آل عمران ١٧٧
ترجمه
| آل عمران ١٧٦ | آیه ١٧٧ | آل عمران ١٧٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«إشْتَرَوُا الْکُفْرَ بِالإِیمَانِ»: مراد این است که کفر را به جای ایمان برمی‌گزینند.
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«177» إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيْمانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ
قطعاً كسانى كه ايمان را با كفر معامله كردند، هرگز به خداوند ضررى نمى‌رسانند و براى آنان عذاب دردناكى است.
جلد 1 - صفحه 657
نکته ها
در قرآن مسأله‌ى خريد و فروش و سود و زيان سرمايه عمر، بارها تكرار شده است. قرآن، دنيا را بازار مى‌داند و مردم را فروشنده و عقايد و اعمال انسان را در طول عمر، كالاى اين بازار. در اين بازار، فروش اجبارى است ولى انتخاب مشترى با انسان است. يعنى ما نمى‌توانيم آنچه را داريم، از قدرت و عمل و عقيده رها بگذاريم، ولى مى‌توانيم مسير عقايد و كردار را سودبخش يا زيان آور قرار دهيم.
در قرآن از عدّه‌اى ستايش شده كه جان خود را با خدا معامله مى‌كنند و در عوض بهشت و رضوان مى‌گيرند و از عدّه‌اى انتقاد شده كه بخاطر انحراف و انتخاب سوء يا سودى نمى‌برند؛ «فَما رَبِحَتْ تِجارَتُهُمْ» «1» و يا دچار خسارت مى‌شوند؛ «إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ» و در بعضى آيات همچون آيه‌ى فوق، كسانى كه ايمان خود را با كفر معامله مى‌كنند، تحقير مى‌شوند و در مقابل به مؤمنان دلدارى داده مى‌شود كه ارتداد آن افراد، به خدا و راه خدا هيچ ضررى نمى‌زند.
پیام ها
1- سرمايه اصلى انسان، ايمان ويا زمينه‌هاى فطرى ايمان است. «اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيْمانِ»
2- در يك انقلاب عقيدتى و فرهنگى، از ريزش‌هاى جزئى نگران مباشيد.
«اشْتَرَوُا الْكُفْرَ ... لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيْمانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (177)
إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيْمانِ: بتحقيق آنانكه بدل كردند كفر را به ايمان، يعنى به عوض ايمان كفر را اختيار كردند، لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً: هرگز ضرر نرساند خدا را چيزى به سبب تبديل، بلكه ضرر آنكه نكال و وبال و عقوبت است به خود آنها عايد گردد. وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ: و براى ايشان است عذابى دردناك كه الم آن به مغز دلهاى آنها رسد.
بيان: تكرار آيه شريفه تعميم بعد از تخصيص، يا به جهت تأكيد است به آنكه مسارعين به كفر و مرتدين از ايمان، هيچكدام در كفر خود ضررى به ساحت قدس كبريائى وارد نسازند، بلكه ضرر كه وبال و نكال عظيم است، به خودشان برگردد، لذا در حديث قدسى وارد شده كه خداى تعالى فرمايد:
و لو انّ اوّلكم و آخركم و حيّكم و ميّتكم و صغيركم و كبيركم و حرّكم و عبدكم و انسكم و جنّكم اجتمعتم على معصيتى ما نقص ذلك من ملكى مثقال ذرّة: اگر اولين و آخرين شما و زنده و مرده شما و كوچك و بزرگ شما و آزاد و بنده شما و انس و جن شما، اجتماع نمائيد بر معصيت من، كم نگرداند آن از مالكيت من به اندازه مثقال ذره.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيْمانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ (177)
ترجمه
همانا آنانكه خريدند كفر را بايمان هرگز ضرر نميرسانند خدا را به چيزى و از براى آنها عذابيست دردناك..
تفسير
براى دفع توهم اختصاص بمنافقين و مرتدين و مسارعين در كفر تصريح فرموده كه حكم عام و شامل است تمام كفار را و اشاره است بآنكه سفر دنيا براى تجارت آخرت است و زيان كار كسى است كه معامله‌اى كرده باشد كه سرمايه خود را از دست داده باشد و بهره‌اى براى او حاصل نشده باشد و بعلاوه خود را بعذاب اليم ابدى گرفتار كرده باشد.
