الرعد ٣
ترجمه
| الرعد ٢ | آیه ٣ | الرعد ٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مَدَّ»: گسترانیده است. «رَوَاسِیَ»: جمع راسی و راسِیَة، کوههای ثابت و استوار. «زَوْجَیْنِ»: دو صِنف. دو نوع. «إِثْنَیْنِ»: دو تا. مراد نر و ماده است (نگا: هود / ، یس / ، رحمن / ، نجم / ). «یُغْشِی»: (نگا: اعراف / ).
تفسیر
- آيات ۴ - ۱، سوره رعد
- آهنگ كلى سوره : اثبات آيت بودن و حقانيت قرآن كريم
- مكى بودن سوره رعد و اشاره به اقوال ديگر در اين مورد
- معناى جمله : ((تلك آيات الكتاب )) و دلالت آن بر آيات كتاب طبيعت و كتاب وحى
- وجه دلالت آيه : ((الذى رفع السموات بغير عمد...)) بر وحدانيت رب و مدبر عالم ووجه آوردن قيد: ((ترونها))
- آيه شريفه : ((الذى رفع السموات ...)) در مقام اثبات وحدت خداى تعالى در ربوبيت است
- معناى تدبير و مراد از تدبير امر عالم (يدبّر الامر)
- معناى ((تفصيل آيات )) و مراد از اينكه مراد از آيات آيات تكوينى است يا آيات كتاب وحى
- برخى از نشانه ها و آيات تكوينى : ((هو الّذى مدّ الارض ...))
- معناى اينكه خداوند ميوه ها را ((زوجين اثنين )) قرار داد
- بيان طنطاوى در تطبيق (زوجين اثنين ) با نر و ماده بودن گياهان
- وجود اختلاف ، تنوع و تمايز در خلقت مستند به اختلاف اراده مسبب الاسباب عزوجل است
- بحث روايتى
نکات آیه
۱- خداوند ، گسترنده زمین و قرار دهنده کوهها و رودها در دل آن (و هو الذى مدّ الأرض و جعل فیها روسى و أنهرًا) «مدّ» به معناى گسترانیدن و پهن کردن است. «رواسى» (جمع راسیة) به معناى کوههاى استوار است.
۲- تغییر و تحول آسمانها و زمین از شکل آغازین خود * (رفع السموت ... مدّ الأرض) ظاهر جمله «رفع السموت» این است که برافراشته شدن صفتى مى باشد که عارض بر آسمانها شده است ; یعنى، در ابتداى خلقتشان برافراشته نبودند، خداوند آنها را برافراشته کرد و نیز «مدّ الأرض» در این معنا ظهور دارد که زمین در آغاز گسترده نبود، خداوند آن را گسترانید.
۳- خداوند ، آفریننده گیاهان و میوه جات در زمین (و من کل الثمرت جعل فیها زوجین اثنین) «ثمرات» (جمع ثمرة) به معناى میوه ها و نیز درختان است (برگرفته شده از قاموس المحیط).
۴- گیاهان و میوه جات هر یک داراى دو نوع نر و ماده (و من کل الثمرت جعل فیها زوجین اثنین) «زوج» در لغت به معناى یک جفت و نیز به معناى یک تاى از یک جفت است. تثنیه آن (زوجین) به اعتبار معناى دوم است. بنابراین «زوجین» ; یعنى ، دو چیز که هر یک زوج و همتاى دیگرى است و «اثنین» تأکید براى زوجین است.
۵- خداوند ، پیوسته تاریکى شب را بر چهره روز مى پوشاند. (یغشى الّیل النهار) «اغشاء» (مصدر یغشى) به معناى پوشانیدن و ساتر قرار دادن است. آوردن فعل «یغشى» به صیغه مضارع در مقابل آوردن «مدّ» و «جعل» به صیغه ماضى، براى رساندن استمرار پوشانیدن شب بر چهره روز است.
۶- زمین و گسترش آن ، کوههاى ثابت و استوار ، رودخانه ها ، گیاهان مزدوج و تداوم شب و روز ، از نشانه هاى خدا و از دلایل یکتایى او در تدبیر هستى است. (إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون)
۷- تنها صاحبان فکر و اندیشه دلالت هستى (زمین ، کوهها ، نهرها و ...) را بر وجود خداوند و مدبّر بودن او درمى یابند. (إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون)
۸- تفکّر در پدیده هاى عالم ، آدمى را به شناخت خدا و مدبّر بودن او بر هستى هدایت مى کند. (هو الذى مدّ الأرض ... إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون)
۹- تفکر، ابزارى براى شناخت خداوند و پدیده هاى هستى منبع شناخت اوست. (هو الذى مدّ الأرض ... إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون)
۱۰- پدیده هاى هستى حاوى نشانه هایى بر روز قیامت و رستاخیز انسانهاست. (إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون) برداشت فوق بر این اساس است که متعلق «آیات» به قرینه جمله «لعلکم بلقاء ربکم توقنون» در آیه قبل ، لقاى خدا و برپایى قیامت باشد.
۱۱- تفکر در پدیده هاى هستى ، زمینه ساز باور به لقاى خدا و برپایى قیامت است. (إن فى ذلک لأیت لقوم یتفکرون)
موضوعات مرتبط
- آسمان: تغییر آسمان ها ۲
- آفرینش: تفکر در آفرینش ۸، ۱۱; خلقت آفرینش ۱; نقش آفرینش ۱۰
- آیات آفاقى: ۶، ۹
- ایمان: ایمان به قیامت ۱۱; ایمان به لقاءالله ۱۱; زمینه ایمان ۱۱
- تفکر: آثار تفکر ۸، ۹، ۱۱
- توحید: نشانه هاى توحید ربوبى ۶
- خدا: افعال خدا ۱، ۵; تدبیر خدا ۷; خالقیت خدا ۳; روش خدا شناسى ۸; زمینه خدا شناسى ۹
- رودها: جریان رودها ۶; منشأ رودها ۱
- روز: استتار روز ۵; تداوم روز ۶
- زمین: تاریخ زمین ۲; تغییر زمین ۲; شکل زمین ۲; گسترش زمین ۶; منشأ گسترش زمین ۱
- شب: تاریکى شب ۵; تداوم شب ۶
- شناخت: ابزار شناخت ۹; منابع شناخت ۹
- قیامت: دلایل قیامت ۱۰
- کوهها: استقرار کوهها ۶; منشأ استقرار کوهها ۱
- گیاهان: خالق گیاهان ۳; زوجیت گیاهان ۴، ۶
- متفکران: خداشناسى متفکران ۷; متفکران و آیات آفاقى ۷
- میوه ها: خالق میوه ها ۳; زوجیت میوه ها ۴
