العنكبوت ٧

وَ الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ‌ لَنُکَفِّرَنَ‌ عَنْهُمْ‌ سَيِّئَاتِهِمْ‌ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ‌ أَحْسَنَ‌ الَّذِي‌ کَانُوا يَعْمَلُونَ‌

ترجمه

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دادند، گناهان آنان را می‌پوشانیم (و می‌بخشیم) و آنان را به بهترین اعمالی که انجام می‌دادند پاداش می‌دهیم.

و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردند، قطعا گناهانشان را از آنها مى‌زداييم و بهتر از آنچه مى‌كردند پاداششان مى‌دهيم

و كسانى كه ايمان آورده، و كارهاى شايسته كرده‌اند، قطعاً گناهانشان را از آنان مى زداييم، و بهتر از آنچه مى‌كردند پاداششان مى‌دهيم.

و آنان که ایمان آورده و نیکوکار شدند البته ما هم گناهانشان را محو و مستور کنیم و بهتر از آن اعمال نیکشان به آنها پاداش دهیم.

و آنان که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، گناهانشان را قطعاً از آنان می پوشانیم و بر پایه بهترین عملی که همواره انجام می داده اند، پاداششان می دهیم.

گناهان آنان را كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته كردند، مى‌زداييم و بهتر از آنچه عمل كرده‌اند پاداششان مى‌دهيم.

و کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند سیئاتشان را از ایشان می‌زداییم و به بهتر از آنچه کرده‌اند پاداششان دهیم‌

و آنان كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند هر آينه بديهاشان را از آنان بزداييم و ايشان را [بر پايه‌] نيكوترين آنچه مى‌كردند پاداش دهيم.

کسانی که ایمان بیاورند و کارهای شایسته انجام بدهند (ما گناهان ایشان را می‌بخشیم و) بدیهایشان را محو می‌کنیم، و پاداش کارهای نیکشان را به بهترین وجه می‌دهیم.

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته‌(ی ایمان) کردند، به راستی گناهانشان را از آنان به‌درستی می‌زداییم، و بهترین کاری که انجامش می‌داده‌اند بی‌گمان همان را به گونه‌ای بهتر پاداششان می‌دهیم.

و آنان که ایمان آوردند و کارهای شایسته کردند همانا بستریم از ایشان بدیهای ایشان را و هر آینه پاداششان دهیم بهتر آن را که بودند می‌کردند

العنكبوت ٦	آیه ٧	العنكبوت ٨
سوره : سوره العنكبوت نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لَنُکَفِّرَنَّ»: (نگا: نساء / ، آل‌عمران / مائده / و ). «لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَحْسَنَ مَا ...»: (نگا: توبه / نحل / و ، نور / ). ما همه اعمال خوب آنان را به حساب بهترین آنها می‌گذاریم و پاداش می‌دهیم.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَ‌ اللَّهَ‌ لاَ يَظْلِمُ‌ مِثْقَالَ‌... (۲)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۳، سوره عنكبوت
• حاصل و خلاصه اى از غرض و مفاد سوره عنكبوت و اشاره به مكى بودن آن
• بيان سنت الهى مبنى بر امتحان و آزمايش امت ها
• علت فتنه و امتحان الهى : تمايز راستگويان از دروغ گويان در ادعاى ايمان
• معناى آيه : ((ام حسب الذين يعملون السيئات ان يسبقونا...))
• مفاد آيه : ((من كان يرجو القاء الله ...)) و مردا از ((لقاء الله ))
• امر به نيكى به والدين و نهى از پيروى ايشان در شرك ورزيدن به خدا
• وصف مؤ منين زبانى كه ايمان عاريتى دارند
• طائفه مورد بحث در آيات سابق همان منافقين اند
• مشركين نه تنها عذاب ديگران را بدوش نمى كشند بلكه عذابشان مضاعف خواهد بود
• رواياتى در معنى و شاءن نزول آيه : ((احسب الناس ان يتركوا...)) و آيه : ((و منالناس من يقول آمنا...))
• داستان عياش بن ابى ربيعه و نزول آيه (و ما كان لمؤ من انيقتل مؤ منا الاخطاء) درباره او
• رواياتى كه مى گويد امت اسلام پس از پيامبر(ص ) در بوته فتنه و آزمايش قرار مىگيرند
• دو روايت در ذيل : ((ليحملن اثقالهم و اثقالا مع اثقالهم ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ «7»

و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‌اند، قطعاً لغزش‌هاى آنان را مى‌پوشانيم، و بى شك بهتر از آنچه عمل مى‌كرده‌اند پاداششان مى‌دهيم.

