الحج ٢٦
ترجمه
| الحج ٢٥ | آیه ٢٦ | الحج ٢٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَوَّأْنَا»: آماده‌ساختیم. وارد کردیم. شناساندیم. «بَوَّأْنا لإِبْرَاهِیمَ مَکانَ الْبَیْتِ»: جای کعبه را برای ابراهیم آماده ساختیم. مکان قدیمی کعبه را به ابراهیم نشان دادیم. ابراهیم را به محلّ کعبه رساندیم. «شَیْئاً»: مفعول‌به یا مفعول مطلق است. «الطَّآئِفِینَ»: طواف کنندگان دور کعبه. «الْقَآئِمِینَ»: ایستادگان در نماز. «الرُّکَّعِ»: رکوع برندگان در نماز. «السُّجُودِ»: سجده‌برندگان در نماز. این سه واژه اشاره دارند به سه رکن از ارکان مهمّ نماز که قیام و رکوع و سجود است، و لذا ذکر آنها کنایه از خود نماز است. یادآوری: از آنجا که مکتب ابراهیم خلیل و محمّد مصطفی و همه انبیاء یکی است (نگا: آل‌عمران / ، یوسف / ، نحل / فرمان (لا تُشْرِکْ بِی شَیْئاً وَ طَهِّرْ بَیْتِیَ ...) در این آیه، و (أَذِّن فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ ... وَ ...) و احکام مترتّب بر آن، متوجّه خاتم‌الانبیاء بوده است (تفسیر المنتخب، حجّ / ) و این است که در سال فتح مکّه بتها سرنگون و کعبه از لوث اصنام زدوده می‌گردد (نگا: تفسیر أضواء البیان، حجّ / ). لذا آیات بعدی خطاب به پیغمبر اسلام است (نگا: تفسیر ابن کثیر، حاشیه کازرونی بر تفسیر بیضاوی). در این صورت عطف بر جمله مقدّری مثل: اِقْتِدَآءً بِإِبْرَاهِیمَ است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً... (۷) وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ... (۱) وَ إِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً... (۷)
يَا أَهْلَ الْکِتَابِ لاَ تَغْلُوا... (۱) إِنَ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ... (۲) فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَقَامُ... (۴)
تفسیر
- آيات ۲۵ - ۳۷ سوره حج
- برابرى همه مؤ منين در عبادت در مسجدالحرام و تهديد كساين كه در راه خدا و مسجدالحرام را مى بندند
- معبد شدن كعبه براى مردم
- مقصود از دستور الهى به ابراهيم (عليه السلام ): ((وطهر بيتى للطائفين ...((
- دستور الهى به ابراهيم (ع ) در ميان مردم حج را اعلام كن تا بسويت بيايند!
- توضيحى در مورد منافع دنيوى و اخروى حج
- توضيح مفردات و جملات آيات مربوط به مناسك حج
- تحريك و تشويق مردم به تعظيم حرمات خدا
- اشاره به اينكه ((تقوى (( امرى معنوى و قلبى است و قائم به اعمال خارجى نيست
- حكمت قربانى كردن براى خدا (... و لكن يناله التقوى منكم )
- بحث روايتى
- رواياتى درباره منافع مترتب بر حج (لشهيدوا منافع لهم )
- رواياتى ديگر در ذيل آيات راجع به مناسك حج و وجه تسميه خانه كعبه به : ((بيتالعتيق ((
نکات آیه
۱ - تأسیس کعبه به دست ابراهیم(ع)، واقعه اى بس مهم و شایان یادآورى (و إذ بوّأنا لإبرهیم مکان البیت) «إذ» اسم زمان در محل نصب و مفعول براى «اُذکر» محذوف است; یعنى، «به یاد بسپار آن زمانى را که ما...».
۲ - کعبه، محل عبادت حضرت ابراهیم(ع) (و إذ بوّأنا لإبرهیم مکان البیت) «تبوِئة» (مصدر «بوّأنا») به معنا مَبائه و مرجع قراردادن است; یعنى، «به خاطر بسپار آن زمانى را که ما محل کعبه را براى ابراهیم(ع) محل مراجعه قراردادیم». مراجعه مکرر حضرت ابراهیم (ع) به محل کعبه یا به منظور عبادت خدا بوده است و یا براى ساختن بناى آن، برداشت فوق بر پایه احتمال اول است.
۳ - محل کعبه، محلى تعیین شده از جانب خدا براى عبادت (و إذ بوّأنا لإبرهیم مکان البیت)
۴ - حضرت ابراهیم(ع)، بنیان گذار کعبه و معمار آن (و إذ بوّأنا لإبرهیم مکان البیت)
۵ - کعبه، جلوه گاه توحید و یکتاپرستى (و إذ بوّأنا لإبرهیم مکان البیت أن لاتشرک بى شیئًا)
۶ - هیچ کس به جز خدا، شایسته پرستش نیست. (أن لاتشرک بى شیئًا)
۷ - اخلاص در عبادت و پرهیز از آلوده کردن آن از هر عمل غیر الهى، توصیه خداوند به حضرت ابراهیم(ع) (أن لاتشرک بى شیئًا)
۸ - عبادت هاى آلوده به شرک، فاقد ارزش در پیشگاه خداوند (أن لاتشرک بى شیئًا)
۹ - کعبه، خانه اى بسیار مقدس و داراى حرمتى بس والا در پیشگاه خداوند (و طهّر بیتى) اضافه «بیت» به «یاى» متکلم، اضافه تشریفیه و بیانگر مطلب یاد شده است.
