الصافات ١٦١

فَإِنَّکُمْ‌ وَ مَا تَعْبُدُونَ‌

ترجمه

شما و آنچه را پرستش می‌کنید،

در واقع شما [مشركان‌] و آنچه مى‌پرستيد

در حقيقت، شما و آنچه [كه شما آن را] مى‌پرستيد،

که شما و معبودانتان،

و بی تردید شما و آنچه را می پرستید،

شما و بتانى كه مى‌پرستيد،

بدانید که شما و آنچه می‌پرستید

همانا شما و آنچه مى‌پرستيد- بتان-،

شما و چیزهائی که پرستش می‌کنید.

پس همانا، شما و آنچه (که شما آن را) می‌پرستید،

همانا شما و آنچه می‌پرستید

الصافات ١٦٠	آیه ١٦١	الصافات ١٦٢
سوره : سوره الصافات نزول : ٣ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«فَإِنَّکُمْ وَ مَا تَعْبُدُونَ»: اگر واژه (ما) موصوله بشمار آید، معنی چنین خواهد بود: شما و چیزهائی که می‌پرستید. شما با معبودهایتان بمانید. اگر هم واژه (ما) مصدریّه به حساب آید، معنی چنین می‌شود: شما و عبادتی که می‌کنید. شما در گرو عبادتی هستید که می‌کنید.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لِتَصْغَى‌ إِلَيْهِ‌ أَفْئِدَةُ... (۰) يُؤْفَکُ‌ عَنْهُ‌ مَنْ‌ أُفِکَ‌ (۰)

تفسیر

---

• آيات ۱۴۹ - ۱۸۲ سوره صافات
• ردّ اعتقاد مشركين به دختر داشتن خدا و خويشاوندى بين او و جنّ
• رد اعتماد مشركين مبنى بر اينكه جن اولاد خداوند هستند
• توضيحى درباره استثناى عباد مخلصين در آيه : سبحان الله عما يصفون الا عباداللهالمخلصين
• و اينكه چرا خدا از وصف واصفان جز وصف عباد مخلصين منزه است
• بيان مفاد آيه : فانكم و ما تعبدون ما انتم عليه بفاتنين الا منهوصال الجحيم
• ردّ و ابطال پندار مشركين درباره اينكه ملائكه دختران خدايند، با بيان موقف و موقعيتملائكه در عالم خلقت واعمال صادره از ايشان
• مقصود از اينكه انبياء عليهم السلام منصور هستند و جند خدا غالبند
• چند روايت در ذيل آيه : و انا لنحن الصافون ...

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ «161» ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ «162» إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ «163»

همانا شما (بت‌پرستان) وآنچه مى‌پرستيد. نمى‌توانيد (خلق را) بر ضد خدا گمراه كنيد. مگر كسى كه خودش (با اراده و اختيار) به دنبال دوزخ باشد.

نکته ها

كلمه «فاتن» از «فتنه» به معناى اغواگر و فريب دهنده است.

آئين شرك و بت‌پرستى در برابر توحيد ناتوان است و اگر امروز طرفدارانى دارد، در آينده نزديك به بن‌بست خواهد رسيد.

كلمه‌ى‌ «صالِ» از «صالى» كسى است كه از روى اختيار و انتخاب ملازم چيزى باشد.

پیام ها

1- خداوند، انسان را آزاد آفريد و اوست كه راه خود را انتخاب مى‌كند و بت‌پرستان و بت‌هايشان قدرت اجبار ندارند. «ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ»

2- تنها افراد بد طينت و حقّ گريز، از مشركان و بت‌ها متأثر مى‌شوند. (مشركان و بت‌ها نمى‌توانند مردم را فريب دهند و در برابر توحيد قيام كنند مگر كسانى كه با اختيار راه انحرافى شرك را برگزينند). «إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ»

تفسير نور(10جلدى)، ج‌8، ص: 68

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ (161)

بعد از آن مطلب به جميع مشركان فرمايد:

فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ‌: پس بدرستى كه شما معاشر اهل كفر و شرك و آنچه مى‌پرستيد يا به آنچه عبادت مى‌كنيد از بتان،

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

فَإِنَّكُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ (161) ما أَنْتُمْ عَلَيْهِ بِفاتِنِينَ (162) إِلاَّ مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِيمِ (163) وَ ما مِنَّا إِلاَّ لَهُ مَقامٌ مَعْلُومٌ (164) وَ إِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ (165)

وَ إِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ (166) وَ إِنْ كانُوا لَيَقُولُونَ (167) لَوْ أَنَّ عِنْدَنا ذِكْراً مِنَ الْأَوَّلِينَ (168) لَكُنَّا عِبادَ اللَّهِ الْمُخْلَصِينَ (169) فَكَفَرُوا بِهِ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ (170)

