التغابن ١٤
ترجمه
| التغابن ١٣ | آیه ١٤ | التغابن ١٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«مِنْ»: برای تبعیض است. «عَدُوّاً»: این واژه برای مفرد و مثنّی و جمع به کار می‌رود. اسم (إِنَّ) است. «إن تَعْفُوا وَ تَصْفَحُوا و تَغْفِرُوا»: (نگا: بقره / . این بخش از آیه، اشاره دارد به این که چه بسا همسران یا فرزندان که انسان را از مبرّات و خیرات منع و یا سست می‌کنند قصد سوء نداشته و بلکه از روی نادانی باشد، به هر حال باید کار بد ایشان را بخشید و نیّت سوء و قصد عداوت آنان را پخش نکرد، ولی به سخنانشان گوش نکرد و مواظب خود بود و محبّت ایشان انسان را از خدا پرستی و انجام خیرات و مبرات دور نسازد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱ - ۱۸، سوره تغابن
- مقصود از اذن كه فرمود هيچ مصيبتى نمى رسد مگر به اذن اذن تكوينى است نه اذنلفظى و نه اذن تشريعى
- مفاد جمله : ((و من يؤ من بالله يهد قلبه )) و رابطه بين اعتقاد به عموميت علم و مشيت خدابا سكون و آرامش قلبى
- اطاعت رسول (ص ) اطاعت خدا و نافرمانيش نافرمانى او است
- بيان اينكه اطاعت يك نحوه عبوديت است و فقط بايد از خدا و فرستاده اش اطاعت شود
- ايمان به خدا و اطاعت او يك نوع توكل بر او است
- مقصود از اينكه خطاب به مؤ منين فرمود: برخى از همسران و فرزندانتان دشمن شمايند،از آنان برحذر باشيد و....
- معناى اينكه فرمود:((فاتقوا الله ما استطعتم )) و جمع آن با آيه ((اتقوا الله حقتقاته ))
- معناى جمله : ((وانفقوا خيرا لانفسكم )) و وجه منصوب بودن كلمه ((خيرا))
- روايتى درباره دشمن بودن بعضى از همسران و فرزندان مؤ منين ونزول آيه : ((ان من ازواجكم و اولاد كم عدوا لكم ....))
- اشكال وارد بر چند روايت حاكى از اينكه پيامبر(ص ) راجع به حب خود حسنين را آيه((انما اموالكم و اولادكم فتنه )) را قرائت نموده است
- روايتى در ذيل آيه ((اتقوا الله حق تقاته )) و ((انقوا الله ما استطعتم )) و روايتىدرباره بخل ورزيدن
نکات آیه
۱ - برخى از همسران و فرزندان مؤمنان، همچون دشمن به مخالفت با آنان برمى خیزند. (یأیّها الذین ءامنوا إنّ من أزوجکم و أولدکم عدوًّا لکم)
۲ - مؤمنان صدراسلام، با مخالفت و دشمنى برخى از همسران و فرزندان خویش روبه رو بودند. (یأیّها الذین ءامنوا إنّ من أزوجکم و أولدکم عدوًّا لکم)
۳ - ایمان به دین اسلام، ممکن است دشمنى برخى از مردم، حتى خویشاوندانى همچون همسر و فرزندان را برانگیزاند. (یأیّها الذین ءامنوا إنّ من أزوجکم و أولدکم عدوًّا لکم)
۴ - مؤمنان در صورت روبه رو شدن با دشمنى و مخالفت همسران و فرزندان خویش، باید از آنان پرهیز کرده و دورى جویند. (إنّ من أزوجکم ... عدوًّا لکم فاحذروهم)
۵ - مؤمنان، باید در برابر دشمنى و مخالفت همسران و فرزندان خویش، هشیار بوده و آنان را زیر نظر داشته باشند. (عدوًّا لکم فاحذروهم) فرمان برحذر بودن (فاحذروهم) ممکن است به معناى لزوم هشیارى و زیر نظر گرفتن آنان باشد که با غفلت از این امر، مبادا دچار خسارت و ضربه شوند.
۶ - ضرورت هشیارى در برابر دشمنان دیانت و لزوم دورى از آنان (عدوًّا لکم فاحذروهم) هر چند آیه شریفه، درباره همسران و فرزندانى است که با دیندارى پدر، مادر و همسرانشان به مخالفت برمى خیزند; ولى به مقتضاى تعبیر «عدوًّا لکم» شامل تمامى دشمنان دیانت نیز مى شود.
۷ - جلوگیرى مؤمنان از دین دارى و انجام تکالیف دینى (همچون جهاد، هجرت و...)، دشمنى با آنان محسوب مى شود. (عدوًّا لکم فاحذروهم) برداشت یاد شده، با توجه به تاریخ و شأن نزول این آیه است. امام باقر(ع) مى فرماید «وقتى برخى از مردان مى خواستند هجرت کنند، پسر و همسرش دامن او را مى گرفتند و مى گفتند: تو را به خدا سوگند که هجرت نکن...»، (برگرفته از نورالثقلین، ج ۵، ذیل آیه).
