البقرة ٢٤٨
ترجمه
| البقرة ٢٤٧ | آیه ٢٤٨ | البقرة ٢٤٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«آیَةَ»: نشانه. «مُلْک»: سلطنت. حکومت. «تَابُوتُ»: صندوق عهد. صندوق تورات. صندوقی بوده است که تورات در آن گذاشته شده بود. عَمالِقه آن را از بنی‌اسرائیل گرفته بودند، ولی بعدها مجدّدا به دستشان افتاد. گویا در آن، الواح شکسته، عصا و جامه موسی، و عمامه هارون، و چیزهای دیگری بوده است. «سَکِینَةٌ»: آرامش. گویا هنگام جنگ، موسی چنین صندوقی را در جلو لشکریان حرکت می‌داد و بدین وسیله بنی‌اسرائیل تقویت قلب پیدا می‌کردند و از میدان رزم نمی‌گریختند. «تَحْمِلُهُ الْمَلآئِکَةُ»: فرشتگان آن را برمی‌دارند. فرشتگان آن را نگهداری می‌کنند. کار پسندیده خارِق‌العاده‌ای که با دست و تصرّف انسانها انجام نگیرد، عادةً به فرشتگان نسبت داده می‌شود، همان گونه که در اینجا مذکور است.
تفسیر
- آيات ۲۵۲ - ۲۴۴ ، سوره بقره
- بيان اتصال و ارتباط آيات مذكوره و آهنگ كلى آنها
- وجه مقيد ساختن قتال و جهاد به قيد ((فى سبيل الله ))و اشاره به معناى قرض دادن به خدا معيار
- معناى قبض و بسط و وجه اينكه سه صفت از صفات خداوند در اين آيه آمده است
- غلط بنى اسرائيل براى حاكم كه موجب اعتراض آنها به فرماندهى طالوت شد
- عمل به مصالح و قدرت بر اجراى آن ، لوازم و شرائط زمامدار است نه شرافت دودمان و ثروتمندى
- افعال خداى سبحان حكيمانه و داراى مصلحت است و در عين حال باريتعالى محكوم و مقهور مصالح نيست
- گفتارى در معناى ((سكينت )) آرامش روانى در سايه ايمان
- اشاره به پيروى جمعى اندك و با ايمان بر لشگرى گران و بى ايمان ، درد استان طالوت و جالوت
- لشكر طالوت سه طايفه شدند
- استعاره از كنايه اى لطيف در: ((ربنا افرغ علينا صبرا))
- توضيحى درباره دفاع و فطرى بودن آن در ذيل ((لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض ))
- مسئله دفع و غلبه معنايى و عمومى است
- گفته هاى ساير مفسرين در معناى دفع در آيه شريفه
- بحث روايتى (در ذيل آيات گذشته ، مربوط به قرض دادن به خدا، داستان طالوت ، مراد از سكينت ...)