نکته ها

از بهترين نمونه‌هاى جهاد كه در آيه‌ى قبل خوانديم، ايمان و عمل صالح است كه در اين آيه عنوان شده است.

پیام ها

1- انسان براى دريافت پاداش‌هاى الهى، به ايمان و عمل صالح، هر دو نيازمند است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»

2- مؤمنان از لغزش و گناه به دور نيستند. وَ الَّذِينَ آمَنُوا ... لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ‌

3- پاداش الهى، تنها عفو گناهان گذشته نيست، بلكه دريافت بهترين پاداش نيز هست. «لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ»

4- دريافت پاداش پس از پاك شدن از گناهان است. لَنُكَفِّرَنَ‌ ... لَنَجْزِيَنَّهُمْ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ «7»

---

«1» معانى الاخبار، چ حيدرى 1379 ه، ص 160.

جلد 10 - صفحه 204

وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آن كسانى كه ايمان آوردند به خدا و رسول، وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ‌: و بجا آوردند كارهاى شايسته از طاعات و عبادات و خيرات و مبرات، لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ‌: هر آينه البته البته محو كنيم از ايشان گناهان ايشان را، يعنى نابود سازيم كفر و معاصى آنها را به جهت ايمان و طاعت بر وجهى كه گوئيا هرگز بدى ننموده‌اند از كفر و معصيت. وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ‌: و هر آينه البته البته پاداش دهيم ايشان را، أَحْسَنَ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ‌: نيكوترين عملى را بودند كه مى‌كردند، يعنى توحيد را كه بهترين عمل ايشان است بر آن مجازات دهيم اولا، و بعد از آن جوارحى را كه از سر چشمه ايمان صادر گرديده هر يك را پاداش دهيم بهتر و بيشتر از اعمال ايشان، يكى را به ده و زيادتر تا به هفتصد و بيشتر كه در حساب نيايد.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ مَنْ جاهَدَ فَإِنَّما يُجاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعالَمِينَ «6» وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِي كانُوا يَعْمَلُونَ «7» وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداكَ لِتُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «8» وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ «9» وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذابِ اللَّهِ وَ لَئِنْ جاءَ نَصْرٌ مِنْ رَبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَ وَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِما فِي صُدُورِ الْعالَمِينَ «10»

ترجمه‌

و كسيكه مجاهده نمايد جز اين نيست كه مجاهده ميكند براى خودش همانا خدا بى نياز است از جهانيان‌

و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيكو هر آينه محو مى‌كنيم البتّه از ايشان گناهانشان را و هر آينه جزا ميدهيم بآنها بهترين جزاى كارى كه ميكردند

و توصيه كرديم بانسان در باره پدر و مادرش به نيكى و اگر مجاهده نمايند با تو كه شريك قرار دهى براى من چيزى را كه نيست تو را بآن علمى پس اطاعت مكن آن دو را بسوى من است باز گشت شما پس خبر ميدهم شما را بآنچه بوديد كه ميكرديد

و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيكو هر آينه داخل مى‌كنيم‌

البته ايشانرا در شايستگان‌

---

جلد 4 صفحه 217

و از مردمان كسانى هستند كه ميگويند ايمان آورديم بخدا پس چون آزار رسانده شوند در راه خدا قرار ميدهند آزار مردمان را مانند عذاب خدا و اگر آيد نصرتى از پروردگار تو هر آينه ميگويند همانا ما بوديم با شما آيا نيست خدا داناتر بآنچه باشد در سينه‌هاى جهانيان.

