طه ٨١

کُلُوا مِنْ‌ طَيِّبَاتِ‌ مَا رَزَقْنَاکُمْ‌ وَ لاَ تَطْغَوْا فِيهِ‌ فَيَحِلَ‌ عَلَيْکُمْ‌ غَضَبِي‌ وَ مَنْ‌ يَحْلِلْ‌ عَلَيْهِ‌ غَضَبِي‌ فَقَدْ هَوَى‌

ترجمه

بخورید از روزیهای پاکیزه‌ای که به شما داده‌ایم؛ و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوب می‌کند!

|از پاكيزه‌هاى آنچه روزيتان كرده‌ايم بخوريد و در آن سركشى نكنيد كه خشم من بر شما فرود آيد و هر كه خشم من بر او فرود آيد قطعا سقوط كرده است

از خوراكيهاى پاكيزه‌اى كه روزى شما كرديم، بخوريد و[لى‌] در آن زياده‌روى مكنيد كه خشم من بر شما فرود آيد، و هر كس خشم من بر او فرود آيد، قطعاً در [ورطه‌] هلاكت افتاده است.

(و دستور دادیم که) از این رزق حلال و پاکیزه که نصیبتان کردیم تناول کنید و در آن (به کفر نعمت و ترک شکرگزاری) طغیان و سرکشی مکنید وگرنه مستحق غضب و خشم من می‌شوید، و هر کس مستوجب خشم من گردید همانا خوار و هلاک خواهد شد.

[و گفتیم:] از خوردنی های پاکیزه [و مطبوع] که روزی شما نمودیم، بخورید و در [مورد] آن از حدود الهی تجاوز نکنید که خشم من بر شما فرود آید، و کسی که خشم من بر او فرود آید، یقیناً هلاک شده است.

از چيزهاى پاكيزه كه شما را روزى داده‌ايم بخوريد و از حد مگذرانيدش تا مباد خشم من به شما رسد، كه هر كس كه خشم من به او برسد در آتش افتد.

[و گفتیم‌] از هر آنچه از پاکیزه‌ها روزیتان کرده‌ایم، بخورید و در آن از حد تجاوز مکنید، که خشم من بر شما فرود می‌آید، و هرکس که خشم من بر او فرود آید، به راستی نابود شود

از پاكيزه‌هايى كه روزيتان كرديم بخوريد و در آن از اندازه مگذريد كه خشم من بر شما فرو آيد، و هر كه خشم من بر او فرو آيد بى‌گمان هلاك شود- يا در دوزخ افتد-.

(بدیشان گفتیم:) از (این) روزیهای پاکیزه‌ای که (بدون رنج) به شما داده‌ایم بخورید و در آن (از حدود و مقرّرات خدا) تجاوز نکنید (و مواظب باشید نعمت رایگان، موجب کفران و طغیان شما نشود. چه اگر نعمت من، باعث ناسپاسی و گردنکشی شود) خشم من دامنگیرتان می‌گردد و هرکه خشم من دامنگیرش شود پرت و هلاک می‌شود.

«(و گفتیم) از خوراکی‌های پاکیزه‌ای که روزیتان دادیم بخورید، و در آن طغیان نکنید که خشم من بر شما فرود آید. و هرکس خشم من بر او فرود آید بی‌چون سقوط کرده است.»

بخورید از پاکیزه‌های آنچه روزیتان دادیم و سرکشی نکنید در آن تا فرود آید بر شما خشم من و آنکه فرود آید بر او خشم من همانا تباه گشت‌

طه ٨٠	آیه ٨١	طه ٨٢
سوره : سوره طه نزول : ٧ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا تَطْغَوْا فِیهِ»: در آن سرکشی نکنید. سرکشی در نعمت خدا این است که انسان به جای این که از آن در راه طاعت و عبادت خدا و طریق سعادت دنیا و آخرت خود استفاده کند، آن را وسیله گناهکاری و ناسپاسی و گردنکشی از فرمان و قوانین الهی، و بالاخره کفر و زندقه سازد. «هَوی»: پرت شد و سقوط کرد. هلاک و نابود گردید.