- داستان جالوت و طالوت از زبان مبارك امام باقر (ع )
- برسى و توضيح بعضى جملات روايت قم
- داستان حضرت داود (ع ) و جنگ طالوت و جالوت به نقل از امام صادق (ع )
- روايتى در باره معناى سكينت
- بحث علمى و اجتماعى (بررسى سه اصل تنازع بقا، انتخاب و تبعيت محيط در طبيعت و اجتماع و نظر اسلام در اين مورد)
- اشكال به نظريه متقدمين از سوى دانشمندان متاءخر
- نظريه كلى فلسفى در باره سه اصل مذكور
- سخن بعضى از مفسرين مبنى بر اينكه آيه ((لولا دفع الله ...))و آياتى ديگر به دو اصل تنازع و انتخاب اشاره دارد
- رد آن گفته و توضيح بطلان استشهادات آن مفسر از برخى آيات قرآنى
- بررسى ادعاى ارتباط آيه ((و لولا دفع الله الناس بعظهم ببعض ...)) و دو قائده تنازع در بقا و انتخاب طبيعى
- بحثى در تاريخ و اينكه چرا قرآن به آن اهتمام ورزيده است
- دو عامل مهم همواره در فن تاريخ دخالت كرده و موجب فساد و بى اعتبارى آن گشته اند
- عوامل ديگرى كه در گذشته و در عصر حاضر موجب بدگمانى به تاريخ نقلى شده اند
- امتياز و اعتبار داستان هائى كه در قرآن آمده نسبت به عهدين و كتب تاريخ
نکات آیه
۱ - اختصاص نبوّت برخى از انبیا به جامعه اى خاص (قال لهم نبیّهم)
۲ - عدم اطمینان بنى اسرائیل به مأموریت طالوت از جانب خداوند و درخواست نشانه و دلیلى از پیامبرشان بر زمامدارى وى (قد بعث لکم طالوت ... انّ ایة ملکه ان یاتیکم) جمله «ان ایة ... » مى نمایاند که آنان براى حقانیّت زمامدارى طالوت، درخواست نشانه و معجزه کرده بودند ; و نشانه خواستن، حاکى از تردید ایشان است.
۳ - بازگشت صندوق (تابوت) به سوى بنى اسرائیل، نشانه زمامدارى طالوت (انّ ایة ملکه ان یاتیکم التابوت) الف و لام در «التابوت» براى عهد ذهنى است و بیانگر این معنا که آن صندوق زمانى نزد بنى اسرائیل بوده است. جمله «و فیه ... بقیة مما ترک ال موسى» مؤیّد این معناست ; لذا «اتیان» به بازگشتن معنا شد.
۴ - صندوق معهود، مایه تسکین خاطر بنى اسرائیل از سوى پروردگار (ان یاتیکم التابوت فیه سکینة من ربّکم)
۵ - صندوق بازگشته به سوى بنى اسرائیل، صندوقى معهود، میراث و یادگارى از خاندان موسى و هارون (فیه سکینة من ربّکم مما ترک ال موسى و ال هرون)
۶ - فرشتگان، حاملانِ صندوق عهد به سوى بنى اسرائیل (ان یأتیکم التابوت ... تحمله الملئکة)
۷ - اخبار غیبى پیامبر بنى اسرائیل، به بازگشت صندوق عهد به سوى آنان (و قال لهم نبیّهم انّ ایة ملکه ان یاتیکم التّابوت)
۸ - پروردگار، منشأ آرامش دلها (سکینة من ربّکم)
۹ - فرستادن آرامش خاطر به سوى بنى اسرائیل از جانب خداوند، به منظور استقامت و کاستن دلهره و اضطراب آنان در پیکار با دشمنان (ابعث لنا ملکاً نقاتل ... ان یاتیکم التّابوت فیه سکینة) مراد از «سکینة» به مناسبت آیات قبل که درباره جهاد و نبرد با دشمنان بود، یا خصوص آرامش و رفع نگرانى و دلهره در رویارویى با متجاوزان است و یا مصداق بارز و مورد نظر از آرامش.
۱۰ - آرامش خاطر، موجب استقامت آدمى در مشکلات و درگیریها (ان یاتیکم التّابوت فیه سکینة)
۱۱ - صندوق معهود، یادآور و موجب برانگیختن بنى اسرائیل به پیروى از آیین موسى (پیکار در راه خدا و رهایى از اسارت متجاوزان)* (و بقیة ممّا ترک ال موسى و ال هرون) ذکر جمله «بقیّة ممّا ترک ... » شاید از این جهت باشد که به بنى اسرائیل خاطرنشان سازد که پیوند مذهبى خود را با موسى (ع) قطع ننمایند.
۱۲ - صندوق معهود داراى آثار ویژه و مورد توجّه و عنایت بنى اسرائیل (ان یأتیکم التابوت فیه سکینة من ربّکم و بقیّة ممّا ترک ال موسى و ال هرون)
۱۳ - ارجمندى حفظ حرمت و نگهدارى بقایایى از آثار انبیا (و بقّة ممّا ترک ال موسى و ال هرون) نگهدارى آثارى از موسى (ع) و هارون و خاندان ایشان از سوى خداوند، حاکى از ارزش و ارجمندى حفاظت از آثار پیامبران است.
