البلد ١٣
ترجمه
| البلد ١٢ | آیه ١٣ | البلد ١٤ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«فَکُّ»: بازکردن. مراد آزاد کردن و رها ساختن است. «رَقَبَةٍ»: گردن. مراد برده و بنده است (نگا: نساء / ، مائده / ، مجادله / .
تفسیر
- آيات ۱ - ۲۰، سوره بلد
- حقيقتى درباره خلقت انسان كه سوره مباركه بلد بيان مى كند صفحه
- سه وحه در معناى آيه : ((و انت حلّ بهذا البلد))
- بيان اينكه سوگند ((و والد و ما ولد)) سوگند به ابراهيم واسمعيل (عليهما السّلام ) است
- چند قول ديگر درباره مراد از ((والد و ما ولد))
- خلقت انسان در ((كبد)) و آميخته بودن حيات او با رنج و خستگى
- حكايت منت گذارى كسى كه مقدارى از مال خود را انفاق نموده ، مى گويد:مال هنگفتى را تلف كردم
- رد و انكار لازمه سخن كسى كه انفاق از مال بر او گران آمده گفت : ((اهلكت مالا لبدا))
- معناى ((عقبه )) و وجه تفسير آن به ((فك رقبه )) و ((اطعام در روز قحطى ))
- رواياتى درباره قسم به شهر مكه ، مراد از (( والد و ما ولد))
- رواياتى در ذيل ((هديناه النجدين )) و درباره اطعام مسكين و آزاد كردن برده
نکات آیه
۱ - آزادسازى بردگان و هزینه کردن ثروت در این راه، خواسته خداوند از ثروتمندان است. (فکّ رقبة) جمله «یقول أهلکت مالاً لبداً» در آیات پیشین، بیانگر این است که روى سخن در این آیات با ثروتمندان است. «رقبة»; یعنى، گردن و کنایه از تمام بدن است; زیرا با به بند کشیده شدن گردن، تمام بدن اسیر مى شود.
۲ - آزادسازى بردگان و سهیم شدن در آزادى آنان، وظیفه اى سنگین، پرارزش و نیازمند همتى والا است. (و ما أدریک ما العقبة . فکّ رقبة) فعل «فَکَّ»; یعنى، آزاد و رها کرد. گفته شده است: مراد از «فکّ رقبة»، کمک به پرداخت قیمت بردگان است (مصباح). بنابراین «فکّ»، شامل «عتق عبد»، «کتابة»، «تدبیر» و پرداخت بخشى از قیمت عبد نیز مى شود.
۳ - مالکان برده، در کمک هاى اقتصادى به جامعه، باید آزادسازى بردگان خویش را در اولویت قرار دهند. (یقول أهلکت مالاً لبدًا ... فلااقتحم العقبة ... فکّ رقبة) مفاد این آیه - با توجه به آیات پیشین - این است که مدعیان انفاق، اگر همچنان بردگان خویش را در بند نگه دارند، روشن مى شود که آنان در ادعاى انفاق گرى، صداقت ندارند.
۴ - حذف آزادسازى بندگان از فهرست کمک هاى مالى به جامعه، شیوه اى مطرود در نظام انفاق هاى خداپسند (یقول أهلکت مالاً لبدًا ... فلااقتحم العقبة ... فکّ رقبة)
۵ - فضیلت آزادسازى بردگان، ویژه نوع خاصى از آنان نیست. (فکّ رقبة) واژه «رقبة»، نکره اى است که به هیچ خصوصیتى مقید نشده است. بنابراین بر هر برده اى قابل تطبیق است.
۶ - خداوند، حق آزاد شدن را از هیچ برده اى سلب نکرده و کسى را به بردگى همیشگى، محکوم نکرده است. (فکّ رقبة)
۷ - پرداخت وجه مورد نیاز اسیران و زندانیان براى آزادسازى آنان، گامى بلند و انفاق سنگین است. (ما العقبة . فکّ رقبة) آزاد سازى بردگان، مصداق آشکار «فکّ رقبة» است; ولى تنها مصداق آن نیست. بنابراین رها سازى هر شخص در بندى، مى تواند مراد آیه باشد.
روایات و احادیث
۸ - «إنّ أعرابیّاً قال لرسول اللّه(ص) علّمنى عملاً یدخلنى الجنّة؟ قال: أعتق النَسَمَة و فُکّ الرقبة. قال: أوَ لیستا بواحدة؟ قال له: إنّ عتق الرقبة أن تفرّد بعتقها و فکّ الرقبة أن تُعین فى عتقها...;[۱] مردى بادیه نشین به رسول خدا(ص) عرض کرد: عملى را به من تعلیم ده که مرا به بهشت ببرد. رسول خدا(ص) فرمود: «أعَتِقِ النَّسمةَ و فُکَّ الرقبةَ» آن مرد گفت: آیا «عتق نسمه و فکّ رقبه» هر دو، به یک معنا (آزاد کردن برده) نیست؟ فرمود: نه; «عتق رقبه» آن است که به تنهایى برده را آزاد کنى و «فکّ رقبه» آن است که در آزادىِ برده اى کمک کنى».
موضوعات مرتبط
- اسیر: اهمیت نجات اسیر ۷
- انفاق: انفاق بزرگ ۷; اولویت در انفاق ۳; مراتب انفاق ۷
- برده: ارزش عتق برده ۲; اهمیت عتق برده ۱، ۲، ۳، ۶; پاداش عتق برده ۸; تساوى بردگان ۵; توصیه به عتق برده ۱; سرزنش اعراض از عتق برده ۴; فضیلت عتق برده ۵; مراد از عتق برده ۸; مسؤولیت مالک برده۳
- بهشت: موجبات بهشت ۸
- تکلیف: تکلیف سخت ۲
- ثروتمندان: توصیه به ثروتمندان ۱
- حقوق: حق عتق برده ۶
- خدا: توصیه هاى خدا ۱
- رقبه: مراد از فک رقبه ۸
- زندانیان: اهمیت نجات زندانیان ۷
منابع
- ↑ الدرالمنثور، ج ۸، ص ۵۲۴; مجمع البیان، ج ۱۰، ص ۷۵۰.
