. گفتنى است که صفت هاى بر وزن فعیل، غالباً دلالت بر عدم انفکاک وصف از ذات مى نماید (مانند علیم، قدیر، سخى و...).
۱۲ - وحى، تجلى رحمت و غفران بى پایان الهى است. (کذلک یوحى ... ألا إنّ اللّه هوالغفور الرحیم)
۱۳ - استغفار ملائکه براى زمینیان، مورد پذیرش خداوند است. (و یستغفرون لمن فى الأرض ألا إنّ اللّه هوالغفور الرحیم)
۱۴ - استغفار و طلب خیر و رحمت براى دیگران، داراى تأثیر است. (و یستغفرون ... ألا إنّ اللّه هوالغفور الرحیم)
۱۵ - آسمان ها و زمین در معرض فروپاشى در برابر عظمت الهى (و هو العلىّ العظیم . تکاد السموت یتفطّرن) برداشت یاد شده بر این پایه است که آیه شریفه، مرتبط با ذیل آیه قبل (و هو العلىّ العظیم) بوده و درصدد ارائه عظمت خدا باشد.
۱۶ - تسبیح و ستایش مداوم فرشتگان، ره آورد درک و تلقى آنان از عظمت الهى است. (و هو العلىّ العظیم ... و الملئکة یسبّحون بحمد ربّهم) برداشت بالا بر این اساس است که آیه درصدد بیان عظمت خدا باشد.
۱۷ - تسبیح و عبادت، برخاسته از میزان درک نسبت به عظمت الهى (و هو العلىّ العظیم ... و الملئکة یسبّحون بحمد ربّهم) از این که فرشتگان بر اساس درکشان از عظمت الهى، به تسبیح مداوم حق مى پردازند، مطلب بالا قابل برداشت است.
۱۸ - استغفار فرشتگان براى آدمیان، در پى مشاهده غفلت زمینیان از عظمت خداوندى (و هو العلىّ العظیم ... و یستغفرون لمن فى الأرض) بنابراین که آیه درصدد بیان عظمت خداوند باشد و قهراً استغفار فرشتگان براى اهل زمین مى تواند از این جهت باشد که مردم غافل از عظمت خدایند.
۱۹ - شرک آدمیان، امرى سنگین و غیرقابل تحمل براى مجموعه نظام هستى (له ما فى السموت ... تکاد السموت یتفطّرن) جمله «تکادالسماوات» کنایه از غیر قابل تحمل بودن امرى عظیم براى آسمان ها است. این مطلب به قرینه آیه بعد - که درباره شرک است - مى تواند ناظر به شرک مشرکان باشد.
۲۰ - استغفار فرشتگان براى زمینیان، موجب بقاى نظام هستى (تکاد السموت یتفطّرن ... و الملئکة ... و یستغفرون لمن فى الأرض) چنانچه آیات در مقام توحید و نفى شرک باشد، از ارتباط فرازهاى آیه مى توان استفاده کرد که پیامد گناه شرک، چنان بزرگ و سنگین است که اگراستغفار ملائکه براى زمینیان نبود، نظام هستى فرو مى پاشید.
۲۱ - دوام جهان هستى، برخاسته از غفران و رحمت بى کران حق، با وجود شرک و ناسپاسى آدمیان (له ما فى السموت ... تکاد السموت یتفطّرن ... ألا إنّ اللّه هو الغفور الرحیم) چنانچه این آیات در مقام توحید و نفى شرک باشد، ارتباط آخرین عبارت آیه (ألا إنّ اللّه...) با بخش اول آیه، مى تواند از جهت یاد شده باشد.
موضوعات مرتبط
- آسمان: عوامل انهدام آسمان ها ۱۵
- آفرینش: زمینه بقاى آفرینش ۲۰; عوامل تکامل آفرینش ۷; منشأ بقاى آفرینش ۲۱
- استغفار: آثار استغفار ۱۴
- اسماء و صفات: رحیم ۱۱; غفور ۱۱
- انسان: آثار غفلت انسان ها ۱۸; استغفار براى انسان ها ۸، ۱۳، ۱۸، ۲۰; زمینه لغزش انسان ها ۱۰
- تسبیح: منشأ تسبیح خدا ۱۷
- تسبیح گویان خدا: ۵
- حمد: حمد خدا ۵
- خدا: آثار آمرزشهاى خدا ۲۱; آثار درک عظمت خدا ۱۶، ۱۷; آثار رحمت خدا ۲۱; آثار عظمت خدا ۱۵; نشانه آمرزشهاى خدا ۱۲; نشانه هاى رحمت خدا ۱۲
- زمین: اهل زمین ۸، ۱۰، ۱۳، ۱۸، ۲۰; عوامل انهدام زمین ۱۵
- شرک: سنگینى شرک ۱۹
- عبادت: منشأ عبادت خدا ۱۷
- غفلت: غفلت از عظمت خدا ۱۸
- ملائکه: آثار استغفار ملائکه ۲۰; آثار درک صحیح ملائکه ۱۶; استغفار ملائکه ۸; بینش ملائکه ۷; تداوم تسبیح ملائکه ۵; تداوم حمد ملائکه ۵; خواسته هاى ملائکه ۹; عوامل استغفار ملائکه ۱۸; عوامل تسبیح ملائکه ۶; عوامل حمد ملائکه ۶; قبول استغفار ملائکه ۱۳; منشأ تسبیح ملائکه ۱۶; منشأ حمد ملائکه ۱۶
- وحى: آثار عظمت وحى ۶; آثار نزول وحى ۷; خاستگاه وحى ۳; درخواست نزول وحى ۹; سختى عبور وحى از آسمانها ۴; شگفتى وحى ۱; عبور وحى از آسمانها ۲; منشأ وحى ۳; نقش وحى ۱۰، ۱۲