۸ - دوستى و پیوند خویشاوندى، نباید مانع دیندارى و انجام تکالیف شرعى (همچون جهاد، هجرت و ...) شود. (یأیّها الذین ءامنوا إنّ من أزوجکم و أولدکم عدوًّا لکم فاحذروهم)
۹ - توصیه خداوند به مؤمنان، مبنى بر عفو، چشم پوشى و بخشودن دشمنى هاى همسران و فرزندان خویش (عدوًّا لکم ... و إن تعفوا و تصفحوا و تغفروا)
۱۰ - عفو، چشم پوشى و بخشودن دشمنى ها و خطاهاى مردمان، توصیه خداوند به مؤمنان (و إن تعفوا و تصفحوا و تغفروا) برداشت یاد شده، مبتنى بر این نکته است که آیه شریفه درصدد بیان یک اصل در برخورد با دیگران باشد; نه در خصوص برخورد با همسران و فرزندان.
۱۱ - اسلام، دین رأفت، مدارا کردن و گذشت است. (عدوًّا لکم فاحذروهم و إن تعفوا و تصفحوا و تغفروا) توصیه و ترغیب به گذشت، عفو و چشم پوشى - حتى درباره کسانى که به انسان دشمنى کرده اند - گویاى مطلب یاد شده است.
۱۲ - خداوند، غفور (آمرزگار) و رحیم است. (فإنّ اللّه غفور رحیم)
۱۳ - عفو، گذشت و چشم پوشى از دشمنى ها و خطاهاى همسران و فرزندان، عامل جلب غفران و رحمت خداوند است. (و إن تعفوا و تصفحوا و تغفروا فإنّ اللّه غفور رحیم)
۱۴ - عفو، گذشت و چشم پوشى از دشمنى ها و خطاهاى دیگران، زمینه ساز جلب غفران و رحمت الهى است. (و إن تعفوا و تصفحوا و تغفروا فإنّ اللّه غفور رحیم)
روایات و احادیث
۱۵ - «عن أبى جعفر(ع) فى قوله: «إنّ من أزواجکم و أولادکم عدوّاً لکم فاحذروهم» و ذلک إنّ الرجل کان إذا أراد الهجرةَ إلى رسول اللّه(ص) تعلّق به ابنه و امرأته و قالوا: نَنشُدُک اللّه أن تَذهب عنّا و تدعَنا فنضیع بعدک فمنهم من یطیع أهلَه فیقیم فحذّرهم اللّه أبناءَهم و نساءَهم و نهاهم عن طاعتهم...;[۱] از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند: «إنّ من أزواجکم و أولادکم عدوّاً لکم فاحذروهم» روایت شده است: [در صدراسلام گاهى] مردى که قصد هجرت به سوى رسول خدا(ص) را داشت، فرزند و همسرش دامان او را مى گرفتند و مى گفتند: تو را به خدا قسم مى دهیم که از نزد ما نروى و ما را بى کس نگذارى که ما بعد از تو از بین خواهیم رفت. برخى از آنان مطیع اهل و عیال خود مى شدند و [نزد آنان ]مى ماندند. ازاین رو خداوند آنان را از فرزندان و همسرانشان برحذر داشته و آنان را از پیروى آنها نهى فرموده است...».
موضوعات مرتبط
- اسلام: آثار اسلام ۳; تاریخ صدر اسلام ۱۵; ویژگیهاى اسلام ۱۱
- اسماء و صفات: رحیم ۱۲; غفور ۱۲
- انگیزش: عوامل انگیزش ۳
- ایمان: آثار ایمان ۳
- جهاد: ممانعت از جهاد ۷; موانع جهاد ۸
- خدا: توصیه هاى خدا ۹، ۱۰; زمینه جلب آمرزشهاى خدا۱۴; زمینه جلب رحمت خدا ۱۴; عوامل جلب آمرزشهاى خدا ۱۳; عوامل جلب رحمت خدا ۱۳
- خطا: عفو از خطا ۱۰
- خویشاوندان: زمینه دشمنى خویشاوندان ۳
- خویشاوندى: آثار خویشاوندى ۸
- دشمنان: اهمیت اعراض از دشمنان ۶
- دشمنى: عفو از دشمنى ۱۰
- دیندارى: ممانعت از دیندارى ۷; موانع دیندارى ۸
- عفو: اهمیت عفو ۱۱; توصیه به عفو ۹
- فرزند: آثار دشمنى فرزند ۴; آثار عفو فرزند ۱۳; زمینه دشمنى فرزند ۳; عفو دشمنى فرزند ۹; عوامل اعراض از فرزند ۴; موارد دشمنى فرزند ۱۵; هوشیارى بر دشمنى فرزند ۵
- مؤمنان: توصیه به مؤمنان ۹، ۱۰; دشمنان مؤمنان ۱; دشمنان مؤمنان صدراسلام ۲; دشمنى با مؤمنان ۱، ۳، ۷; دشمنى با مؤمنان صدراسلام ۲; دشمنى فرزندان مؤمنان ۱; دشمنى فرزندان مؤمنان صدراسلام ۲; دشمنى همسران مؤمنان ۱; دشمنى همسران مؤمنان صدراسلام ۲; مسؤولیت مؤمنان۴، ۵; هوشیارى در برابر مؤمنان ۶
- مدارا: اهمیت مدارا ۱۱
- هجرت: ممانعت از هجرت ۷، ۱۵; موانع هجرت ۸
- همسر: آثار دشمنى همسران ۴; آثار عفو همسر ۱۳; زمینه دشمنى همسران ۳; عفو دشمنى همسر ۹; عوامل اعراض از همسر ۴; موارد دشمنى همسر ۱۵; هوشیارى بر دشمنى همسران ۵
- هوشیارى: اهمیت هوشیارى ۶
منابع
- ↑ تفسیر قمى، ج ۲، ص ۳۷۲; نورالثقلین، ج ۵، ص ۳۴۲، ح ۲۰.