جلد 1 صفحه 538
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
إِنَّ الَّذِينَ اشتَرَوُا الكُفرَ بِالإِيمان‌ِ لَن يَضُرُّوا اللّه‌َ شَيئاً وَ لَهُم عَذابٌ أَلِيمٌ (177)
محقق است كساني که خريدند كفر را بازاء ايمان هيچگونه ضرري بخدا وارد نكردند بلكه ثمره اينکه معامله عذاب دردناك است براي خود آنها.
شري بمعني فروش است چنانچه ميفرمايد وَ شَرَوه‌ُ بِثَمَن‌ٍ بَخس‌ٍ دَراهِم‌َ مَعدُودَةٍ يوسف آيه 20.
و اشتَري بمعني خريد است که قبول فروش باشد، و اصل خريد و فروش مبادله است که مبادله ايمان باشد بكفر، و اينکه آيه كمال دلالت را دارد بر آنچه گفتيم که در حق كفار و منافقين نيست زيرا آنها ايمان نداشتند تا با كفر مبادله كنند در حق آنها گفتند بايد گفت اختيار كردند كفر را بر ايمان چنانچه قبلا اشاره شد در آيه وَ أَمّا ثَمُودُ فَهَدَيناهُم فَاستَحَبُّوا العَمي عَلَي الهُدي بلكه در مورد مرتدين است که ايمان داشتند و دست از او كشيدند و رو بكفر رفتند لذا ميفرمايد إِنَّ الَّذِينَ اشتَرَوُا الكُفرَ بِالإِيمان‌ِ و اينکه معامله ببرهان عقل و نقل و حس‌ّ و و جدان معامله ضرري است زيرا نفيس ترين اشياء را دادن مثل جواهر قيمتي بازاء پست ترين اشياء قاذورات نجسه متعفّنه، لكن ضرر اينکه معامله بر خدا نيست چنانچه گفتيم.
لَن يَضُرُّوا اللّه‌َ شَيئاً و وجه تكرار اينکه جمله شايد اينکه باشد که در آيه قبل براي تسليت پيغمبر صلّي اللّه عليه و آله و سلّم بوده که محزون نباشد و در اينکه آيه ثمره اينکه معامله سفيهانه را بيان ميفرمايد که راجع بخود آنها است.
وَ لَهُم عَذابٌ أَلِيمٌ تعبير باليم بمعني مولم براي ردّ كسانيست که گفتند اهل عذاب پس از مدتي طبيعة ثانويه پيدا ميكنند و جنس آتش ميشوند و ديگر متألّم نميشوند بلكه خروج از آتش موجب تألّم آنها است، و شرح اينکه جمله
جلد 4 - صفحه 437
را در اوائل سوره بقره در مجلد اول مفصلا بيان كرديم مراجعه فرمائيد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 177))- در این آیه مطلب را بطور وسیعتر، عنوان کرده و می‌فرماید: نه تنها افرادی که به سرعت در راه کفر، پیش می‌روند چنین هستند «بلکه تمام کسانی که به نوعی راه کفر را پیش گرفته‌اند و ایمان را از دست داده و در مقابل آن، کفر خریداری نموده‌اند، هرگز به خدا زیان نمی‌رسانند» و زیان آن، دامنگیر خودشان می‌شود (إِنَّ الَّذِینَ اشْتَرَوُا الْکُفْرَ بِالْإِیْمانِ لَنْ یَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً).
و در پایان آیه می‌فرماید: «آنها عذاب دردناکی دارند» (وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ).
نکات آیه
۱- کافران، هرگز کوچکترین ضررى به خداوند نمى رسانند. (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا اللّه شیئاً)
۲- ایمان به خدا، فطرى بشر (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان) آیه شریفه، ایمان را اصل و کفر را جایگزین مى داند. بنابراین انسان در اصل، یعنى به طور فطرى، روى به ایمان دارد نه به کفر. برداشت فوق بر این مبناست که مراد از «الّذین ... »، تمامى کافران باشد; نه خصوص مرتدان.
