الشورى ٣٤

أَوْ يُوبِقْهُنَ‌ بِمَا کَسَبُوا وَ يَعْفُ‌ عَنْ‌ کَثِيرٍ

ترجمه

یا اگر بخواهد آنها را بخاطر اعمالی که سرنشینانش مرتکب شده‌اند نابود می‌سازد؛ و در عین حال بسیاری را می‌بخشد.

|يا آنها را به سزاى [برخى از] آنچه مرتكب شده‌اند هلاكشان مى‌كند و از بسيارى در مى‌گذرد

يا به [سزاى‌] آنچه [كشتى‌نشينان‌] مرتكب شده‌اند هلاكشان كند، و[لى‌] از بسيارى درمى‌گذرد.

یا اگر بخواهد خدا کشتیهایشان را به جرم بدکاری به دریا غرق می‌کند و (اگر بخواهد) بسیاری از جرم شما را می‌بخشد.

یا اگر بخواهد کشتی ها را [با سرنشینانش] به سبب گناهانی که مرتکب شده اند، نابود می کند و از بسیاری [از همان گناهان] می گذرد.

يا آنها را به خاطر اعمالشان غرقه مى‌كند و بسيارى را نيز مى‌بخشايد.

یا آنان [/اهل کشتی‌] را به خاطر کار و کردارشان نابود کند، و او از بسیاری [گناهان‌] در می‌گذرد

يا آنها را بدانچه آنان- كشتى‌نشينان- كرده‌اند هلاك كند- غرق گرداند- و [اگر خواهد] از بسيارى [گناهان‌] درمى‌گذرد،

یا اگر بخواهد کشتیها را به خاطر کارهائی که سرنشینان آنها مرتکب شده‌اند، نابود می‌سازد، و از بسیاری گذشت می‌کند (و مردمان زیادی را می‌بخشد و از مجازات برکنار می‌دارد).

یا به (سزایِ) آنچه (کشتی‌نشینان) مرتکب شده‌اند هلاکشان می‌کند و از بسیاری از آنها (اکنون) درمی‌گذرد.

یا نابودشان کند بدانچه فراهم کردند و درگذرد از بسیاری‌

الشورى ٣٣	آیه ٣٤	الشورى ٣٥
سوره : سوره الشورى نزول : ١ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یُوبِقْهُنَّ»: کشتیها را هلاک می‌سازد. مراد از کشتیها سرنشینان کشتیها است. یعنی ذکر محلّ و مراد حالّ است؛ و یا جنبه مجازی دارد، مثل: إِسْأَلِ الْقَرْیَةَ (نگا: یوسف / ). فعل (یُوبِقْ) از ماده (وبق) به معنی هلاک است (نگا: کهف / ). «کَثِیرٍ»: بسیاری از مردم.

تفسیر

---

• آيات ۲۷ - ۵۰ سوره شورى
• سنت الهى در روزى دادن به مردم : ((ينزل بقدر ما يشاء))
• شباهت رزق مادى با معارف حقه و شرايع آسمانى ، از نظرنزول و قسمت
• توضيحى راجع به ((قدير)) بودن خداى تعالى
• بررسى مفاد آيه ((و ما اصبكم من مصيبه فبما كسبت ايديكم ....)) كه وجود ارتباط بينگناهان و مصائب دنيوى را افاده مى كند
• سه مطلبى كه از سياق آيه شريفه بدست مى آيد
• تفسيرى بى پايه براى آيه و وجه بى پايگى آن
• بيان آيات ((و من آياته الجوار فى البحر...)) كه كشتى ها را به عنوان يكى از آياتخداوند به ياد مى آورد
• دو تفسير ديگر در معنا مى آيد كه هر دو بى مورد و داراى تكلف اند
• صفات نيك مؤ منين : اجتناب از كبائر و فواحش ، گذشت ، دفع ظلم از يكديگر و...))
• معناى مشورت و آيه ((و اءمرهم شورى بينهم ))
• وجه اينكه در جمله ((و جزاء سيئة سيئه مثلها))عمل متقابل مظلوم در برابر ظالم را ((سيئه )) ناميد
• سه وجه در بيان ((انه لا يحب الظالمين ))
• مظلوم حق مقابله به مثل دارد گو اينكه صبر و گذشت فضيلتى برتر است
• وصف حال غير مؤ منين در روبرو شدن با عذاب الهى
• معناى جمله ((ان الخاسرين الذين خسروا انفسهم و اهليهم )) و اينكه گوينده آن كيانند و دركجا آن را مى گويند
• مفاد جمله : ((يوم لا مرد له من الله )) درباره قيامت
• توبيخ انسان متنعم سرگرم به دنيا
• چند روايت درباره تقدير روزى از جانب خداوند سبحان
• بيان سه اشكال در رابطه با ((ما اءصابكم ...)). و مفاد روايات مربوط به آن
• بيان رواياتى در ارتباط با ((يهب لمن يشاء اناثا

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ «34»

يا (كشتى‌ها را) به خاطر آنچه (صاحبانشان) انجام داده‌اند نابود مى‌كند و يا از بسيارى در مى‌گذرد (و غرقشان نمى‌كند).

