الزخرف ١٠

الَّذِي‌ جَعَلَ‌ لَکُمُ‌ الْأَرْضَ‌ مَهْداً وَ جَعَلَ‌ لَکُمْ‌ فِيهَا سُبُلاً لَعَلَّکُمْ‌ تَهْتَدُونَ‌

کپی متن آیه
الَّذِي‌ جَعَلَ‌ لَکُمُ‌ الْأَرْضَ‌ مَهْداً وَ جَعَلَ‌ لَکُمْ‌ فِيهَا سُبُلاً لَعَلَّکُمْ‌ تَهْتَدُونَ‌

ترجمه

همان کسی که زمین را محل آرامش شما قرار داد، و برای شما در آن راه‌هایی آفرید باشد، که هدایت شوید (و به مقصد برسید)!

|آن كسى كه زمين را بسترى براى شما گردانيد و براى شما در آن راه‌ها پديد آورد تا شما راه يابيد

همان كسى كه اين زمين را براى شما گهواره‌اى گردانيد و براى شما در آن راهها نهاد، باشد كه راه يابيد.

همان خدایی که زمین را مهد آسایش شما بندگان قرار داد و در آن راهها بر (تحصیل امر معاش و معاد) شما پدید آورد تا مگر هدایت یابید.

همان که این زمین را محل آرامش شما قرار داد و برای شما در آن، راه ها پدید آورد تا [به اهداف و مقاصدتان] راه یابید.

آن كه زمين را بستر شما ساخت و برايتان راه‌ها در آن پديد آورد، باشد كه هدايت شويد.

همان کسی که زمین را آسایشگاه شما ساخت و در آن راههایی پدید آورد باشد که راه یابید

همان كه زمين را آرامگاه شما كرد و برايتان در آن راه‌ها پديد آورد، باشد كه راه يابيد- به جاها و شهرهايى كه خواهيد، يا به شناخت حق تعالى-

کسی که زمین را گاهواره‌ی (زندگی و محلّ آرامش) شما کرده است و در آن راه‌هائی برای شما به وجود آورده است تا این که رهنمود شوید.

کسی که زمین را برای شما گهواره‌ای گردانید، و برای شما در آن راه‌هایی هموار نهاد؛ شاید راه یابید.

آنکه گردانید برای شما زمین را آرامگهی و نهاد برای شما در آن راههائی شاید رهبری شوید

He who made the earth a habitat for you, and traced pathways for you on it, that you may be guided.

ترتیل:

ترجمه:

الزخرف ٩	آیه ١٠	الزخرف ١١
سوره : سوره الزخرف نزول : ٥ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَهْداً»: گاهواره. مکان آماده. (نگا: مجمع‌البیان الحدیث). «جَعَلَ لَکُمْ فِیهَا سُبُلاً»: (نگا: نحل / ، طه / ، انبیاء / ). «لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ»: تا به مقصدهای خود رهنمود شوید. تا به نشانه‌های قدرت خدا پی ببرید.

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۴، سوره زخرف
• مفاد و غرض كلى سوره مباركه زخرف
• شرح مراد از اينكه در وصف قرآن فرمود: ((و انه فى امّ الكتاب لدينا لعلىّ حكيم ))
• گفتارى دو احتمال درباره ((احلكم تعقلون )) و پاسخ به آن
• احتجاج بر ربوبيت و يگانگى خداى تعالى با ذكر بخشى از آيات تكوينى او
• مقصود از به ياد آوردن نعمت پروردگار پس از سوار شدن بر كشتى ها و چهارپايان

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ جَعَلَ لَكُمْ فِيها سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ «10»

همان كه زمين را براى شما محل آسايش قرار داد و در آن براى شما راه‌هايى قرار داد تا شايد راه يابيد.

نکته ها

مشركان آفريدگار را خدا مى‌دانستند ولى در پرستش، بت‌ها را مى‌پرستيدند.

اگر قطعات زمين توسط كوه‌هاى بلند و درّه‌هاى عميق از هم جدا شده بود زندگى انسان فلج مى‌شد. لذا امكان برقرارى راههاى ارتباطى در زمين، يكى از نعمت‌هاى الهى است.

