الحشر ٨

لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِينَ‌ الَّذِينَ‌ أُخْرِجُوا مِنْ‌ دِيَارِهِمْ‌ وَ أَمْوَالِهِمْ‌ يَبْتَغُونَ‌ فَضْلاً مِنَ‌ اللَّهِ‌ وَ رِضْوَاناً وَ يَنْصُرُونَ‌ اللَّهَ‌ وَ رَسُولَهُ‌ أُولٰئِکَ‌ هُمُ‌ الصَّادِقُونَ‌

ترجمه

این اموال برای فقیران مهاجرانی است که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند در حالی که فضل الهی و رضای او را می‌طلبند و خدا و رسولش را یاری می‌کنند؛ و آنها راستگویانند!

[و نيز اين غنايم‌] براى مهاجران نيازمندى است كه از ديارشان و اموالشان رانده شده‌اند و در طلب فضل خدا و رضاى اويند و خدا و رسولش را يارى مى‌كنند. هم اينان راستگويانند

[اين غنايم، نخست‌] اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند: خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‌باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى‌كنند. اينان همان مردم درست كردارند.

مقام بلند (یا غنائم) خاصّ فقیران مهاجرین است که آنها را از وطن و اموالشان به دیار غربت راندند در صورتی که (چشم از خانه پوشیده و) در طلب فضل و خشنودی خدا می‌کوشند و خدا و رسول او را یاری می‌کنند، اینان به حقیقت راستگویان عالمند.

[بخشی از غنایم] برای فقیران مهاجری است که از دیار و اموالشان بیرون رانده شده اند، در حالی که فضل و خشنودی خدا را می جویند وخدا وپیامبرش را یاری می کنند، اینان همان راستگویانند.

نيز غنايم از آن مهاجران فقيرى است كه از سرزمينشان رانده شده‌اند و آنها در طلب فضل و خشنودى خدايند و خدا و پيامبرش را يارى مى‌كنند، اينان راستگويانند.

برای بینوایان از مهاجران است که از خانه و کاشانه‌هایشان و ملک و مالهایشان رانده شده‌اند، و در طلب بخشش و خشنودی خداوندند و [دین‌] خداوند و پیامبر او را یاری می‌دهند، اینانند که راستگویانند

[و نيز آن غنيمت‌] براى نيازمندان هجرت‌كننده است كه از خانه‌ها و مالهاى خود بيرون رانده شدند در حالى كه فضل- روزى- خداى و خشنودى او را مى‌جويند و [دين‌] خداى و پيامبر او را يارى مى‌كنند، ايشانند راستگويان

همچنین غنائم از آنِ فقرای مهاجرینی است که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شده‌اند. آن کسانی که فضل خدا و خوشنودی او را می‌خواهند، و خدا و پیغمبرش را یاری می‌دهند. اینان راستانند.

(این غنایم، نخست) اختصاص به بینوایان از مهاجران دارد که از دیارشان و اموالشان رانده شدند، در حالی‌که فضلی از خدا و خشنودی‌ای از او می‌جویند و خدا و پیامبرش را یاری می‌کنند. اینان (هم)اینان راستانند.

برای بینوایان از مهاجرانی است که برون رانده شدند از خانه‌ها و خواسته‌های خویش در پی فضلی از خدا و خوشنودیی و یاری کنند خدا و پیمبرش را آنانند راستگویان‌

الحشر ٧	آیه ٨	الحشر ٩
سوره : سوره الحشر نزول : ٤ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللهِ وَ رِضْوَاناً»: (نگا: مائده / فتح / ). «الصَّادِقُونَ»: راستان. مؤمنانی که واقعاً ایمان دارند و راست و درست هستند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

هُوَ الَّذِي‌ أَنْزَلَ‌ عَلَيْکَ‌... (۲) إِنَ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ هَاجَرُوا وَ... (۷)