ترجمه‌

پس همانا شما و آنچه را كه ميپرستيد

نيستيد شما براى عبادت آن گمراه كنندگان‌

مگر كسى را كه او يقينا وارد شونده دوزخ است‌

و نيست از ما مگر كه‌

---

جلد 4 صفحه 452

براى او مقامى معيّن است‌

و همانا مائيم صف‌زدگان‌

و همانا مائيم تسبيح كنندگان‌

و همانا بودند كه ميگفتند

اگر آنكه بود نزد ما ذكرى از پيشينيان‌

هر آينه بوديم بندگان خدا كه خالص شدگانند

پس كافر شدند بآن پس زود باشد كه بدانند.

تفسير

خطاب خداوند به بت‌پرستان است بعد از نقل آراء آنها در آيات سابقه كه با اينهمه دروغ و افترا كه بخدا بستيد شما و معبودهاتان نميتوانيد بر خلاف اراده او گمراه كنيد كسيرا مگر آنرا كه مقدّر شده بجهنّم رود يا نميتوانيد براى آنچه عبادت ميكنيد بفتنه و گمراهى بيندازيد كسيرا مگر آنرا كه بايد جهنّمى شود باختيار خود و تقدير خدا و بنابر احتمال اوّل ضمير عليه بخدا راجع است و باحتمال دوم بما تعبدون كه بتها باشند باعتبار لفظ ما و كسانيكه مقدّر شده آنها مطيع باشند مانند ملائكه مقرّند بعبوديّت خدا و ميگويند نيست از ما احدى مگر آنكه مقام معلوم معيّنى در معرفت و عبادت دارد و مأموريّت مخصوصى در تدبير امور عالم بر وفق حكمت چنانچه گفته‌اند ولى قمّى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه نازل شده در شأن ائمه اطهار و اوصياء ابرار و نيز گويند مائيم صف زنندگان در اداء طاعت و امتثال خدمت و مائيم كه تنزيه مينمائيم خدا را از صفاتى كه لايق او نيست چنانچه در روايات اينها از اوصاف ملائكه ذكر شده و از امام صادق عليه السّلام نقل شده كه ما انوارى بوديم در صفوفى حول عرش تسبيح مينموديم پس تسبيح مينمودند اهل آسمانها به تسبيح ما تا هبوط نموديم بسوى زمين پس تسبيح نمودند اهل زمين بتسبيح ما و مائيم صف‌زنندگان و مائيم تسبيح‌كنندگان و جمع بين ظاهر آيه شريفه بملاحظه سبق ذكر ملائكه و روايات خاصّه آنستكه گفته شود مقصود نقل قول ملائكه است كه بتعليم اهل بيت طهارت در عالم انوار اين اظهارات را مينمودند چون ايشانند آموزگاران ملائكه در عالم ملكوت عليا و قمّى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده در تفسير آيات اخيره قريب به اين معنى را كه قريش ميگفتند اگر نزد ما بود كتابى مانند كتب پيشينيان بخدا قسم هر آينه بوديم ما از بندگان مخلص او و ميگفتند خدا بكشد يهود و نصارى را چگونه پيغمبرانشان را تكذيب نمودند پس كافر شدند بكتاب خدا كه اشرف كتب بود چون آورد آنرا پيغمبر خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه اشرف انبياء بود و كلمه ان در وان كانوا مخفّفه از مثقّله است بدليل لزوم‌

---

جلد 4 صفحه 453

لام در خبر آن و جمله فجائهم ذكر قبل از فكفروا به محذوف است و جمله فسوف يعلمون تهديد آنها است بعاقبت كفرشان در دنيا و آخرت.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

فَإِنَّكُم‌ وَ ما تَعبُدُون‌َ (161) ما أَنتُم‌ عَلَيه‌ِ بِفاتِنِين‌َ (162) إِلاّ مَن‌ هُوَ صال‌ِ الجَحِيم‌ِ (163)

‌پس‌ محققا ‌شما‌ مشركين‌ و آنچه‌ ‌را‌ ‌که‌ عبادت‌ ميكنيد ‌بر‌ ‌او‌ نيستيد بفتنه‌ كننده‌ و اضلال‌ كننده‌ مگر ‌آن‌ كسي‌ ‌که‌ بسوء اختيار متابعت‌ ‌شما‌ ‌را‌ كند و ‌خود‌ ‌را‌ جهنمي‌ كند و ‌در‌ جهنم‌ بيندازد.

