الحج ٦٨
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ إِنْ جَادَلُوکَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ |
ترجمه
| الحج ٦٧ | آیه ٦٨ | الحج ٦٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
شأن نزول آیات ۶۷ تا ۷.:
محمد بن العباس بعد از دو واسطه از عیسى بن داود او از امام کاظم علیه‌السلام و ایشان از پدر بزرگوارش امام صادق علیه‌السلام نقل نماید که فرمود: وقتى که این قسمت از آیه «لِکلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکاً هُمْ ناسِکوهُ» نازل گردید، پیامبر مسلمین را جمع کرد و فرمود: اى گروه مهاجر و انصار منظور از منسک در آیه وجود امام است، آگاه باشید که لزوم امام و پیروى از او از لوازم دین بوده و همان منسکى است که در آیه بدان اشارت گردیده و باید بدانید که على بن ابى‌طالب امام بعد از من است و شما را به پیروى از راهنمائی‌هاى او می‌خوانم زیرا او بر هدایت مستقیم پروردگار است.
مردم از این امر متعجب شدند و گروهى با آن مخالفت ورزیده و به اطاعت از او راضى نگشتند تا این که این قسمت از آیه «وَادْعُ إِلى رَبِّک إِنَّک لَعَلى هُدىً مُسْتَقِیمٍ» و آیات ۶۸ و ۶۹ و ۷. نازل گردید.[۱]
تفسیر
- آيات ۶۷ -۷۸ سوره حج
- جواب به كفار و مشركين كه به روش مسلمين در عبادت خدا خرده مى گرفتند
- احتجاج بر اينكه مشركان برهان و علمى بر خدايى ((شركاء(( ندارند
- تمثيلى براى نفى الوهيت آلهه مشركين و بيان عدم دخالت آنها در خلق و تدبير موجودات
- تقرير حجت و برهانى كه از جمله ((ان الله سميع عليم (( براىاصل لزوم ارسال رسل استفاده مى شود
- تقرير حجت و برهانى كه از آيه :(يعلم ما بين ايديهم و ما خلفهم ...) براى عصمت انبياء(عليهم السلام ) استفاده مى شود
- معناى ((جهاد(( و اينكه فرمود: ((جاهدوا فى الله حق جهاده ((
- وجه اينكه ابراهيم (عليه السلام ) را پدر مسلمين ناميد
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات گذشته )
- روايتى در اين باره كه آيه ((... هو اجتباكم ...(( درباره اهل بيت (عليهم الصلاة و السلام ) نازل شده است
- چند روايت متضمن استشهاد به جمله ((ما جعل عليكم فى الدين من حرج (( براى رفع حكم حرجى
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِنْ جادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ «68»
و اگر (كفّار) با توبه جدال برخاستند، پس به آنان بگو: خداوند به آنچه شما عمل مى‌كنيد آگاهتر است.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ إِنْ جادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ (68)
وَ إِنْ جادَلُوكَ: و اگر جدال كنند تو را و خصومت ورزند با تو، يعنى به جهت لجاج و عناد از نزاع و جدال دست بر ندارند و به آن مصر شوند و حال آنكه حق ظاهر شده و حجت لازم گشته. فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ: پس بگو اى پيغمبر كه خداى تعالى داناتر است به آنچه مى‌كنيد از عناد و جدال باطل، و بر آن شما را جزا و سزا خواهد داد. اين وعيد است بر طريق رفق و لين. يا آنكه اگر مخاصمه كند در امر ذبيحه، بگو خدا داناتر است به تكذيب شما، و شما را به آن مجازات خواهد داد. در زاد المسير نقل نموده كه اين آيه به آية السيف منسوخ است.
