النمل ٦٨
ترجمه
| النمل ٦٧ | آیه ٦٨ | النمل ٦٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إِنْ هذا ...»: حرف (إِنْ) نافیه است. «أَسَاطِیرُ»: دروغها و افسانه‌ها (نگا: انعام / ).
تفسیر
- آيات ۵۹ - ۸۱، سوره نمل
- انتقال از داستانهاى انبياء و اقوامشان به زمان خاتم الانبياء و احتجاج با كفار زمان اوصلى اللّه عليه و آله وسلم
- توضيح اينكه دعاى مضطر چون صادقانه است قطعا اجابت مى شود (امن يجيب المضطر اذادعاه و يكشف السوء)
- بيان فساد گفتار برخى مفسرين در ارتباط با آيه شريفه
- مقيد بودن اجابت به مشيت خدا منافاتى با استغراق ندارد
- خليفه بودن انسان در زمين مستلزم كشف سوء او و رفع موانع از پيش پاى اوست
- مقصود از اينكه فرمود: ((يبدء الخلق ثم يعيده ))
- بطور كلى در عالم وجود بطلان و نيستى راه ندارد
- نفى الوهيت آلهه مشركين از طريق نفى ربوبيت آنها و انحصار ربوبيت در خداى سبحان
- برهانى ديگر بر ابطال الوهيت آلهه مشركين با بيان اينكه آنان علمى به غيب و قيامتندارند
- توصيف بى خبرى و استعباد و انكار مشركين نسبت به قيامت
- معناى آيه : ((قل عسى ان يكون ردف لكم بعض الذى تستعجلون )) و مفاد كلمه ((عسى ))و امثال آن در كلام خداى تعالى
- بحث روايتى
- رواياتى در مراد از بندگان در (وسلام على عباد الذين اصطفى )
- روايتى كه در آن از جمله : ((و يجعلكم خلفاء الارض )) وجوب مطلق فرمانبرى از خليفه(حاكم ) استفاده شده و بيان مجعول بودن آن
- نقل و رد روايتى راجع به اينكه پيامبر (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) علم غيب نداشته و...
نکات آیه
۱ - موضع گیرى ناباورانه مشرکان در قبال وعده برپایى قیامت (لقد وعدنا هذا ... إن هذا إلاّ أسطیر الأوّلین)
۲ - کافران عصر بعثت، مطلع از وجود مسأله اى به عنوان قیامت و معاد در میان نسل هاى پیشین (لقد وعدنا هذا نحن و ءاباؤنا)
۳ - وعده رستاخیز، داراى دیرینه در تاریخ بشر و تعالیم پیامبران (لقد وعدنا هذا نحن و ءاباؤنا من قبل) اقرار کافران به سابقه داشتن مسأله معاد، نشان مى دهد که موضوع رستاخیز از دیرباز در میان بشر مطرح بوده است. بدیهى است که طرح مسأله یاد شده جز از طریق پیامبران صورت نگرفته است.
۴ - در پندار کافران، عقیده به معاد، باورى ارتجاعى و افسانه اى ساخته و پرداخته پیشینیان است. (و قال الذین کفروا ... إن هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) «أسطوره» (مفرد «أساطیر») معادل افسانه است و آن عبارت از هر حکایت و قصه بى اصل و دروغ است که به قصد اخلاقى یا سرگرم کردن ساخته مى شود.
۵ - تحقق نیافتن قیامت پس از گذشت زمان ها و اعصار طولانى، دستاویز کافران براى انکار آن (إن هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) طرح پیشینه طولانى عقیده به معاد، ظاهراً تلاشى است از سوى کافران براى بیان این که اگر واقعاً وعده رستاخیز حق بود، باید تاکنون محقق مى شد.
۶ - وابستگى شدید ذهن و اندیشه مردم عصر بعثت به پدران و نیاکان خود (أءذا کنّا تربًا و ءاباؤنا ... لقد وعدنا هذا نحن و ءاباؤنا) تکرار «آباؤنا» در دو آیه و تکیه کافران به پدران و نیاکانشان، مى تواند نشانگر مطلب یاد شده باشد.
۷ - کافران فرو رفته در خرافات و شرک، متهم کننده پیام انبیا به خرافه و افسانه (و قال الذین کفروا ... إن هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) با توجه به این که وعده معاد و رستاخیز همواره از سوى پیامبران الهى مطرح مى شده است، مى توان گفت که واژه «أوّلین» اشاره به آن بزرگواران دارد.
۸ - جامعه داستان پرداز و افسانه گرا، داراى ذهنیتى ناتوان و مغشوش در تشخیص حق و باطل (إن هذا إلاّ أسطیر الأوّلین) کافران عقیده به معاد را «أسطوره» مى پنداشتند واین پندار نشانگر رواج افسانه ها در میان جوامع پیشین و ذهنیت مغشوش است که در نتیجه شیوع خرافات، پدید آمده بود و براساس آن هر سخن تازه اى را حکایتى ساخته و پرداخته افراد تلقى مى کردند.
موضوعات مرتبط
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۶
- اقوام پیشین: اقوام پیشین و معاد ۲
- انبیا: تعالیم انبیا ۳
- حق: تشخیص حق و باطل ۸
- خیال پردازى: آثار خیال پردازى ۸
- دین: تهمت افسانه به دین ۷; تهمت خرافه به دین ۷
- شناخت: آفات شناخت ۸
- عقیده: تاریخ عقیده به قیامت ۳; عقیده به معاد ۴
- قیامت: برپایى قیامت ۱; زمینه تکذیب قیامت ۵; شک به قیامت ۱; وعده قیامت ۱
- کافران: بهانه جویى کافران ۵; بینش کافران ۴; تهمتهاى کافران ۷; علم کافران صدراسلام ۲
- مردم: ارتجاع مردم صدراسلام ۶
- مشرکان: شک مشرکان ۱; موضعگیرى مشرکان ۱
- معاد: افسانه بودن معاد ۴