۳- ایمان به خداوند، سرمایه سعادت بخشِ انسان (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان ... لهم عذاب الیم) زیرا مى فرماید برخى کفر را به بهاى ایمان خریدند و از دست دادن این بها، موجب گرفتارى به عذاب است. لذا ایمان، سرمایه اى فرض شده که از دست دادن آن موجب عذاب دردناکى است.
۴- ارتداد گروهى از مؤمنان پس از جریان جنگ احد* (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا اللّه شیئاً) به مقتضاى ارتباط این آیه با آیات قبل، مراد از «الّذین اشتروا ... »، مى تواند آن گروه از مسلمانانى باشد که پس از نبرد احد با تبلیغات سوء و شایعات در تضعیف روحیه مؤمنان مى کوشیدند و آنان را از غزوه حمراءالاسد بازمى داشتند.
۵- قدرت مطلق خداوند و آسیب ناپذیرى وى از عملکرد کافران (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا اللّه شیئاً)
۶- بازگشت ضرر انتخاب کفر، به خود کافران (انّ الّذین اشتروا الکفر ... لن یضرّوا اللّه شیئاً و لهم عذاب الیم) جمله «و لهم عذاب الیم»، دلالت دارد بر این که کافران با کفر خویش به خودشان ضرر مى زنند ; چرا که به «عذاب الیم» گرفتار مى شوند.
۷- بازگشت ضرر ارتداد به خود مرتدان (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا اللّه شیئاً) برداشت فوق مبتنى بر این است که مراد از «الّذین ... » کسانى باشد که پس از اختیار اسلام به کفر مى گرایند.
۸- تضمین خداوند نسبت به آسیب ناپذیرى دین اسلام، از ناحیه کفر گروهى از مردم (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان لن یضرّوا اللّه شیئاً) برخى برآنند که مراد از ضرر رساندن به خدا، ضرر رساندن به دین خداست. زیرا هیچکس تصور ضرر رساندن به خداوند را ندارد تا خداوند آن پندار را نفى کند.
۹- عذاب دردناک الهى، کیفر انتخاب کنندگان کفر به بهاى از دست دادن ایمان (مرتدان) (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان ... لهم عذاب الیم)
۱۰- کفر، موجب گرفتارى به عذاب دردناک الهى (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان ... لهم عذاب الیم)
۱۱- ارزیابى نادرست کافران و مرتدان، در مورد ایمان و کفر (انّ الّذین اشتروا الکفر بالایمان ... لهم عذاب الیم) چون خریدار معتقد است که آنچه به دست مى آورد با ارزشتر از چیزى است که مى پردازد، بنابراین کافر با انتخاب کفر بر ایمان که به منزله داد و ستد است کفر را ارجمندتر از ایمان مى پندارد; غافل از آنکه عذابى دردناک را متحمّل خواهد شد.
موضوعات مرتبط
- ارتداد:۴ آثار ارتداد ۴ ۷
- اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴
- انسان: سرمایه انسان ۳
- اضرار: به خدا ۱، ۵
- ایمان: آثار ایمان ۳ ; ایمان به خدا ۲، ۳ ; ایمان فطرى ۲
- خدا:۱، ۲، ۳ عذاب خدا ۱، ۲، ۳ ۹، ۱۰ ; قدرت خدا ۱، ۲، ۳ ۵
- خسارت: عوامل خسارت ۶، ۷
- دین: استحکام دین ۸ ; پاسدارى دین ۸
- سعادت: عوامل سعادت ۳
- عذاب: مراتب عذاب ۹ ; موجبات عذاب ۱۰
- عمل:۵
- غزوه احد:۴
- کافران:۱ ارزیابى کافران ۱ ۱۱ ; خسارت کافران ۱ ۶ ; عمل کافران ۱ ۵
- کفر: آثار کفر ۶، ۱۰ ; کیفر کفر ۹
- کیفر:۹
- مرتد: ارزیابى مرتد ۱۱ ; کیفر مرتد ۹
- مردم:
- مؤمنان: ارتداد مؤمنان ۴