تفسیر

• آيات ۸۰ - ۹۸ سوره طه
• بيان آيات مربوط به آخرين فصل از داستان موسى (عليه السلام )
• معناى آيه :((و انى لغفار لمن تاب و آمن و عمل صالحا ثم اهتدى ((
• بيان مراد از اضافه كردن قيد ((ثم اهتدى (( برايمان به خدا وعمل صالح
• بخش ديگرى از داستان موسى (ع ): رفتن به كوه طور، گوساله پرستى بنىاسرائيل و...
• معناى پاسخ سامرى از بازخواست موسى (قال بصرت بمالم يبصروا به ...)
• وجوه مختلفى كه مفسرين در معناى (بصرت بمالم يبصروا...) گفته اند
• حضرت موسى (ع ) براى پيامبرى مجازاتى شديد در نظر مى گيرد
• سرنوشت خداى ساختگى سامرى !
• بحث روايتى
• روايتى كه بنابرآن مقصود از جمله : ((ثم اهتدى (( در آيه : ((و انى لغفار لمن تاب...(( ولايت اهل بيت (عليهم السلام ) است
• بيان عدم اختصاص آيه بنى اسرائيل و رد كلام آلوسى در روح المعانى
• اشاره به سه معناى ((ولايت (( و اينكه مراد از ولايت اهل بيت (عليهم السلام ) كدامين است
• روايت مفصلى در داستان سامرى و گوساله پرستى بنىاسرائيل از تقسير قمى
• حديثى از ابن عباس در نقل جريان سامرى و نقد حديث
• روايتى در ذيل آيه (اشربوا فى قلوبهم العجل بكفرهم ) كه متضمن مطالب عجيبى است
• روايتى درباره سامرى و برداشتن او خاك را از پاى اسب جبرئيل و اشكالاتى كه به آن وارد است
• جز مخالف با كتاب خدا حجيت ندارد
• روايات آحاد حتى در صورت صحت سند در غير احكام شرعيه حجيت ندارند
• نقد رواياتى كه صداى گوساله سامرى را مستند به خدا و آزمايش الهى مى دانند

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - «منّ و سلوى»، عطیه الهى به بنى اسرائیل و از روزى هاى پاکیزه و گوارا (و نزّلنا علیکم المنّ والسلوى . کلوا من طیّبت ما رزقنکم) طیب، چیزى است که قواى حسى و نفس آدمى از آن لذت ببرد (مفردات راغب). «طاب»; یعنى، لذیذ و پاکیزه شد (قاموس). البته یکى از معانى «طیّب»، «حلال» است، ولى چون همه رزق هاى الهى حلال مى باشد، معنایى که مفهوم آن تقسیم رزق به حلال و حرام است، معناى مناسبى نخواهد بود.

۲ - بهره گیرى از رزق هاى گوارا و پاکیزه، توصیه خداوند به بنى اسرائیل (کلوا من طیّبت ما رزقنکم )

۳ - توجه به بهداشت و تغذیه سالم در آیین موسى(ع) (کلوا من طیّبت ما رزقنکم )

۴ - خوردنى ها، رزق و عطیه الهى است. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم )

۵ - خداوند، روزى دهنده انسان ها است. (رزقنکم )

۶ - روزى هاى الهى، مواهبى پاکیزه و خوشگوار براى انسان (طیّبت ما رزقنکم ) اضافه «طیّبات» به «ما رزقناکم» ممکن است بیانیه بوده و گویاى این نکته باشد که هر آنچه به شما روزى داده ایم، طیّب و پاکیزه است.

۷ - تحریم نعمت ها و موهبت هاى الهى بر خویش، عملى ناروا و پرهیزى نابه جا است. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم ) توصیه به استفاده کردن از طیبات، برترى این کار را در برابر ریاضت هاى افراطى نشان مى دهد.

۸ - جواز بهره گیرى از روزى ها و امکانات، درگرو تناسب آن با طبع انسان است. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم )

۹ - بهره بردن از نعمت هاى الهى و بى مصرف نگذاشتن آنها، هدف اصلى از اعطاى آنها است. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم ) «ما رزقناکم» عنوانى است که به منزله تعلیل براى «کلوا» و توجیه گر مخاطب، به ضرورت استفاده کردن از نعمت است و حکایت از این دارد که ما این رزق را به شما داده ایم که خوراک شما باشد; پس از مصرف آن دریغ نورزید.

۱۰ - اصل و قاعده اولیه در خوراکى هاى مطبوع، حلیت است. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم )

۱۱ - منزل گاه بنى اسرائیل - پس از عبور از دریا - فاقد امکانات تغذیه سالم و داراى مواد غذایى بد خوراک و مغایر با طبع انسان بود. (کلوا من طیّبت ما رزقنکم و لاتطغوا فیه )

۱۲ - تجاوز نکردن از مرز تعادل و مقررات الهى در استفاده از نعمت ها، توصیه خداوند به بنى اسرائیل (کلوا من طیّبت ... و لاتطغوا فیه )

۱۳ - لزوم حفظ تعادل و حد و مرز در استفاده از نعمت هاى الهى و پرهیز از ناسپاسى و اسراف و تبذیر در آن (کلوا من طیّبت ما رزقنکم و لاتطغوا فیه ) از مصادیق مهم و بارز طغیان گرى در مورد نعمت ها، کفران، ناسپاسى، اسراف و تبذیر است.

۱۴ - استفاده و بهره بردن از نعمت ها و ارزاق الهى، احکام و مقررات ویژه اى دارد. (کلوا من طیّبت ... و لاتطغوا فیه ) طغیان، تجاوز از حد است. نهى شدن بنى اسرائیل از طغیان در استفاده از طیبات، حکایت از آن دارد که استفاده از طیبات، داراى حد و مرز و مقرراتى است که خروج از آنها، طغیان به شمار مى آید.