تفسیر

• آيات ۱ - ۱۰، سوره حشر
• آيات مربوط به اخراج بنى النضير از سرزمينشان
• معناى اينكه فرمود: ((يخربون بيوتهم بايديهم و ايدى المؤ منين ))
• قطع كردن و نكردن درختان را بنى النضير به اذن خدا بود
• موارد مصرف ((فيى ء))
• فقراى مهاجرين يكى از مصاديق فى در راه خدا
• شرح آيه : ((و الذين تبوؤ ا الدار و الايمان ...)) كه متضمن مدح انصار در چشمنداشتنشان به اموالى كه بين مهاجران تقسيم شده مى باشد
• جملات ديگرى از كلام خدا در مدح انصار
• رواياتى درباره ماجراى اخراج و تبعيد بنى النضير
• روايتى در چشم پوشى انصار از غنائم آنان براى تقسيم بين مهاجرين
• چند روايت درباره فيى و موارد مصرف آن ، و درذيل آيه ((ما آتيكم الرسول فخذوه ...))
• چند روايت درباره ايماان و اينكه دين حب ، و حب دين است و درباره صفت رذيله ((شرح ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - مهاجرانِ نیازمند و تنگدست، از جمله سهم بران «فىء» (للفقراء المهجرین) در مورد کلمه «للفقراء» دو احتمال وجود دارد: ۱- بدل از «للّه» که مقصود فى سبیل اللّه است; ۲- بدل از «ذى القربى» و ما بعد آن. در هر دو صورت، برداشت یاد شده به دست مى آید.

۲ - مهاجرانِ فقیر، از موارد مصرف سهم خدا در فىء * (ما أفاء اللّه ... فللّه ... للفقراء المهجرین) عبارت «للفقراء المهاجرین» مى تواند بیان مصداقى از سهم خداوند در «فىء» باشد; زیرا روشن است که سهم رسول و ذى القربى، مصرف خاص دارد. اما «سهم اللّه» مصارف عامى دارد که خداوند در این آیه، به مصداقى از آن اشاره کرده است.

۳ - فقر و تنگدستى، شرط برخوردارى «ذوى القربى» از فىء * (و لذى القربى ... للفقراء المهجرین) برداشت یاد شده، بدان احتمال است که «للفقراء» بدل براى «و لذى القربى» باشد.

۴ - وضع اقتصادى مهاجران، دشوارتر از انصار به هنگام غزوه بنى نضیر (للفقراء المهجرین) از اختصاص به ذکر یافتن فقراى مهاجر، دشوارى فزون تر وضع اقتصادى آنان استفاده مى شود.

۵ - توجه اسلام، به رعایت حال محرومان جامعه و استحقاق هاى مادى و معنوى، دربخشش هاى مالى (للفقراء المهجرین الذین أُخرجوا من دیرهم ) برداشت یادشده با توجه به این نکته است که خداوند، فقراى مهاجر رااختصاص به ذکر کرده و در فلسفه سهم براى آنان از «فىء»، تهى دستى آنان و نیز انگیزه هاى معنوى ایشان را متذکر شده است.

۶ - هجرت مسلمانان از مکه، تحت فشار دشمن بود; نه به اختیار و دلخواه آنان. (الذین أُخرجوا من دیرهم و أمولهم)

۷ - ناگزیرى مسلمانان به ترک اموال و خانه هاى خویش و اقدام به هجرت و رهایى از ستم مشرکان (أُخرجوا من دیرهم و أمولهم) از ماده «إخراج» و نیز مجهول آمدن فعل «أُخرجوا»، اضطرار و ناگزیرى استفاده مى شود.

۸ - روحیه خداجویى و دین یاورى، از ویژگى هاى بارز مهاجرانِ صدراسلام (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله )

۹ - برخوردار شدن از فضل و رحمت الهى، انگیزه مهاجران مسلمان (للفقراء المهجرین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا)

۱۰ - هجرت مسلمانان از مکه به مدینه، مایه یارى رساندن به خدا و پیامبر(ص) (الذین أُخرجوا من دیرهم ... و ینصرون اللّه و رسوله)

۱۱ - مهاجران تهى دست، چشم انتظار بهبود وضع اقتصادى خویش همراه با رضایت خداوند (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا) «فضلاً من اللّه»، مى تواند اشاره به مسائل مادى و اقتصادى داشته باشد.