تفسير

خداوند متعال بعد از بيان تحقّق بعث و ثواب و عقاب بر طبق اقوال و اعمال عباد ميفرمايد هر كس با نفس امّاره خود جهاد نمايد و براى تحصيل توشه آخرت بكوشد براى نفع خود سعى و كوشش نموده چون خداوند بى نياز از اطاعت و عبادت بندگان است و كسانيكه ايمان به يگانگى خدا و نبوّت پيغمبر خاتم و امامت ائمه اطهار و روز جزا آوردند و اعمال شايسته نمودند خداوند گناهان سابق ايشانرا از نامه عملشان محو ميفرمايد و براى اعمال خوبى كه بعدا از آنها صادر شده بهترين جزا را كه بهشت عنبر سرشت است مقرّر فرموده و البته بآنها عطا خواهد فرمود و بنابراين مراد عطاى جزاى احسن است و بعضى گفته‌اند مراد عطاى جزاى اعمال حسنه آنها در اسلام است از عبادات و اطاعات كه بهتر است از ساير اعمال آنها در حال كفر كه معفوّ است و در حال اسلام از غير عبادات و اطاعات و ميفرمايد ما به بنى آدم سفارش و توصيه نموديم كه نسبت بپدر و مادر احسان و محبّت و از آنها تمكين و اطاعت نمايند ولى در صورتى كه آنها بخواهند و سعى نمايند كه اولاد خودشان را مشرك و از اطاعت خدا خارج نمايند نبايد بدستور آنها عمل نمايند و بپرستند معبوديرا كه باستحقاق آن براى پرستش و ستايش علم ندارند يا عبادت شيطان را نمايند و او را شريك قرار دهند با خدا در اطاعت با آنكه او را مستحق طاعت نميدانند و بازگشت تمام خلائق بحضور در محضر الهى است براى مشاهده اعمال و جزاى آن از خير و شرّ و كسانيكه ايمان آوردند بآنچه ذكر شد با اعمال حسنه در زمره سعداء و صلحاء محشور و با آنها در مقامات عاليه بهشتى شريك و مصاحب خواهند بود و بعضى از مردم سست عنصر بزبان ميگويند ايمان آورديم بخدا و پيغمبر صلى اللّه عليه و اله ولى چون در راه خدا بمحنت و اذيّت و آزارى گرفتار شدند دست از دين خودشان بر ميدارند بتصوّر آنكه عذاب دائم الهى هم مانند رنج و زحمت دو روزه است كه از مردم خدانشناس‌

---

جلد 4 صفحه 218

بآنها رسيده آنهم براى امتحانشان كه معلوم شود در دعوى ايمان صادق بوده‌اند يا خير گويا ميگويند همانطور كه ما دست از كفر بر داشتيم از ترس عذاب خدا اكنون دست از ايمان بر ميداريم از ترس آزار كفّار غافل از آنكه فرسنگها فاصله است بين اين عذاب و آن عذاب و عجب در آنستكه همين اشخاص وقتى مشاهده نصرت و ظفر الهى را مينمايند كه نصيب مسلمانان شده ميگويند ما با شما بوده و هستيم و تقاضا داريم سهم ما را از غنائم بپردازيد اين مردم منافق گمان ميكنند خدا از ضمير آنها آگاه نيست با آنكه خداوند داناتر است از خود آنها بباطنشان و بآنچه در ضمائر ساير جهانيان است و قمّى ره نصر من ربّك را بظهور امام زمان عليه السّلام تفسير و تأويل فرموده است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ لَنُكَفِّرَن‌َّ عَنهُم‌ سَيِّئاتِهِم‌ وَ لَنَجزِيَنَّهُم‌ أَحسَن‌َ الَّذِي‌ كانُوا يَعمَلُون‌َ «7»

و كساني‌ ‌که‌ ايمان‌ آوردند و عمل‌ بصالحات‌ كردند ‌هر‌ آينه‌ ‌ما تكفير ميكنيم‌ ‌از‌ ‌آنها‌ سيئات‌ ‌آنها‌ ‌را‌ و ‌هر‌ آينه‌ جزاء ميدهيم‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌به‌ نيكوتر ‌از‌ آنچه‌ اينها بودند عمل‌ ميكردند.

