البقرة ٢٨٠

از الکتاب
نسخهٔ تاریخ ‏۳۱ خرداد ۱۳۹۴، ساعت ۰۳:۳۳ توسط 127.0.0.1 (بحث) (افزودن سال نزول)


ترجمه

و اگر (بدهکار،) قدرت پرداخت نداشته باشد، او را تا هنگام توانایی، مهلت دهید! (و در صورتی که براستی قدرت پرداخت را ندارد،) برای خدا به او ببخشید بهتر است؛ اگر (منافع این کار را) بدانید!

و اگر [بدهكار]، تنگدست بود پس مهلتى بايد تا گشايشى يابد، و اينكه صدقه بدهيد برايتان بهتر است اگر مى‌دانستيد
و اگر [بدهكارتان‌] تنگدست باشد، پس تا [هنگام‌] گشايش، مهلتى [به او دهيد]؛ و [اگر به راستى قدرت پرداخت ندارد،] بخشيدن آن براى شما بهتر است-اگر بدانيد.
و اگر (کسی که از او طلبکار هستید) تنگدست شود به او مهلت دهید تا توانگر گردد، و بخشیدن آن (به هنگام تنگدستی وی) به رسم صدقه، برای شما بهتر است اگر (به مصلحت خود) دانایید.
و اگر [بدهکار] تنگدست بود [بر شماست که] او را تا هنگام توانایی مهلت دهید؛ و بخشیدن همه وام [و چشم پوشی و گذشت از آن در صورتی که توانایی پرداختش را ندارد] اگر [فضیلت وثوابش را] بدانید برای شما بهتر است.
و اگر وامدار تنگدست بود، مهلتى بايد تا توانگر گردد. و اگر دانا باشيد، دانيد كه چون بر او ببخشاييد برايتان بهتر است.
و اگر [وامدار] تنگدست بود، مهلتی باید، تا گشایشی یابد، و اگر بدانید، بخشیدن آن برایتان بهتر است‌
و اگر [وامدار] تنگدست بود او را تا فراخدستى مهلتى بايد داد و بخشيدن و صدقه‌دادن شما [به آن تنگدست‌] براى شما بهتر است، اگر مى‌دانستيد.
و اگر (بدهکار) تنگدست باشد، پس مهلت (بدو داده) می‌شود تا گشایشی فرا رسد، و اگر (قدرت پرداخت نداشته باشد و شما همه‌ی وام خود را، یا برخی از آن را بدو) ببخشید، برایتان بهتر خواهد بود اگر دانسته باشید.
و اگر (بدهکاری) تنگدست باشد، تا (هنگام) گشایشی، مهلتی (برایش مقرر) است. و اگر دانسته بودید، بخشیدن آن برایتان بهتر است.
و اگر تنگدست باشد پس مهلتی تا گشایش و تصدق کنید بهتر است شما را اگر بدانید


البقرة ٢٧٩ آیه ٢٨٠ البقرة ٢٨١
سوره : سوره البقرة
نزول : ١٠ هجرت
اطلاعات آماری
تعداد کلمات : ١٦
تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ذُو عُسْرَةٍ»: تنگدست. نادار. «نَظِرَةٌ»: مهلت. فرصت‌دادن. «مَیْسَرَةٍ»: گشایش. فراخ دستی. «أَن تَصَدَّقُوا»: اگر ببخشید و صرف‌نظر کنید. تاء مضارعه از اوّل این فعل حذف شده است.


تفسیر

نکات آیه

۱ - لزوم مهلت دادن به بدهکارِ تنگدست، تا هنگام پرداخت بدهى خویش به سهولت (و ان کان ذو عسرة فنظرة الى میسرة)

۲ - حمایت اسلام از حقوق طبقات ضعیف اجتماع (و ان کان ذو عسرة فنظرة الى میسرة)

۳ - آسان گیرى دین، در احکام و حقوق (و ان کان ذو عسرة فنظرة الى میسرة)

۴ - لزوم مهلت دادن رباخوار تائب به بدهکار تنگدست، به هنگام باز پس گیرى اصل سرمایه اش (و ان تبتم ... فنظرة الى میسرة)

۵ - توقیف بدهکار تنگدست و داراییهاى وى - که بیش از گذران زندگى متعارفش نباشد - جایز نیست. (و ان کان ذو عسرة فنظرة الى میسرة)

۶ - جواز اجبار بدهکار متمکن از سوى طلبکار، براى پرداخت بدهى (و ان کان ذو عسرة فنظرة الى میسرة) برداشت فوق از مفهوم جمله شرطیه «و ان کان ...» به دست آمده، چون لازمه مهلت ندادن، اجبار به پرداخت است.