جلد 9 - صفحه 92
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكاً هُمْ ناسِكُوهُ فَلا يُنازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَ ادْعُ إِلى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلى هُدىً مُسْتَقِيمٍ (67) وَ إِنْ جادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ (68) اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فِيما كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ (69) أَ لَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما فِي السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّ ذلِكَ فِي كِتابٍ إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ (70)
ترجمه
- از براى هر امّتى قرار داديم طريقه‌ئى كه آنها ميپيمايند آنرا پس نبايد نزاع كنند البتّه با تو در كار و بخوان بسوى پروردگارت همانا تو ثابتى بر راه راست
و اگر مجادله كنند با تو پس بگو خدا داناتر است بآنچه ميكنيد
خدا حكم ميكند ميان شما روز قيامت در آنچه بوديد كه در آن اختلاف ميكرديد
آيا
جلد 3 صفحه 621
ندانستى كه خدا ميداند آنچه در آسمانها و زمين است همانا آن در نوشته‌ئى است همانا آن براى خدا آسان است.
تفسير
- در جوامع نقل نموده كه بديل بن ورقا و غير او از كفّار خزاعه بمسلمانان گفتند شما چرا كشته خودتان را ميخوريد و كشته خدا را نميخوريد يعنى مردار را پس اين آيه نازل شد كه دلالت دارد بر آنكه خداوند براى هر قوم و جماعتى طريقه و شريعت و دينى قرار داده كه آنها پيروى از آن نمايند مادامى كه منسوخ بشريعت و دين بعد از آن نشده پس نبايد امم سابقه نزاع و جدال نمايند با تو در امر دين چون دين تو ناسخ اديان است و بايد تو مردم را دعوت بتوحيد و دين اسلام نمائى كه طريق هدايت الهى امروز همان راه راست صاف مستقيمى است كه تو ميپيمائى و با آن كه واضح است كه گوشت مردار پليد است و خدا آن را حلال نميكند اگر در آن يا غير آن با تو مجادله نمايند بگو خدا داناتر است بأعمال شما از مخاصمه و جدال و غيره و حكم ميكند ميان شما روز قيامت در آنچه مورد اختلاف شما باشد از امر دين و بمجازات ميرساند كسانى را كه مجادله بباطل نمودند و نسبت بخدا دادند حكمى را كه او نفرموده است و تكرار لفظ جلاله ظاهرا براى تسجيل و تجليل است پس خطاب به پيغمبر اكرم فرموده با آن كه مراد مردمند كه آيا نميدانى كه خداوند ميداند تمام موجودات ارضيّه و سماويّه را با خواص و آثار و منافع و مضارشان و همه آنها قبل از وجودشان در لوح محفوظ علم الهى ثبت و ضبط و مرقوم بوده و هست و كسيرا نميرسد كه در آن چون و چرا نمايد و اين احاطه علمى و ثبت در لوح و حفظ آن براى خدا آسان است ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ إِن جادَلُوكَ فَقُلِ اللّه‌ُ أَعلَم‌ُ بِما تَعمَلُون‌َ (68)
و اگر با شما جدال مي‌ورزند پس بآنها بفرما که خداوند داناتر است بآنچه عمل ميكنيد.
(وَ إِن جادَلُوكَ): مجادله اينکه است که بخواهند باطل خود را ثابت كنند و حق را ابطال كنند مثل اينكه در أمر توحيد مشركين استدلال كنند بتقليد آباء و اجداد خود که در بسياري از آيات تصريح شده، و در امر نبوت او را ساحر
جلد 13 - صفحه 338
و مجنون و كذاب و مفتري بگويند، و معجزات او را حمل بسحر كنند، در امر ولايت تمسك باجماع بعضي و بشوري و بقهر و غلبه كنند، و نصوص قرآن و أخبار متواتره و حديث غدير را كنار گذارند، در امر قيامت استبعاداتي که چه نحوه خاك پوسيده زنده مي‌شود، در موضوع احكام تصرفاتي که باستحسانات خود و بدعتهايي که گذاردند و تغييراتي که دادند عمل كنند.