۱۲ - مهاجرانِ خداجو و دین باور صدراسلام، نمونه مؤمنان راستین (المهجرین الذین ... أُولئک هم الصدقون)

۱۳ - ارزش هجرت و گذشت از مال و زندگى، منوط به داشتن انگیزه الهى و دینى است. (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون) از توصیف مهاجران به صداقت و راستى - در پى بیان انگیزه هاى هجرت - استفاده مى شود که ارزش هجرت، در گرو انگیزه هاى یاد شده است.

۱۴ - وجود عناصرى ناخالص، در میان مهاجران صدراسلام * (المهجرین الذین ... یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون) برداشت یادشده بدان احتمال است که فعل هاى «یبتغون...» و «ینصرون...» قیدهاى احترازى باشد; نه توضیحى.

۱۵ - جلب رضاى حق و آمادگى براى جهاد در راه خدا و رسول او، شرط ایمان راستین (یبتغون فضلاً من اللّه و رضونًا و ینصرون اللّه و رسوله أُولئک هم الصدقون)

روایات و احادیث

۱۶ - «عن الصادق(ع) : ...ثمّ قال [اللّه تعالى]: «للفقراء المهاجرین الذین اُخرجوا ...» فجعلها اللّه لمن هاجر من قریش مع النبى(ص) ... و أخرج ... عنهم المهاجرین مع رسول اللّه من العرب لقوله «الذین اُخرجوا من دیارهم و أموالهم» لأنّ قریشاً کانت تأخذ دیار من هاجر منها و أموالهم و لم تکن العرب تفعل ذلک بمن هاجر منها...; از امام صادق(ع) روایت شده است: ...خدا فرموده [اموالى که بدون جنگ به دست آمده ]از آنِ فقراى مهاجر است که از خانه ها و اموال خود اخراج شده اند.[بااین دستور ]خدا آن اموال را براى مهاجران قریش - که در معیّت پیامبر(ص) بوده اند - قرار داده و مهاجران عرب را که - همراه آن حضرت بوده اند - از [شمول حکم] آنان خارج کرده است; زیرا فرموده :«الذین اُخرجوا من دیارهم و أموالهم» قریش خانه ها و اموال مهاجران خود را تصاحب مى کرده; ولى عرب با مهاجران خود این کار را نمى کرده [و اموال را براى خود آنان باقى مى گذاشته است]».

موضوعات مرتبط

• احکام :۳
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۴، ۷، ۱۴
• امیدوارى: امیدوارى به بهبود اقتصادى ۱۱; امیدوارى به رضایت خدا ۱۱
• انصار: موقعیت اقتصادى انصار ۴
• ایمان: شرایط ایمان راستین ۱۵
• جهاد: اهمیت جهاد ۱۵
• خدا: امداد به خدا ۱۰; اهمیت رضایت خدا ۱۵; زمینه رحمت خدا ۹; زمینه فضل خدا ۹
• ذوى القربى: فىء به ذوى القربى ۳
• فقر: آثار فقر ۳
• فقرا: اهمیت تأمین فقرا ۵
• فىء: احکام فىء ۳; شرایط استفاده از فىء ۳; مصارف فىء ۱، ۲، ۱۶
• قریش: فىء به قریش ۱۶
• مؤمنان: مؤمنان راستین ۱۲
• محمد(ص): امداد به محمد(ص) ۱۰
• مسلمانان: آثار هجرت مسلمانان صدراسلام ۱۰; اخراج مسلمانان صدراسلام ۷; اضطرار مسلمانان صدراسلام ۷; ظلم به مسلمانان صدراسلام ۷; فلسفه هجرت مسلمانان صدراسلام ۶، ۷، ۹
• مشرکان: اذیتهاى مشرکان صدراسلام ۶; ظلم مشرکان صدراسلام ۷
• مکه: هجرت از مکه ۶
• مهاجران: امیدوارى مهاجران فقیر ۱۱; ایمان مهاجران صدراسلام ۸، ۱۲; بى تقوایان از مهاجران صدراسلام ۱۴; دیندارى مهاجران صدراسلام ۸، ۱۲; فىء به مهاجران ۱۶; فىء به مهاجران فقیر ۱، ۲; موقعیت اقتصادى مهاجران صدراسلام ۴; ویژگیهاى مهاجران صدراسلام ۸
• هجرت: ملاک ارزش هجرت ۱۳