پیام ها

1- تحقير و استهزاى كفّار مانع دعوت آنان به حقّ نيست. «يَسْتَهْزِؤُنَ‌- لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ»

2- گرچه غرور و جهل و تقليد نياكان بر فكر انسان سايه مى‌اندازد ولى فطرت با تمام وجود، علم و قدرت خدا را درك مى‌كند. لَيَقُولُنَ‌ ... الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ‌

جلد 8 - صفحه 438

3- براى شكوفا كردن فطرت خداشناسى، نعمت‌ها را به ياد بياوريم. لَيَقُولُنَ‌ ...

الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ‌

4- زمين به خودى خود قابل سكونت نبود، خداوند آن را براى انسان مهار و آماده كرد. «جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً»

5- هدف از آفريده‌ها بهره‌گيرى انسان است. جَعَلَ لَكُمُ‌ ... جَعَلَ لَكُمُ‌

6- وجود راه، يكى از نعمت‌هاى بزرگ الهى است. «جَعَلَ لَكُمْ فِيها سُبُلًا»

7- اگر گردش‌گرى بر اساس غفلت باشد، نه عبرت، رشد معنوى در آن نخواهد بود. «جَعَلَ لَكُمْ فِيها سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»

8- سير و سفر و مشاهده بخش‌هايى از زمين يكى از وسايل هدايت است. «سُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ جَعَلَ لَكُمْ فِيها سُبُلاً لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ «10»

---

«1» نهج البلاغه فيض الاسلام، خطبه 234 (قاصعه)، ص 786.

جلد 11 - صفحه 456

بعد براى زيادتى اثبات حجت فرمايد:

الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ‌: آن ذات قادرى كه قرار داد براى شما، الْأَرْضَ مَهْداً: زمين را بساطى گسترده تا مستقر شما باشد، وَ جَعَلَ لَكُمْ‌: و قرار داد براى شما، فِيها سُبُلًا: در زمين راهها را كه سلوك مى‌نمائيد در آن، لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ‌: براى اينكه شما راه يابيد به طرق بلادى كه مقصد شما است تا مهتدى شويد به حكمت صانع عالم بواسطه نظر كردن در آن.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ كَمْ أَرْسَلْنا مِنْ نَبِيٍّ فِي الْأَوَّلِينَ «6» وَ ما يَأْتِيهِمْ مِنْ نَبِيٍّ إِلاَّ كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ «7» فَأَهْلَكْنا أَشَدَّ مِنْهُمْ بَطْشاً وَ مَضى‌ مَثَلُ الْأَوَّلِينَ «8» وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ لَيَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ الْعَزِيزُ الْعَلِيمُ «9» الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْداً وَ جَعَلَ لَكُمْ فِيها سُبُلاً لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ «10»

ترجمه‌

و چه بسيار فرستاديم پيغمبرى در پيشينيان‌

و نمى‌آمد آنها را هيچ پيغمبرى مگر آنكه بودند كه باو استهزاء ميكردند

پس هلاك كرديم سختترين آنها را در دليرى نمودن و گذشت داستان پيشينيان‌

و هر آينه اگر بپرسى از آنها كه چه كس آفريد آسمانها و زمين را البتّه خواهند گفت آفريد آنها را خداوند ارجمند دانا

آنكه قرار داد براى شما زمين را بسترى و قرار داد براى شما راههائى باشد كه شما هدايت شويد.

تفسير

خداوند متعال براى تسليت خاطر حبيب خود فرموده چه بسيار از انبياء عظام را كه ما براى ارشاد و هدايت امم ماضيه و اقوام سابقه ارسال و اعزام نموديم و هيچ پيغمبرى نزد قومى نيامد مگر آنكه مورد استهزاء آنها واقع شد پس شجاع و دلير و سخت‌گيرترين آنها را با اتباع و انصارش بروز سياه و هلاكت ابدى انداختيم و قصص و حكايات آنها را مفصّلا در قرآن براى تو نقل نموديم اينك هم با كفّار قريش اين قوم مسرف متجاوز متجاسر تو همان معامله را خواهيم نمود و عجب در آنستكه اگر از آنها بپرسى چه كس آفريد آسمانهاى باين عظمت و زمين با اين وسعت را ميگويند خلق فرمود آنها را خداوند ارجمند تواناى دانا و اقرار بعزّت و قدرت و علم و دانش او مينمايند ولى بتهاى ناچيز ناتوان نافهم را ميپرستند و منكر قدرت خدا بر زنده نمودن مردمان ميشوند آن خداوندى كه زمين را مهد آرامش و پرورش شما قرار داد و براى هدايت شما بمقاصد خودتان در سفرها راههاى متعددى در كوه و دشت و صحرا و دريا مقرّر فرمود تا بقدرت واسعه حقّ پى بريد و بعلم و حكمت او هدايت شويد و از جمال مصنوع بجلال صانع واقف گرديد و بنابر اين مقصود از هدايت ميشود بمقصد باشد ميشود بمقصود و هو اعلم.