(فَقُلِ اللّه‌ُ أَعلَم‌ُ بِما تَعمَلُون‌َ): تكليف پيغمبر ابلاغ است و چيزي فرو گذار نكند که بفرمايد:
(اني تارك فيكم الثقلين ...)
«الحديث» و بفرمايد:
( «ما من شي‌ء يقربكم الي الجنة و يبعدكم عن النار الا و قد امرتكم به و ما من شي‌ء يقربكم الي النار و يبعدكم عن الجنة الا و قد نهيتكم عنه»).
و خدا بفرمايد «إِنَّ هذَا القُرآن‌َ يَهدِي لِلَّتِي هِي‌َ أَقوَم‌ُ» اسري آيه 9. و بفرمايد: «وَ لا رَطب‌ٍ وَ لا يابِس‌ٍ إِلّا فِي كِتابٍ مُبِين‌ٍ» انعام آيه 59. اخذ كنند يا رد كنند خداوند داناتر است بعمل آنها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 68)- «و اگر آنها با تو به جدال برخیزند (و سخنان تو در دل آنها اثر نگذارد در پاسخ آنها) بگو: خدا از اعمالی که شما انجام می‌دهید آگاهتر است» (وَ إِنْ جادَلُوکَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِما تَعْمَلُونَ).
نکات آیه
۱ - مخاصمه و ستیزه جویى مشرکان با پیامبر(ص) (و ادع إلى ربّک ... و إن جدلوک) «جدال» (مصدر «جادلوا») به معناى مخاصمه و ستیزه جویى است. متعلق «جادلوا» حذف شده و تقدیر آن چنین است: «و إن جادلوک فى ربّک تدعوهم إلیه...; اگر مشرکان با تو درباره پروردگار یگانه - که آنان را به ایمان آوردن به او و پرستش او دعوت مى کنى - به نزاع و مخاصمه برخیزند...».
۲ - ردّ دعوت پیامبر(ص) (دعوت به یکتاپرستى)، از سوى مشرکان و پافشارى آنان بر شرک و بت پرستى (و ادع إلى ربّک ... و إن جدلوک)
۳ - فرجام کار مشرکان، فرجامى شوم و ناگوار (و إن جدلوک فقل اللّه أعلم بما تعملون)
۴ - آموزش روش برخورد با مشرکان ستیزه جو از سوى خدا به پیامبر(ص) (و إن جدلوک فقل اللّه أعلم بما تعملون)
۵ - هشدار به فرجام شوم کفرپیشگى و مبارزه با توحید و یکتاپرستى، رسالت الهى پیامبر(ص) (و إن جدلوک فقل اللّه أعلم بما تعملون)
۶ - اظهار رفق و مدارات با کافران ستیزه جو، توصیه خدا به پیامبر(ص) (و إن جدلوک فقل اللّه أعلم بما تعملون) جمله «اللّه أعلم بما تعملون»، تهدیدى است همراه با اظهار نرمى و مدارات.
۷ - خدا، آگاه به تمامى اعمال آدمیان (اللّه أعلم بما تعملون)
موضوعات مرتبط
- انذار: انذار از فرجام کفر ۵
- انسان: علم به عمل انسان ۷
- توحید: دعوت به توحید عبادى ۲; فرجام مبارزه با توحید ۵
- خدا: تعالیم خدا ۴; توصیه هاى خدا ۶; علم خدا ۷
- کافران: مدارا با کافران ۶
- محمد(ص): انذارهاى محمد(ص) ۵; توصیه به محمد(ص) ۶; دشمنان محمد(ص) ۱; رد دعوت محمد(ص) ۲; رسالت محمد(ص) ۵; معلم محمد(ص) ۴
- مشرکان: دشمنى مشرکان ۱; روش برخورد با مشرکان ۴; فرجام شوم مشرکان ۳; لجاجت مشرکان ۲; هدایت ناپذیرى مشرکان ۲
منابع
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن.