۷ - ارجمندى والاتر گذشت طلبکار از بدهى وامداران تنگدست، نسبت به مهلت دادن آنان (و ان تصدقوا خیر لکم) بنابراین احتمال که بهتر بودن گذشت، نسبت به مهلت دادن باشد; یعنى ثواب گذشت بیشتر از ثواب مهلت دادن است.

۸ - ارزش والاى گذشت طلبکار از بدهى وامدار تنگدست، به جاى بازپس گیرى وام از وى (و ان تصدّقوا خیر لکم) بنابراینکه بهتر بودن گذشت، در مقایسه با بازپس گیرى وام باشد; یعنى گذشت از آن مال بهتر است از به دست آوردن آن ; چون ثواب صدقه خواهد ماند، ولى مال به دست آمده بقایى ندارد.

۹ - هماهنگى نظام اخلاقى و نظام حقوقى، در تعالیم دین (و ان کان ذو عسرة ... و ان تصدّقوا خیرٌ لکم)

۱۰ - گذشت از بدهى وامداران تنگدست، نمونه اى از صدقه (و ان تصدقوا خیر لکم ان کنتم تعلمون) گذشتِ از بدهى وامداران به صدقه تعبیر شده است.

۱۱ - وامداران تهیدست و ناتوان از پرداخت بدهى خویش، یکى از مصارف صدقه (و ان کان ذو عسرة ... و ان تصدّقوا خیرٌ لکم)

۱۲ - آگاهى به فرجام اعمال نیک (صدقه، گذشت از وامداران تنگدست و ... ) برانگیزنده آدمى براى انجام آن اعمال (و ان تصدّقوا خیر لکم ان کنتم تعلمون) مفعول «تعلمون» در برداشت فوق خیر بودن صدقه گرفته شده است; و جواب شرط (ان کنتم تعلمون) محذوف مى باشد یعنى: اگر به نیکى صدقه آگاه باشید صدقه خواهید داد.

۱۳ - محدودیّت توانایى انسان، در شناخت حقیقت و مصالح و مفاسد امور (خیر لکم ان کنتم تعلمون) جمله شرطیه «ان کنتم تعلمون»، مى تواند کنایه از جهل و ناآگاهى انسان به صلاح و فساد خویش باشد.

روایات و احادیث

۱۴ - ارزش والاتر گذشت از بدهى وامداران تنگدست، در صورت توجّه و آگاهى به تنگدستى آنان (خیرٌ لکم ان کنتم تعلمون) امام صادق (ع): «و ان کان ذو عسرة ... »، ان کنتم تعلمون انه معسر فتصدقوا علیه بما لکم علیه فهو خیرٌ لکم[۱].

موضوعات مرتبط

  • احکام: ۱، ۴، ۵، ۶ فلسفه احکام ۱۳
  • اسلام: سهولت اسلام ۳
  • انسان: ضعف انسان ۱۳
  • انگیزش: عوامل انگیزش ۱۲
  • بدهى: احکام بدهى ۱، ۴، ۵، ۶ ; عفو بدهى ۷، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴
  • تکلیف: سهولت تکلیف ۳
  • شناخت: موانع شناخت ۱۳
  • صدقه: مصارف صدقه ۱۱ ; موارد صدقه ۱۰
  • عسر و حرج: ۱، ۴
  • عفو: فضیلت عفو ۷، ۸، ۱۴
  • علم: آثار علم ۱۲
  • عمل: زمینه عمل صالح ۱۲
  • فقیر: تأمین فقیر ۱۰، ۱۱، ۱۴ ; حقوق فقیر ۲
  • قواعد فقهى: ۱
  • مفلس: احکام مفلس ۱، ۴، ۵، ۶ ; عفو مفلس ۷، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۴ ; مهلت به مفلس ۱، ۴، ۷
  • نظام اجتماعى: ۲
  • نظام اخلاقى: ۹ نظام تعالیم دین: ۳، ۹
  • نظام حقوقى: ۹

منابع

  1. ↑ کافى، ج ۴، ص ۳۵، ح ۴ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۹۵- ، ح ۱۱۸۲.
برگرفته از «https://www.alketab.org/index.php?title=البقرة_٢٨٠&oldid=101586»