العلق ٤
ترجمه
| العلق ٣ | آیه ٤ | العلق ٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«عَلَّمَ»: تعلیم داد. یاد داد. «بِالْقَلَمِ»: به وسیله قلم. به واسطه قلم.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
مَا يَسْطُرُونَ (۱)
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹، سوره علق
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- معناى ((قرائت )) و مفاد ((اقراء باسم ربّك الّذى خلق ...))
- مراد از امر به قرائت در ((اقراء و ربّك الاكرام )) و مفاد توصيف خدا به ((الّذى علّمبالقلم )) بعد از امر به قرائت
- بى نياز دانستن خود، منشاء و علّت طغيان آدمى است
- توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج وقبل از نزول قرآن كه از آيه : ((اراءيت الذى عيدا اذا صلّى )) استفاده مى شود
- تهديد آنكه مانع نمازگزاردن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) مى شده
- رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم :((اقرء باسمربك ...))
- و بيان اشكالى كه در اين روايت ديده مى شود
- شاءن نزول آيات : ((اءراءيت الذّى ينهى ...))، سجده نزديكترين حالت عبد به ربّ،سوره عزائم
نکات آیه
۱ - خداوند، معلم انسان ها است. (الذى علّم)
۲ - قلم، وسیله اى کارآمد در آموزش (الذى علّم بالقلم)
۳ - توانایى انسان بر خواندن نوشته ها و آموختن معارف مکتوب، هدیه خداوند و نعمت او است. (الذى علّم بالقلم)
۴ - تراوشات قلم نویسندگان و تأثیر آن در انتقال اطلاعات به دیگران، وابسته به خداوند است. (الذى علّم بالقلم)
۵ - توجه به وابستگى تمام آموخته ها به خداوند، مایه اطمینان پیامبر(ص) به توانایى بر عمل به وظیفه دریافت و قرائت قرآن (اقرأ ... الذى علّم بالقلم) با توجّه به «امّى» و بى سواد بودن پیامبر(ص) تا زمان بعثت، خداوند پس از فرمان دادن آن حضرت به قراءت، خود را معلم تمام اهل قلم معرفى کرده است تا آن حضرت را به امدادهاى خویش امیدوار سازد.
۶ - توجّه به آموزگار بودن خداوند و وابستگى قرائت و کتابت به قدرت او، برانگیزاننده انسان به تلاوت کلام او است. (اقرأ ... الذى علّم بالقلم)
۷ - ربوبیت خداوند بر انسان ها، جلوه گر در توانا ساختن آنان بر خواندن و نوشتن (و ربّک الاکرم . الذى علّم بالقلم)
۸ - توانا ساختن انسان بر خواندن و نوشتن و آموختن علوم به او، برخاسته از کرم والاى خداوند است. (و ربّک الأکرم . الذى علّم بالقلم)
۹ - علل و عوامل طبیعى، تجلّى گاه افعال خداوند و مجراى انجام یافتن آنها است. (علّم بالقلم)
۱۰ - نویسندگى هنرى مطلوب و مورد ترغیب از آغاز ظهور اسلام (الذى علّم بالقلم) نزول این آیات در نخستین ساعات بعثت، گویاى برداشت یاد شده است.
۱۱ - نزول قرآن به صورت قابل نوشتن، وعده خداوند به پیامبر(ص) در لحظات آغازین بعثت (اقرأ ... الذى علّم بالقلم) طرح امورى که مربوط به قلم است، به دنبال فرمان قرائت قرآن در نخستین لحظات آغاز وحى، بیانگر نکته یاد شده است.
موضوعات مرتبط
- اطلاع رسانى: اطلاع رسانى با قلم ۴
- انسان: معلم انسان ها ۱; منشأ استعداد انسان ۸; منشأ علم انسان ۸
- انگیزش: عوامل انگیزش ۶
- تعلیم: ابزار تعلیم ۲
- تلاوت: منشأ تلاوت ۷
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۷; اهمیت قدرت خدا ۶; تعالیم خدا ۱; کرامت خدا ۸; مجارى افعال خدا ۹; نعمتهاى خدا ۳; نقش خدا ۴; وعده هاى خدا ۱۱
- ذکر: آثار ذکر تعالیم خدا ۶; ذکر منشأ تعلم ۵
- عوامل طبیعى: نقش عوامل طبیعى ۹
- قرآن: زمینه تلاوت قرآن ۶; کتابت قرآن ۱۱; منشأ تلاوت قرآن ۶; ویژگیهاى قرآن ۱۱
- قلم: منشأ کتابت قلم ۴; نقش قلم ۲، ۴
- کتابت: اهتمام اسلام به کتابت ۱۰; تشویق به کتابت ۱۰; منشأ کتابت ۶، ۷
- محمد(ص): تلاوت قرآن محمد(ص) ۵; عوامل اطمینان محمد(ص) ۵; وعده نزول قرآن به محمد(ص) ۱۱
- نعمت: منشأ نعمت علم ۳