---

جلد 4 صفحه 595

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

الَّذِي‌ جَعَل‌َ لَكُم‌ُ الأَرض‌َ مَهداً وَ جَعَل‌َ لَكُم‌ فِيها سُبُلاً لَعَلَّكُم‌ تَهتَدُون‌َ «10»

خداوند عزيز عليم‌ ‌آن‌ خدايي‌ ‌است‌ ‌که‌ قرار داد ‌براي‌ ‌شما‌ زمين‌ ‌را‌ بمنزله گهواره‌ و قرار داد ‌در‌ ‌آن‌ زمين‌ راهها و جاده‌هايي‌ ‌براي‌ ‌شما‌ ‌باشد‌ ‌که‌ قبول‌ هدايت‌ كنيد و هدايت‌ شويد.

الَّذِي‌ جَعَل‌َ لَكُم‌ُ الأَرض‌َ مَهداً ‌اينکه‌ كره زمين‌ ‌با‌ ‌اينکه‌ همه‌ كوه‌ها و مخلوقات‌ روي‌ زمين‌ ‌با‌ كره آب‌ ‌که‌ سه‌ ربع‌ كره زمين‌ ‌را‌ احاطه‌ كرده‌ ‌در‌ وسط هوا نگاه‌ داشته‌ بدون‌ اينكه‌ ستوني‌ داشته‌ ‌باشد‌ و بجايي‌ وصل‌ ‌شده‌ ‌باشد‌ و مثل‌ گهواره‌ ‌که‌ حركت‌ مي‌كند دور ‌خود‌ ‌در‌ ظرف‌ بيست‌ و چهار ساعت‌ تشكيل‌ شب‌ و روز مي‌دهد و دور كره خورشيد مي‌چرخد ‌در‌ ظرف‌ يك‌ سال‌ شمسي‌ و تشكيل‌ فصول‌ مي‌دهد.

وَ جَعَل‌َ لَكُم‌ فِيها سُبُلًا ‌که‌ ‌از‌ ‌هر‌ نقطه زمين‌ بهر نقطه ديگر بخواهيد سير كنيد بتوانيد ‌اگر‌ كوه‌ها وصل‌ بيكديگر ‌بود‌ سدّي‌ مي‌شد ‌براي‌ ‌شما‌ و قدرت‌ ‌بر‌ حركت‌ نداشتيد مگر مثل‌ امروز ‌که‌ بتوانيد ‌با‌ طياره‌ حركت‌ كنيد و بهر شهر و قريه‌

جلد 16 - صفحه 8

و قصبه‌ بخواهيد برويد جاده‌ باز ‌است‌ ‌اگر‌ گودال‌ عميقي‌ ‌بود‌ مثل‌ خندقي‌ ‌که‌ مي‌كندند ‌که‌ ‌از‌ ‌آن‌ طرف‌ ‌به‌ ‌اينکه‌ طرف‌ نتوانند سير كنند ‌از‌ بسياري‌ ‌از‌ منافع‌ محروم‌ مي‌شديد.

لَعَلَّكُم‌ تَهتَدُون‌َ احتمال‌ دو معني‌ دارد يكي‌ آنكه‌ بتوسط سبل‌ راه‌ پيدا كنيد و واصل‌ شويد ‌به‌ مقاصد ‌خود‌ و استفاده‌ كنيد، ديگر آنكه‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ آيات‌ قدرت‌ هدايت‌ شويد ‌به‌ دين‌ حق‌ و ‌به‌ توحيد خداوند و نفي‌ شرك‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 10)- سپس به پنج قسمت از نعمتهای بزرگ خدا که هر یک نمونه‌ای از نظام آفرینش و آیتی از آیات خداست اشاره می‌کند.