جلد 14 - صفحه 293

مسئله‌: ‌در‌ علم‌ كلام‌ بحث‌ ‌از‌ مسئله‌ احباط و تكفير دارند ‌که‌ آيا عبادات‌ مكفر سيئات‌ ميشود ‌ يا ‌ سيئات‌ عبادات‌ ‌را‌ حبط ميكند ‌ يا ‌ نه‌ بحث‌ مبسوطيست‌ و آنچه‌ بنظر ميرسد ‌هر‌ عبادتي‌ جزاي‌ ‌خود‌ ‌را‌ دارد و ‌هر‌ معصيتي‌ استحقاق‌ عقوبت‌ ‌خود‌ ‌را‌ دارد چنانچه‌ صريح‌ قرآن‌ ‌است‌ فَمَن‌ يَعمَل‌ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ خَيراً يَرَه‌ُ وَ مَن‌ يَعمَل‌ مِثقال‌َ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه‌ُ (زلزال‌ ‌آيه‌ 7 و 8) بلي‌ ايمان‌ مكفر سيئات‌ ‌در‌ كفر و شرك‌ ميشود چنانچه‌ فرمود

«الايمان‌ يجب‌ ‌ما قبله‌»

و زوال‌ ايمان‌ و ‌لو‌ حين‌ نزع‌ حبط ميكند جميع‌ عبادات‌ ‌را‌ چنانچه‌ ميفرمايد وَ مَن‌ يَرتَدِد مِنكُم‌ عَن‌ دِينِه‌ِ فَيَمُت‌ وَ هُوَ كافِرٌ فَأُولئِك‌َ حَبِطَت‌ أَعمالُهُم‌ فِي‌ الدُّنيا وَ الآخِرَةِ (بقره‌ ‌آيه‌ 217) و آيات‌ ديگري‌ و ‌اينکه‌ ‌هم‌ نه‌ حبط باين‌ معني‌ ‌است‌ ‌که‌ عمل‌ صحيحا واقع‌ ‌شده‌ ‌باشد‌ سپس‌ ‌از‌ ‌بين‌ برود بلكه‌ شرط صحت‌ كليه‌ عبادات‌ ايمان‌ ‌است‌ و موافات‌ ‌يعني‌ بقاء ايمان‌ ‌الي‌ حين‌ الموت‌ ‌پس‌ ارتداد كشف‌ ميكند ‌که‌ ‌از‌ اول‌ صحيح‌ نبوده‌ چنانچه‌ آيات‌ تكفير مثل‌ إِن‌ تَجتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنهَون‌َ عَنه‌ُ نُكَفِّر عَنكُم‌ سَيِّئاتِكُم‌ (نساء ‌آيه‌ 31) و آيات‌ ديگر معني‌ عفو و مغفرت‌ ‌است‌ مثلش‌ مثل‌ توبه‌ ‌است‌ و مثل‌ كفارات‌ ‌در‌ باب‌ كفارات‌ و مثل‌ شفاعت‌ ‌است‌ و امثال‌ اينها لذا بهمين‌ معني‌ ‌است‌ ‌اينکه‌ ‌آيه‌ شريفه‌ ‌که‌ ميفرمايد:

وَ الَّذِين‌َ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ لَنُكَفِّرَن‌َّ عَنهُم‌ سَيِّئاتِهِم‌ ‌که‌ خداوند عفو مي‌ فرمايد و ميامرزد و گذشت‌ ميكند نه‌ آنكه‌ ‌از‌ ‌بين‌ برود.

وَ لَنَجزِيَنَّهُم‌ أَحسَن‌َ الَّذِي‌ كانُوا يَعمَلُون‌َ تعبير بجزاء نه‌ بمعني‌ استحقاق‌ ‌است‌ ‌که‌ طلب‌ داشته‌ ‌باشد‌ مثل‌ عمله‌ و كارگر ‌که‌ ‌براي‌ كارفرما كار كند حق‌ اجرت‌ پيدا كند بلكه‌ بمعني‌ قابليت‌ تفضل‌ ‌است‌ زيرا عبادات‌ يك‌ عمر برابري‌ نميكند ‌با‌ كوچكترين‌ نعم‌ الهي‌ و مراد ‌از‌ الصالحات‌ و ‌لو‌ جمع‌ محلي‌ بلام‌ ‌است‌ و افاده‌ عموم‌ ميكند لكن‌ قطعا مراد جميع‌ اعمال‌ صالحه‌ نيست‌ زيرا احدي‌ تمكن‌ ندارد ‌حتي‌ معصومين‌ بسا ‌در‌ يك‌ ساعت‌ صد عمل‌ صالح‌ ‌است‌ ممكن‌ نيست‌ مگر يكي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ بلكه‌ مراد اعمال‌ صالحه‌ ‌است‌ ‌هر‌ چه‌ بيشتر خوبتر ‌باشد‌ اجرش‌ بهتر و زيادتر ميشود.

