المعارج ٢٣
ترجمه
| المعارج ٢٢ | آیه ٢٣ | المعارج ٢٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«دَآئِمُونَ»: جمع دائم، همیشه ماندگار. مراد این نیست که نمازگزار همیشه در حال نماز باشد، بلکه منظور این است که در اوقات معیّن خود نماز را انجام دهد، و همیشه چنین بوده و دائماً مواظب و متوجّه باشد که نماز او فوت نشود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
الَّذِينَ هُمْ فِي صَلاَتِهِمْ... (۱)
فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ... (۱) قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ (۰)
تفسیر
- آيات ۱۹ - ۳۵، سوره معارج
- توضيح راجع به صفت ((حرص )) و ((هلع )) و ((تقسيم )) آن به حرص خدادادى كه مفيد و مطلوب است و حرص بشرى كه انحرافى و مذموم مى باشد.
- اوصاف نمازگزارانى كه از ((هلوع )) بودن استثنا شده اند
- بحث انحصار موارد حق معلوم در دو مورد سائل و محروم است .
- مقصود از مراعات امانات و عهد و مراد از محافظت بر صلوة
- (رواياتى در ذيل برخى آيات گذشته راجع به نماز، حقسائل و محروم و...)
نکات آیه
۱ - پایبندى به نماز و انجام دادن دائمى آن، از نشانه هاى نمازگزاران حقیقى است. (إلاّ المصلّین . الذین هم على صلاتهم دائمون)
۲ - پایبندى به نماز و انجام دائمى آن، شرط تأثیرگذارى این فریضه بر روح و خُلق و خوى نمازگزاران (الذین هم على صلاتهم دائمون)
۳ - تأثیرگذارى یاد خدا در روح و اخلاق بشر، در گرو استمرار آن است. (الذین هم على صلاتهم دائمون) «دائمون» (به معناى «ثابتون») ممکن است نشانگر دوام یاد خدا - که فلسفه و روح نماز است - باشد، نه صورت ظاهرى نماز; زیرا یاد دائمى خدا، مى تواند در روح و خلق و خوى انسان ها تأثیر سازنده داشته باشد; نه یاد موقتى خدا در اوقات مخصوص نماز. شاید به همین سبب در آیه ۱۰ از سوره «جمعه» بر یاد همواره خدا - پس از اداى نماز جمعه - تأکید شده است.
روایات و احادیث
۴ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: حدّثنى أبى عن جدّى عن آبائه أنّ أمیرالمؤمنین(ع) ... قال: ... قال اللّه تبارک و تعالى: «الذین هم على صلاتهم دائمون» یعنى الذین یقضون ما فاتَهم من اللّیل بالنّهار و ما فاتهم من النّهار باللّیل...;[۱] از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: پدرم از جدم از پدرانش روایت کرده که امیرالمؤمنین(ع) فرمود: ... خداى - تبارک و تعالى - فرمود: (الذین هم على صلاتهم دائمون) یعنى کسانى که نمازهایى را که در شب از دستشان رفته، در روز قضا مى کنند و نمازهایى را که در روز از دست داده اند در شب قضا مى کنند...».
۵ - «محمدبن فُضَیل عن أبى الحسن(ع) أنّه قال: أولئک أصحاب الخمسین صلاة من شیعتنا...;[۲] محمدبن فضیل از امام کاظم(ع) [درباره آیه «الذین هم على صلاتهم دائمون» ]روایت نموده که فرمود: آنان اصحابِ پنجاه رکعت نماز، از شیعیان ما هستند». گفتنى است که: الف - مقصود از «پنجاه رکعت نماز» نمازهاى یومیه به علاوه نافله هاى آن است. ب - تعداد رکعات نمازهاى یومیه و نوافل آن ۵۱ رکعت است لکن در برخى روایات درباره نافله عشاء آمده که این یک رکعت از نوافل بشمار نمى آید بلکه مستحبى است که صرفاً به منظور دو برابر شدن تعداد رکعات نافله نسبت به نمازهاى یومیه اضافه شده است. (من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۴۵۵، ح ۱۳۱۸). براساس این روایات، مجموع عدد نمازهاى یومیه و نوافل پنجاه رکعت است.
۶ - «عن فُضَیل، قال: سألت أباجعفر(ع) عن قول اللّه عزّوجلّ: «...الذین هم على صلاتهم دائمون» قال: هى النافلة;[۳] فضیل مى گوید: از امام باقر(ع) از سخن خداى عزّوجلّ «...الذین هم على صلاتهم دائمون» سؤال کردم فرمود: مراد نماز نافله است».
موضوعات مرتبط
- اخلاق: عوامل مؤثر در اخلاق ۳
- ذکر: شرایط تأثیر ذکر خدا ۳
- شیعه: فضایل شیعه ۵
- نماز: آثار تداوم نماز ۲، ۳; اهمیت تداوم نماز ۱; اهمیت نمازنافله ۵، ۶; تداوم نماز ۴; شرایط تأثیر نماز ۲; قضاى نماز ۴
- نمازگزاران: نشانه هاى نمازگزاران ۱