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ (34)

أَوْ يُوبِقْهُنَ‌: (عطف بر جزاى شرط) يعنى اگر خواهد خدا هلاك كند كشتيها را به فرستادن باد عاصفه مغرقه و اهل آن را غرق سازد، بِما كَسَبُوا: به سبب آن چيزى است كه كسب كرده باشند از معاصى، وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ: و در گذارند هلاكت را از بسيار از ايشان، يعنى عجله نفرمايد به عقوبت معاصى ايشان. حاصل آنكه اگر خواهد، هلاك كند بعضى را به عقوبت اعمال، و نجات دهد بعضى را بر طريق عفو.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَ ما لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا نَصِيرٍ (31) وَ مِنْ آياتِهِ الْجَوارِ فِي الْبَحْرِ كَالْأَعْلامِ (32) إِنْ يَشَأْ يُسْكِنِ الرِّيحَ فَيَظْلَلْنَ رَواكِدَ عَلى‌ ظَهْرِهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ (33) أَوْ يُوبِقْهُنَّ بِما كَسَبُوا وَ يَعْفُ عَنْ كَثِيرٍ (34) وَ يَعْلَمَ الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحِيصٍ (35)

ترجمه‌

و نيستيد شما عاجز كنندگان در زمين و نيست براى شما غير از خدا هيچ نگهدارى و نه يارى كننده‌اى‌

و از نشانه‌هاى قدرت او است كشتيهاى روان در دريا مانند كوهها

اگر بخواهد ساكن ميگرداند باد را پس ميگردند ايستاده بر پشت آن همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى هر صبر كننده سپاس گزارى‌

يا هلاك ميگرداند آنها را بآنچه كسب كردند و عفو ميكند از بسيارى‌

و براى آنكه بدانند آنانكه مجادله ميكنند در آيتهاى ما نيست براى آنها هيچ گريز گاهى.

تفسير

خداوند متعال باز روى سخن را معطوف بكفّار مكه فرموده ميفرمايد شما نميتوانيد بفرار در زمين يا غير آن خدا را عاجز از انزال عذاب و ايصال آن بخودتان نمائيد و كسى نيست كه شما را نگهدارى از عقاب او و يارى در دفع آن از شما نمايد و يكى از دلائل قدرت و رحمت خداوند كشتيهاى جارى و سارى در دريا است كه مانند كوههاى بزرگ است و الجوارى بياء نيز قرائت شده و در هر حال جمع جاريه است اگر بخواهد خدا باد را ساكن و قطع مينمايد پس كشتيها را كدو واقف ميشوند در وسط دريا روى آب چون باد بامر خدا ميوزد و كشتيها را بساحل ميرساند و در اين عنايت الهى بحال بندگان دلائلى است بر توحيد و قدرت و رحمت او كه واقف ميشود بر آن هر كسيكه صبر نمايد بنظر و تأمّل و تفكّر در دليل و شكر كند بر نجات از خطر دريا بعنايت خدا و اگر بخواهد باد را تند مينمايد كه گناهكاران بعقوبت معصيتشان گرفتار و غرق شوند ولى خدا بسيارى از گناهان را عفو ميفرمايد و بسيارى از بندگان را بگناهشان عقوبت نميكند لذا ممكن است بعضى را از غرق نجات دهد و بعضى را ندهد و محتمل است مراد از صبّار شكور مؤمن باشد چون روايت شده ايمان نيمى صبر و نيمى شكر است و در هر حال هلاكت و غرق براى انتقام خدا است از كفّار و براى آنستكه بدانند كسانيكه اشكالات بيجا بقرآن مينمايند و سخنان ناروا در اطراف اولياء خدا ميگويند ملجأ و مفرّى‌

---

جلد 4 صفحه 584

از عذاب خدا و انتقام الهى ندارند آنچه ذكر شد بنابر قرائت مشهور است كه يعلم بنصب خوانده‌اند و بايد عطف بر علّت مقدّر شود مانند لينتقم ولى بنا بر قرائت يعلم برفع احتياج بتقدير ندارد يعنى و ميدانند كسانيكه مجادله در آيات ما مينمايند مفرّى از حكم ما ندارند.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أَو يُوبِقهُن‌َّ بِما كَسَبُوا وَ يَعف‌ُ عَن‌ كَثِيرٍ (34)

‌ يا ‌ اينكه‌ كشتي‌ ‌آنها‌ ‌را‌ هلاك‌ ميكند ‌که‌ غرق‌ دريا ميشوند ‌در‌ اثر اعمال‌ زشت‌ ‌خود‌ و ‌در‌ بسياري‌ ‌از‌ موارد خداوند عفو ميفرمايد.