294

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 7)- این آیه توضیح و تکمیلی است برای آنچه بطور سر بسته در آیه قبل تحت عنوان «جهاد» آمده بود، در اینجا حقیقت جهاد را شکافته و چنین باز گو می‌کند: «کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند گناهان آنها را می‌پوشانیم» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئاتِهِمْ).

بنا بر این نخستین فایده این جهاد بزرگ (ایمان و عمل صالح) تکفیر و پوشاندن گناهان است که عائد خود انسان می‌شود، همان‌گونه که ثواب آن هم از آن خودشان می‌باشد.

چنانکه قرآن در پایان آیه می‌گوید: «و ما بطور قطع آنها را به بهترین اعمالی که انجام دادند پاداش می‌دهیم» (وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَحْسَنَ الَّذِی کانُوا یَعْمَلُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، گناهان مؤمنانِ داراى عمل صالح را نادیده مى گیرد. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنکفّرنّ عنهم سیّئاتهم) «تکفیر» مصدر فعل «نکفّر» به معناى «پوشاندن» است (لسان العرب) و مراد از آن، نادیده گرفتن گناهان است.

۲ - اثربخشى ایمان و عمل صالح، به توأم بودن آن دو است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنکفّرنّ عنهم سیّئاتهم)

۳ - ممکن است که خداوند، گناهان بندگان اش را، در صورت فراهم شدن شرایط، نادیده بگیرد. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنکفّرنّ عنهم سیّئاتهم)

۴ - مؤمنان، از لغزش و گناه، مصون نیستند. (و الذین ءامنوا ... لنکفّرنّ عنهم سیّئاتهم) «سیّئات» مطرح شده در آیه، مى تواند مربوط به قبل از ایمان و مى تواند مربوط به بعد از ایمان باشد. نکته بالا، بنابر احتمال دوم است.

۵ - تکفیر و نادیده گرفته شدن گناهان مؤمنانِ داراى عمل صالح، وعده حتمى خداوند است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنکفّرنّ عنهم سیّئاتهم) لام و نون تأکید «لنکفّرنّ» دلالت بر قطعیت مى کنند.

۶ - خداوند، در قبال هر یک از اعمال مؤمنان، بهترین پاداش را مى دهد. (و الذین ءامنوا ... و لنجزینّهم أحسن الذى کانوا یعملون) «أحسن» جانشین «مفعول مطلق محذوف» است. تقدیر آیه، چنین است: «و لنجزینّهم جزاءاً أحسن الذى...» (ما، پاداش آنان را، بهترین جزایشان، قرار خواهیم داد).

۷ - وعده خداوند درباره اعطاى پاداش بهترین عمل به اعمال مؤمنان، وعده اى قطعى و تخلف ناپذیر است. (و الذین ءامنوا ... و لنجزینّهم أحسن الذى کانوا یعملون) «لام» و «نون تأکید» در «لنجزینّهم» دلالت بر حتمیّت دارند.

۸ - اعطاى پاداش به مؤمنان، پس از چشم پوشى از لغزش ها و گناهان آنان است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنکفّرنّ عنهم ... و لنجزینّهم) ذکر جزا پس از ذکر پوشاندن گناهان (تکفیر)، مى تواند به جهت نکته یاد شده باشد.

۹ - عمل انسان ها، مبناى پاداش دهى خدا است. (و لنجزینّهم أحسن الذى کانوا یعملون)

موضوعات مرتبط

• ایمان: آثار ایمان ۲; ایمان و عمل صالح ۲
• پاداش: بهترین پاداش ۶، ۷; مبانى پاداش ۹
• خدا: پاداشهاى خدا ۶، ۹; حتمیت وعده هاى خدا ۷; وعده هاى خدا ۵
• صالحان: تکفیر گناه صالحان ۱، ۵
• عمل: پاداش عمل ۹
• عمل صالح: آثار عمل صالح ۲
• گناه: تکفیر گناه ۳
• مؤمنان: پاداش عمل مؤمنان ۶; پاداش مؤمنان ۸; تکفیر گناه مؤمنان ۱، ۵، ۸; حتمیت پاداش مؤمنان ۷; لغزش مؤمنان ۴