۱۰ - تولیت کعبه، پاکیزه و آماده سازى آن براى زائران، از وظایف الهى حضرت ابراهیم(ع) (و طهّر بیتى للطّائفین)
۱۱ - تولیت مسجدالحرام و آماده سازى آن براى زائران بیت اللّه، مسؤولیتى بر عهده رهبران جامعه توحیدى (أن لاتشرک بى شیئًا و طهّر بیتى للطّائفین)
۱۲ - شرک ورزى، دور شدن از طهارت و پاکى و آلوده شدن به پلیدى و ناپاکى است. (أن لاتشرک بى شیئًا و طهّر بیتى)
۱۳ - لزوم پاسدارى از حرمت مسجدالحرام و محفوظ داشتن آن از آلودگى هاى ظاهرى و پلیدى هاى باطنى (مظاهر شرک) (أن لاتشرک بى شیئًا و طهّر بیتى)
۱۴ - طواف، قیام، رکوع و سجود (نماز) از آداب زیارت مسجدالحرام (و طهّر بیتى للطّائفین و القائمین و الرکّع السجود) ظاهر این است که مراد از «القائمین و الرکع السجود» نمازگزاران است; یعنى، «خانه مرا براى طواف کنندگان و نمازگزاران آماده کن».
۱۵ - لزوم تقدیم طواف بر نماز در زیارت مسجدالحرام (للطّائفین و القائمین و الرکّع السجود)
۱۶ - قیام، رکوع و سجود، از ارکان نماز (و القائمین و الرکّع السجود)
۱۷ - طواف و نماز، از تکالیف مقرر در شریعت حضرت ابراهیم(ع) (و طهّر بیتى للطّائفین و القائمین و الرکّع السجود)
روایات و احادیث
۱۸ - «عن أبى عبد اللّه(ع): ... فلمّا أمر اللّه عزّوجلّ إبراهیم أن یبنى البیت و لم یدر فى أىّ مکان یبنیه فبعث اللّه جبرئیل فخط له موضع البیت...; از امام صادق(ع) روایت شده است: ...چون خداوند عزّوجلّ حضرت ابراهیم(ع) را مأمور بناى کعبه کرد، او نمى دانست کعبه را در کجا بنا کند; خداوند جبرئیل را فرستاد و او در جاى کعبه، براى وى خط کشید...».[۱]
موضوعات مرتبط
- ابراهیم(ع): تعالیم دین ابراهیم(ع) ۱۷; توصیه به ابراهیم(ع) ۷; طواف در دین ابراهیم(ع) ۱۷; مسؤولیت ابراهیم(ع)۱۰; مکان عبادت ابراهیم(ع) ۲; نقش ابراهیم(ع) ۱، ۴; نماز در دین ابراهیم(ع) ۱۷
- توحید: توحید عبادى ۶
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۶
- خدا: توصیه هاى خدا ۷; نقش خدا ۳
- ذکر: ذکر بناى کعبه ۱
- رهبران دینى: مسؤولیت رهبران دینى ۱۱
- شرک: بى ارزشى شرک عبادى ۸; پلیدى شرک ۱۲; حقیقت شرک ۱۲
- عبادت: اخلاص در عبادت ۷; عبادت بى ارزش ۸
- کعبه: احترام کعبه ۹; بانیان کعبه ۱; بنیانگذار کعبه ۴; تاریخ کعبه ۱، ۴; تطهیر کعبه ۱۰; عبادت در کعبه ۲، ۳; فضیلت کعبه ۵، ۹; قداست کعبه ۹; متولیان کعبه ۱۰; منشأ تعیین کعبه ۳، ۱۸; نشانه هاى توحید عبادى در کعبه ۵
- مسجدالحرام: آداب زیارت مسجدالحرام ۱۴; اهمیت تطهیر مسجدالحرام ۱۳; اهمیت محافظت از مسجدالحرام ۱۳; رکوع در مسجدالحرام ۱۴; سجده در مسجدالحرام ۱۴; طواف در مسجدالحرام ۱۴، ۱۵; متولیان مسجدالحرام ۱۱; نماز در مسجدالحرام ۱۴، ۱۵
- نماز: ارکان نماز ۱۶; رکوع در نماز ۱۶; سجده در نماز ۱۶; قیام در نماز ۱۶
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۱، ص ۶۲; نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۲۸- ، ح ۳۷۶.
