العلق ٥
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
العلق ٤ | آیه ٥ | العلق ٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«مَا لَمْ یَعْلَمْ»: (نگا: نحل / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
مَا يَسْطُرُونَ (۰)
نزول
از طریق عوفى از ابن عباس روایت شده که گوید: عده اى بودند در زمان رسول خدا صلى الله علیه و آله که فرتوت و پیر شده و اواخر عمر خویش را مى گذرانیدند سپس از پیامبر درباره آنها که تقریباً عقل آنها به بچه گى و سفاهت میرفت، سؤال گردید.
خداوند با نزول این آیه فهمانید که اینان قبل از زوال عقل داراى اعمال نیکى بوده اند که بدان سبب داراى اجر و پاداش خواهند بود بنابراین در این گونه سنین معذور مى باشند.[۱]
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۹ سوره علق
- معناى «قرائت» و مفاد «إقرأ باسم ربّك الّذى خلق ...»
- مراد از امر به قرائت در «إقرأ و ربّك الأكرم» و مفاد توصيف خدا به «الّذى علّم بالقلم» بعد از امر به قرائت
- بى نياز دانستن خود، منشأ و علّت طغيان آدمى است
- توضيحى راجع به تشريع نماز قبل از شب معراج و قبل از نزول قرآن كه از آيه: «أرأيت الّذى عبدا إذا صلّى» استفاده مى شود
- تهديد آن كه مانع نمازگزاردن پيامبر «ص» مى شده
- رواياتى در باره ماجراى نزول نخستين وحى بر پيامبر «ص»
- شأن نزول آيات: «أرأيت الذّى ينهى ...»
نکات آیه
۱ - آموخته هاى انسان، هدیه خداوند و نعمت او است. (علّم الإنسن ما لم یعلم) آیه شریفه، در مقام امتنان و برشمردن نعمت هایى است که جلوه هاى کرم خداوند است.
۲ - ظرف معلومات انسان، در اصل آفرینش او تهى است. (ما لم یعلم) تعبیر «ما لم یعلم» (چیزى را که نمى دانست) شامل معلومات اکتسابى و غیر اکتسابى هر دو مى شود.
۳ - خروج انسان از نادانى، در گرو خواست خداوند و به دست او است. (علّم الإنسن ما لم یعلم)
۴ - رها ساختن انسان از جهل، جلوه کرم والاى خداوند است. (و ربّک الأکرم. الّذى ... علّم الإنسن ما لم یعلم)
۵ - ربوبیت خداوند بر انسان، جلوه گر در آگاهى بخشیدن به او است. (و ربّک الأکرم ... علّم الإنسن ما لم یعلم) چه این آیه خبر براى «ربّک» باشد و چه «الأکرم» خبر آن بوده و این آیه بدل براى «علّم بالقلم» قرار داده شود، برداشت یاد شده، استفاده مى شود.
۶ - توجه به وابستگى تمام معلومات انسان به خداوند، مایه اطمینان پیامبر(ص) به امداد الهى در توانا ساختن او بر دریافت و قرائت قرآن (اقرأ ... علّم الإنسن ما لم یعلم)
موضوعات مرتبط
- اطمینان: عوامل اطمینان ۶
- انسان: حقیقت علم انسان ۲; منشأ علم انسان ۱، ۳، ۵، ۶
- جهل: منشأ نجات از جهل ۳، ۴
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۵; اطمینان به امدادهاى خدا ۶; تعالیم خدا ۵; عطایاى خدا ۱; مشیت خدا ۳; نشانه هاى کرامت خدا ۴; نعمتهاى خدا ۱
- ذکر: آثار ذکر نیازمندى انسان ۶
- محمد(ص): اطمینان محمد(ص) ۶; تلاوت قرآن محمد(ص) ۶
- نعمت: نعمت علم ۱
منابع
- ↑ طبرى صاحب جامع البیان.