۱۴ - مؤمنان بنى اسرائیل (اهل پذیرش حق)، پذیراى صندوق معهود، به عنوان نشانه اى بر حقانیّت طالوت در زمامدارى (انّ فى ذلک لایة لکم ان کنتم مؤمنین) «ایمان» در آیه شریفه به معناى ایمان به خداوند و رسول و در مقابل کفر نیست; چون مخاطبین آیه از اهل ایمانند; بلکه به معناى لغوى آن است; یعنى آنانکه اهل باور و پذیراى حق هستند، مقابل کسانى که روحى لجوج و قلبى پیوسته ناباور دارند.
۱۵ - ایمان (باور)، زمینه ساز پذیرش معجزات الهى و بهره مندى از آن (انّ فى ذلک لایة لکم ان کنتم مؤمنین)
۱۶ - وجود افراد غیر مؤمن (لجوج و ناباور)، در میان بنى اسرائیل، على رغم وجود نشانه روشن الهى بر زمامدارى طالوت (انّ فى ذلک لایة لکم ان کنتم مؤمنین) تعبیر «ان کنتم مؤمنین» اشاره است به اینکه افرادى غیرمؤمن (ناباوران) در میان بنى اسرائیل وجود داشته اند.
روایات و احادیث
۱۷ - در صندوق معهود، نشانه حاکمیت طالوت و شکسته هاى الواح حضرت موسى بود که بر آن علوم آسمانى نگاشته شده بود. (ان یاتیکم التابوت) امام باقر (ع) درباره آیه «ان یاتیکم التابوت ... » فرمود: رضاض الالواح فیها العلم و الحکمة، العلم جاء من السماء فکتب فى الالواح و جعل فى التابوت[۱].
موضوعات مرتبط
- آثار باستانى: ۱۳
- آل موسى (ع): ۵
- آل هارون (ع): میراث آل هارون (ع) ۵
- اسارت: نجات از اسارت ۱۱
- استقامت: عوامل استقامت ۹، ۱۰
- اطمینان: آثار اطمینان ۹، ۱۰ ; عوامل اطمینان ۴، ۸
- امداد: امداد غیبى ۹
- انبیا: انبیاى منطقه اى ۱ ; حفظ آثار انبیا ۱۳ ; علم غیب انبیا ۷
- انگیزش: عوامل انگیزش ۱۱
- ایمان: آثار ایمان ۱۵
- بنىاسرائیل: انبیاى بنىاسرائیل ۷ ; بنىاسرائیل و کتمان حق ۱۶ ; تابوت بنىاسرائیل ۳، ۴، ۵، ۶، ۷، ۱۱، ۱۲، ۱۴، ۱۷ ; تاریخ بنىاسرائیل ۲، ۳، ۵، ۶، ۷، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۷ ; لجاجت بنىاسرائیل ۱۶ ; مؤمنان بنىاسرائیل ۱۴
- ترس: مبارزه با ترس ۹
- حق پذیرى: زمینه حق پذیرى ۱۵
- رشد: زمینه رشد ۱۵
- سختى: استقامت در سختى ۱۰ ; راه تسهیل سختى ۱۰
- جنگ: عوامل پیروزى در جنگ ۹
- جهاد: جهاد در راه خدا ۱۱
- طالوت: برگزیدگى طالوت ۲ ; رهبرى طالوت ۳، ۱۴، ۱۶، ۱۷
- معجزه: پذیرش معجزه ۱۵
- ملائکه: نقش ملائکه ۶
- موسى(ع): الواح موسى(ع) ۱۷ ; دین موسى(ع) ۱۱
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۱۳۳، ح ۴۴۰ ; نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۴۷، ح ۹۷۷.