چه‌ بسيار كشتيها ‌که‌ اهلش‌ كفار و فساق‌ و ظلمه‌ هستند و اصل‌ سير ‌آنها‌ ‌براي‌ ظلم‌ و معاصي‌ ‌است‌ ‌که‌ عقوبتش‌ منشأ هلاكت‌ ‌آنها‌ ميشود و ‌اينکه‌ يكي‌ ‌از‌ مصاديق‌ مصائب‌ ‌است‌ ‌که‌ فرمود: وَ ما أَصابَكُم‌ مِن‌ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَت‌ أَيدِيكُم‌ ‌که‌ همين‌ اعمال‌ زشت‌ أَو يُوبِقهُن‌َّ ميشود ‌که‌ ميفرمايد بِما كَسَبُوا و ‌اينکه‌ ‌در‌ موردي‌ ‌است‌ ‌که‌ ديگر صلاح‌ ‌در‌ بقاء ‌آنها‌ نباشد و ‌اگر‌ مصلحت‌ ‌در‌ بقاء ‌آنها‌ ‌باشد‌ و ‌لو‌ ‌در‌ نسل‌ ‌آنها‌ و ‌لو‌ ‌در‌ هفتاد پشت‌ مصداق‌ (و يعف‌ ‌عن‌ كثير) مي‌شود.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 34)- باز در این آیه برای مجسم ساختن عظمت این نعمت الهی می‌افزاید: «یا (اگر بخواهد) این کشتیها را به خاطر اعمالی که مسافران و سرنشینانش مرتکب شده‌اند نابود و هلاک می‌سازد» (أَوْ یُوبِقْهُنَّ بِما کَسَبُوا).

ولی با این حال لطف خداوند شامل حال انسان است «و بسیاری را می‌بخشد» (وَ یَعْفُ عَنْ کَثِیرٍ).

که اگر نبخشد هیچ کس جز معصومین و خاصان و پاکان از مجازات الهی مصون و برکنار نخواهند بود.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - غرق شدن کشتى ها در اثر عملکرد ناشایست انسان ها، ناشى از اراده و مشیت خداوند است. (إن یشأ یسکن الریح ... أو یوبقهنّ بما کسبوا) «إیباق» (مصدر «یوبق») به معناى اهلاک و کنایه از غرق کردن است.

۲ - سلامت و نابودى انسان در پهنه طبیعت، در گرو مشیت الهى است. (إن یشأ ... یوبقهنّ)

۳ - انسان هاى گنه کار، مستحق کیفر الهى و در معرض هلاکت و نابودى به واسطه اعمال ناشایست خویش (أو یوبقهنّ بما کسبوا)

۴ - نقش و تأثیر عملکرد انسان در بروز حوادث طبیعى (أو یوبقهنّ بما کسبوا) از این که انسان هابه واسطه گناهان خود گرفتار طوفان گشته و غرق مى شوند، مطلب بالا استفاده مى شود.

۵ - عفو و اغماض الهى از گناهان بسیار، باعث مصونیت انسان از آثار ویرانگر گناهان در دریا (أو یوبقهنّ بما کسبوا و یعف عن کثیر)

۶ - انسان ها، با وجود گناه کارى و ناسپاسى، برخوردار از فضل و عنایت بى کران الهى (و یعف عن کثیر)

موضوعات مرتبط

• بلایاى طبیعى: زمینه بلایاى طبیعى ۴
• خدا: آثار اراده خدا ۱; آثار عفو خدا ۵; آثار مشیت خدا ۱، ۲; وسعت عفو خدا ۵
• دریا: موانع طغیان دریا ۵
• سلامتى: منشأ سلامتى ۲
• عمل: آثار عمل ۴; آثار عمل ناپسند ۱، ۳
• فضل خدا: مشمولان فضل خدا ۶
• کشتى: عوامل غرق کشتى ۱; منشأ غرق کشتى ۱
• گناه: آثار گناه ۵; عفو از گناه ۵
• گناهکاران: زمینه هلاکت گناهکاران ۳; عوامل کیفر گناهکاران ۳
• لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۶
• هلاکت: منشأ هلاکت ۲