نخست از زمین شروع کرده، می‌فرماید: «همان کسی که زمین را محل آرامش شما قرار داد» (الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ مَهْداً). و می‌دانیم نعمت آرامش و امنیت پایه اصلی بهره گیری از نعمتهای دیگر است.

و برای بیان نعمت دوم می‌افزاید: «او برای شما در زمین راههایی قرار داد تا هدایت شوید» و به مقصد برسید (وَ جَعَلَ لَکُمْ فِیها سُبُلًا لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ).

می‌دانیم: تقریبا سراسر خشکیها را چین خوردگیهای بسیار فراگرفته و کوههای

ج4، ص361

بزرگ و کوچک و تپه‌های مختلف آن را پوشانده است، و جالب این که در میان بزرگترین سلسله جبال دنیا غالبا بریدگیهایی وجود دارد که انسان می‌تواند راه خود را از میان آنها پیدا کند، و کمتر اتفاق می‌افتد که این کوهها بکلی مایه جدایی بخشهای مختلف زمین گردند، و این یکی از اسرار نظام آفرینش و از مواهب الهی بر بر بندگان است.

از این گذشته بسیاری از قسمتهای زمین به وسیله راههای دریایی به یکدیگر مربوط می‌شوند که این خود نیز در عمومیت مفهوم آیه وارد است.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند زمین را - على رغم حرکت پیوسته آن - گاهواره اى آرام براى انسان قرار داده است. (الذى جعل لکم الأرض مهدًا و جعل لکم فیها سبلاً) به کارگیرى عنوان «گاهواره» اشاره به حرکت زمین دارد.

۲ - زمین، در ابتداى خلقت قابل سکونت نبود.* (خلق السموت ... الذى جعل لکم الأرض مهدًا) برداشت یاد شده بدین احتمال است که ذکر «جعل لکم» پس از بیان خلقت آسمان ها و زمین، اشاره به این نکته داشته باشد که زمین در ابتدا، غیر قابل سکونت بوده و سپس جایگاه مناسبى براى زندگى شده است.

۳ - تدارک راه هاى طبیعى در زمین براى هدایت انسان، نعمتى خدادادى است. (و جعل لکم فیها سبلاً لعلّکم تهتدون)

۴ - قدرت و دانایى آفریدگار هستى، پشتوانه پیدایش شرایط زیست در کره زمین (العزیز العلیم . الذى جعل لکم الأرض مهدًا و جعل لکم فیها سبلاً لعلّکم تهتدون)

۵ - بهرهورى انسان از موهبت هاى طبیعى، هدف اصلى از خلقت هستى (الذى جعل لکم الأرض مهدًا و جعل لکم فیها سبلاً) به کار رفتن کلمه «لکم» و تکرار آن، مى تواند اشاره به این نکته داشته باشد که هدف از آفرینش نعمت ها بهوسیله خداوند، بهرهورى انسان از آنها است.

۶ - آفرینش نعمت ها، از سوى خداوند، زمینه ساز هدایت انسان به یگانگى خداوند (الذى جعل لکم ... لعلّکم تهتدون)

۷ - خداوند، فراهم آورنده زمینه هاى هدایت و انسان خود انتخاب کننده آن است. (الذى جعل لکم ... لعلّکم تهتدون)

۸ - نظام قانون مند طبیعت، گذرگاه ره یابى انسان به حیات معنوى و هدایت (الذى جعل لکم ... لعلّکم تهتدون) برداشت یاد شده بنابراین نکته است که منظور از «تهتدون...» هدایت معنوى و معرفتى باشد; و نه صرفاً دست یابى به منافع و مقاصد طبیعى.

موضوعات مرتبط

• آفرینش: فلسفه خلقت آفرینش ۵; قانونمندى آفرینش ۸; نظام آفرینش۸
• انسان: اختیار انسان ۷; فضایل انسان ۵
• توحید: دلایل توحید ۶
• خدا: آثار علم خدا ۴; آثار قدرت خدا ۴; افعال خدا ۱; نعمتهاى خدا ۳
• زمین: تاریخ زمین ۲; سکونت در زمین ۲; گردش زمین ۱; منشأ آرامش زمین ۱; منشأ زندگى در زمین ۴
• نعمت: استفاده از نعمت ها ۵; فلسفه نعمت ها ۶; نعمت راهها ۳
• هدایت: زمینه هدایت ۶، ۸; منشأ هدایت ۷