۱۵ - وجود زمینه هاى خطرناک براى طغیان گرى، در خوردنى ها (کلوا ... و لاتطغوا فیه ) ضمیر در «فیه» ممکن است به مصدر برگرفته شده از فعل «کلوا» (یعنى «أکل») بازگردد و ممکن است «ما» در «ما رزقناکم» به اعتبار ارتباط با فعل «کلوا» مرجع ضمیر باشد. در هر صورت مى توان به برداشت یاد شده دست یافت.

۱۶ - طغیان گرى در مورد نعمت هاى خداوند، خطرى در کمین جوامع رها شده از حاکمیت ستم گران (أنجینکم من عدوّکم ... کلوا ... لاتطغوا فیه ) نهى شدن بنى اسرائیل از طغیان گرى، پس از عبور آنان از دریا و نجات از ستم و حاکمیت فرعونیان مطرح شده است. طرح این مسأله در آن موقعیت، گویاى وجود زمینه هایى براى طغیان گرى در آن شرایط است.

۱۷ - طغیان گرى در استفاده از نعمت ها (ناسپاسى، اسراف و...)، زمینه ساز فرا رسیدن غضب الهى و سیطره یافتن آن بر انسان است. (کلوا ... و لاتطغوا فیه فیحلّ علیکم غضبى ) «یحلّ»; یعنى، «ینزل» و نزول و اقامت غضب، کنایه از استقرار کامل آن است.

۱۸ - سقوط و هلاکت، سرنوشت حتمى افراد و جوامعى است که مورد غضب خداوند قرار گرفته اند. (و من یحلل علیه غضبى فقد هوى)

۱۹ - طغیان در مورد نعمت هاى خداوند و خروج از مرز تعادل، گناهى است بس بزرگ. (و لاتطغوا ... و من یحلل علیه غضبى فقد هوى) غضب خداوند بر طغیان گران در مورد نعمت ها، نشانه بزرگى گناه آنان است.

روایات و احادیث

۲۰ - «عن بعض أصحابنا قال: کنت فى مجلس أبى جعفر(ع) إذ دخل علیه عمروبن عبید فقال له: جعلت فداک قول اللّه تبارک و تعالى : «و من یحلل علیه غضبى فقد هوى» ما ذلک الغضب؟ فقال أبوجعفر(ع): هو العقاب، یاعمرو انّه من زعم انّ اللّه قد زال من شىء إلى شىء فقد وصفه صفة مخلوق و أنّ اللّه تعالى لایستفزه شىء فیغیّره; راوى گوید: در مجلس امام باقر(ع) بودم که عمروبن عبید وارد شد، پس به آن حضرت گفت: فدایت شوم سخن خداوند - تبارک و تعالى - «و من یحلل علیه غضبى فقد هوى» مراد از این غضب چیست؟ فرمود: آن عقاب است اى عمرو! همانا کسى که گمان کند خداوند از حالى به حالى دیگر مى شود، پس او را به صفت مخلوق توصیف کرده است و خداى تعالى را چیزى تحریک نمى کند تا در او تغییر ایجاد کند».

موضوعات مرتبط

• اسراف: آثار اسراف ۱۷; اهمیت اجتناب از اسراف ۱۳; گناه اسراف ۱۹
• انسان: طبع انسان ۸
• بنى اسرائیل: تاریخ بنى اسرائیل ۱۱; توصیه به بنى اسرائیل ۲، ۱۲; روزى بنى اسرائیل ۱، ۲ ; طیبات بنى اسرائیل ۱; مسکن بنى اسرائیل ۱۱; نعمتهاى بنى اسرائیل ۱
• تجاوز: اجتناب از تجاوز ۱۲
• جامعه:
• آسیب شناسى اجتماعى :۱۶
• خدا: توصیه هاى خدا ۲، ۱۲; رازقیت خدا ۴، ۵; زمینه غضب خدا ۱۷; فرجام مغضوبان خدا ۱۸; فلسفه نعمتهاى خدا ۹; مراد از غضب خدا ۲۰; نعمتهاى خدا ۱، ۶; هلاکت مغضوبان خدا ۱۸
• خوردنیها: نقش خوردنیها ۱۵
• روزى: شرایط استفاده از روزى ۸; منشأ روزى ۵
• زهد: ناپسندى زهد افراطى ۷
• طغیان: آثار طغیان ۱۷; زمینه طغیان ۱۵، ۱۶; گناه طغیان ۱۹
• طیبات: استفاده از طیبات ۲
• عمل: عمل ناپسند ۷
• قواعدفقهى :۱۰
• قاعده حلیت :۱۰
• کفران: آثار کفران نعمت ۱۷; اهمیت اجتناب از کفران نعمت ۱۳; گناه کفران نعمت ۱۹
• گناهان کبیره :۱۹
• نعمت: احکام نعمت ۱۴; استفاده از نعمت ۹; اعتدال در استفاده از نعمت ۱۲، ۱۳; شرایط استفاده از نعمت ۱۴; ناپسندى تحریم نعمت ۷; نعمت خوردنیها ۴; نعمت روزى ۶; نعمت سلوى ۱; نعمت طیبات ۶; نعمت من ۱
• یهودیت: بهداشت در یهودیت ۳; تغذیه در یهودیت ۳