نظير ‌اينکه‌ آيات‌ ‌را‌ خداوند بشيطان‌ فرمود إِن‌َّ عِبادِي‌ لَيس‌َ لَك‌َ عَلَيهِم‌ سُلطان‌ٌ إِلّا مَن‌ِ اتَّبَعَك‌َ مِن‌َ الغاوِين‌َ وَ إِن‌َّ جَهَنَّم‌َ لَمَوعِدُهُم‌ أَجمَعِين‌َ حجر آيه 42 بالجمله‌ بندگان‌ ‌خدا‌ دو دسته‌ هستند كساني‌ ‌که‌ ‌از‌ روي‌ حقيقت‌ و واقعيت‌ و خلوص‌ ايمان‌ آوردند مثل‌ سلمان‌ و ابا ذر و امثال‌ ‌آنها‌ نه‌ شيطان‌ قدرت‌ دارد

جلد 15 - صفحه 200

و نه‌ كفار و مشركين‌ ‌آنها‌ ‌را‌ اضلال‌ كنند و كساني‌ ‌که‌ ايمان‌ ‌آنها‌ صوري‌ و بي‌ مغز ‌است‌ و قلب‌ ‌آنها‌ سياه‌ ‌است‌ و هواي‌ نفس‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ غالب‌ ‌است‌ فريب‌ ‌شما‌ ‌را‌ ميخورند و گمراه‌ ميشوند.

فَإِنَّكُم‌ وَ ما تَعبُدُون‌َ چه‌ اصنام‌ باشند و چه‌ شيطان‌ و چه‌ گاو و گوساله‌ و چه‌ فرعون‌ و نمرود ‌هر‌ ‌که‌ هست‌ و ‌هر‌ چه‌ هست‌.

ما أَنتُم‌ عَلَيه‌ِ بِفاتِنِين‌َ ‌در‌ مرجع‌ ضمير ‌عليه‌ بعضي‌ گفتند ‌ما ‌در‌ ‌ما تعبدون‌ ‌است‌ ‌يعني‌ آلهه ‌شما‌ قدرت‌ ندارند و فاتن‌ فتنه‌ كننده‌ ‌است‌ گول‌ زننده‌ چنانچه‌ مفتون‌ كسيست‌ ‌که‌ فريب‌ خورده‌ ‌باشد‌ و بعضي‌ گفتند مرجع‌ اللّه‌ ‌است‌ ‌يعني‌ ‌در‌ مقابل‌ قدرت‌ الهي‌ ‌شما‌ و آلهه ‌شما‌ نميتوانيد كساني‌ ‌که‌ ‌در‌ حفظ الهي‌ هستند تفتين‌ كنيد ‌که‌ عباد اللّه‌ المخلصين‌ باشند.

إِلّا مَن‌ هُوَ صال‌ِ الجَحِيم‌ِ مگر كساني‌ ‌که‌ بسوء اختيار متابعت‌ ‌شما‌ ‌را‌ كنند و ‌خود‌ ‌را‌ ‌در‌ معرض‌ عذاب‌ درآورند و جهنمي‌ كنند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 161)- ادعاهای دروغین! در آیات پیشین سخن از معبودهای مختلف مشرکین به میان آمد، قرآن همین مسأله را تعقیب کرده، نخست این بحث را به میان می‌آورد که وسوسه‌های شما بت پرستان در دلهای پاکان و نیکان اثری ندارد، و تنها قلوب آلوده و ارواح دوزخی و متمایل به فساد شماست که خود را تسلیم این وسوسه‌ها می‌سازد، می‌فرماید: «شما و آنچه را پرستش می‌کنید ...» (فَإِنَّکُمْ وَ ما تَعْبُدُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مشرکان با معبودهایشان، داراى سرنوشتى یکسان و مشترک اند. (فإنّکم و ما تعبدون) جمله «فإنّکم...» از نظر ترکیبى، دو احتمال دارد: ۱- جمله اى مستقل باشد; مانند «کلّ رجل وضیعته»، (مرد است و کسب و کارش). در این صورت، پیام آیه چنین مى شود: شما هستید و معبودهایتان، که به حال خود واگذاشته شدید و از شما کارى ساخته نیست و سرنوشتى مشترک دارید. ۲- «کُم» اسم «إنّ» و «ما تعبدون» عطف بر این اسم و جمله «ما أنتم علیه...» خبر آن باشد بر این اساس، برداشت هایى مى شود که در آیات بعد خواهد آمد.

۲ - وانهاده شدن مشرکان و معبودهایشان به خود و ناتوانى آنان در برابر خداپرستان و حق جویان (فإنّکم و ما تعبدون)

موضوعات مرتبط

• حق طلبان: قدرت حق طلبان ۲
• مشرکان: عجز مشرکان ۲; عجز معبودان مشرکان ۲; فرجام مشرکان ۱
• معبودان باطل: فرجام معبودان باطل ۱
• موحدان: قدرت موحدان ۲