النمل ٧٤
ترجمه
| النمل ٧٣ | آیه ٧٤ | النمل ٧٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تُکِنُّ»: نهان می‌دارد. پنهان می‌نماید (نگا: بقره / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَلاَ إِنَّهُمْ يَثْنُونَ... (۳) سَوَاءٌ مِنْکُمْ مَنْ أَسَرَّ... (۰) وَ إِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ... (۱)
تفسیر
- آيات ۵۹ - ۸۱، سوره نمل
- انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان اوصلى اللّه عليه و آله وسلم
- توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء)
- بيان فساد گفتار برخى مفسرين در ارتباط با آيه شريفه
- مقيد بودن اجابت به مشيت خدا منافاتى با استغراق ندارد
- خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست
- مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده ))
- بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد
- نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان
- برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامتندارند
- توصيف بى خبرى و استعباد و انكار مشركين نسبت به قيامت
- معناى آيه : ((قل عسى ان يكون ردف لكم بعض الذى تستعجلون )) و مفاد كلمه ((عسى ))و امثال آن در كلام خداى تعالى
- بحث روايتى
- رواياتى در مراد از بندگان در (وسلام على عباد الذين اصطفى )
- روايتى كه در آن از جمله : ((و يجعلكم خلفاء الارض )) وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم ) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن
- نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) علم غيب نداشته و...
نکات آیه
۱ - خداوند، آگاه به نیات و اندیشه هاى پنهان در سینه هاى مردمان و دانا به گفتارها و کردارهاى آشکار آنان (و إنّ ربّک لیعلم ما تکنّ صدورهم و ما یعلنون)
۲ - تأخیر کیفر مجرمان و اعطاى مهلت به آنان، ناشى از فضل و رحمت الهى است نه معلول نا آگاهى او به اسرار و اعمال زشت آنها. (و یقولون متى هذا الوعد... و إنّ ربّک لذو فضل... و إنّ ربّک لیعلم) از ارتباط این آیه با دو آیه پیشین، استفاده مى شود که نازل نشدن عذاب بر کافران، نتیجه فضل خدا است; نه این که او از سخنان گستاخانه و تعجیل آنان در عذاب بى اطلاع بوده است.
۳ - ربوبیت خدا، مستلزم آگاهى کامل او از نهان و آشکار خلق (و إنّ ربّک لیعلم)
۴ - علم خدا به مواضع فکرى و عملى مردم در قبال پیامبر(ص)، تضمینى بر تحقق وعده ها و وعیدهاى او (و یقولون متى هذا الوعد ... و إنّ ربّک لیعلم) مطرح ساختن علم الهى به نهان و آشکار خلق (پس از آیات مربوط به وعده عذاب) مى رساند که خداوند به اتکاى علم خویش، موضع گیرى مردم را در قبال پیامبر(ص) جزا خواهد داد.
۵ - اهمیت نیت و انگیزه هاى درونى انسان، در مقایسه با گفتار و کردار ظاهرى وى (و إنّ ربّک لیعلم ما تکنّ صدورهم و ما یعلنون) تقدم عبارت «ما تکنّ صدورهم» بر «ما یعلنون» مى تواند از آن جهت باشد که اسرار و انگیزه هاى درونى انسان ها، از اهمیت بیشترى برخوردار است.
۶ - کردار و گفتار ظاهرى آدمیان، داراى ریشه در اعماق روح و باطن آنان (و إنّ ربّک لیعلم ما تکنّ صدورهم و ما یعلنون) تقدم «ما تکنّ» بر «ما یعلنون» مى تواند از آن جهت باشد که نیت ها و انگیزه هاى درونى، منشأ اصلى کردار و گفتار آدمى است.
۷ - علم خداوند، به آشکار و نهان آدمیان، هشدارى است به حق ستیزان. (و إنّ ربّک لیعلم ما تکنّ صدورهم و ما یعلنون) با توجه به بُعد هشدارى و تهدیدى آیات پیشین، تذکر دادن به علم خداوند مى تواند هشدار دیگرى به مجرمان و حق ستیزان باشد.
۸ - علم خداوند به توطئه هاى کافران، مایه ناکامى آنان در دستیابى به اهدافشان (و لاتکن فى ضیق ممّا یمکرون ... و إنّ ربّک لیعلم ما تکنّ صدورهم و ما یعلنون) طرح علم خدا به اسرار نهانى و کارهاى آشکار توطئه گران علیه دین و رسالت پیامبر(ص)، اشاره به این نکته دارد که آنان در هر حال در منظر خدا هستند و نمى توانند چیزى را از او مخفى کرده و به اهداف شان برسند. این بیان، مى تواند تعلیلى باشد بر آنچه که قبلاً در ضمن «و لاتکن فى ضیق ممّا یمکرون» آمده است.
موضوعات مرتبط
- انسان: رازهاى انسان ۱
- حق: هشدار به حق ستیزان ۷
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۳; آثار رحمت خدا ۲; آثار علم خدا۴، ۸; آثار فضل خدا ۲; حتمیت وعده هاى خدا ۴; حتمیت وعیدهاى خدا ۴; علم غیب خدا ۱، ۳، ۷
- علم غیب: آثار علم غیب ۸
- عمل: منشأ عمل ۶
- کافران: منشأ شکست کافران ۸
- مجرمان: منشأ تأخیر کیفر مجرمان ۲; منشأ مهلت به مجرمان ۲
- نیت: اهمیت نیت ۵
