النساء ٩٥

لاَ يَسْتَوِي‌ الْقَاعِدُونَ‌ مِنَ‌ الْمُؤْمِنِينَ‌ غَيْرُ أُولِي‌ الضَّرَرِ وَ الْمُجَاهِدُونَ‌ فِي‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ بِأَمْوَالِهِمْ‌ وَ أَنْفُسِهِمْ‌ فَضَّلَ‌ اللَّهُ‌ الْمُجَاهِدِينَ‌ بِأَمْوَالِهِمْ‌ وَ أَنْفُسِهِمْ‌ عَلَى‌ الْقَاعِدِينَ‌ دَرَجَةً وَ کُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ‌ الْحُسْنَى‌ وَ فَضَّلَ‌ اللَّهُ‌ الْمُجَاهِدِينَ‌ عَلَى‌ الْقَاعِدِينَ‌ أَجْراً عَظِيماً

ترجمه

(هرگز) افراد باایمانی که بدون بیماری و ناراحتی، از جهاد بازنشستند، با مجاهدانی که در راه خدا با مال و جان خود جهاد کردند، یکسان نیستند! خداوند، مجاهدانی را که با مال و جان خود جهاد نمودند، بر قاعدان [= ترک‌کنندگان جهاد] برتری مهمّی بخشیده؛ و به هر یک از این دو گروه (به نسبت اعمال نیکشان،) خداوند وعده پاداش نیک داده، و مجاهدان را بر قاعدان، با پاداش عظیمی برتری بخشیده است.

مؤمنان وانشسته [از جهاد] كه زيانمند نيستند [و سلامت كافى دارند]، با آن مجاهدانى كه با جان و مال خود در راه خدا جهاد مى‌كنند يكسان نيستند. خدا جهادگران با مال و جان خويش را مرتبتى بر نشستگان برترى داده است و [البته‌] خدا همه را وعده‌ى نيكو داده [اما]

مؤمنان خانه‌نشين كه زيان‌ديده نيستند با آن مجاهدانى كه با مال و جان خود در راه خدا جهاد مى‌كنند يكسان نمى‌باشند. خداوند، كسانى را كه با مال و جان خود جهاد مى‌كنند به درجه‌اى بر خانه‌نشينان مزيت بخشيده، و همه را خدا وعده [پاداش‌] نيكو داده، و[لى‌] مجاهدان را بر خانه‌نشينان به پاداشى بزرگ، برترى بخشيده است؛

هرگز مؤمنانی که بدون عذر از جهاد بازنشستند با آنان که به مال و جان در راه خدا جهاد کنند یکسان نخواهند بود، خدا مجاهدان (فداکار) به مال و جان را بر بازنشستگان (از جهاد) بلندی و برتری بخشیده و همه (اهل ایمان) را وعده پاداش نیکو فرموده، و خداوند مجاهدان را بر بازنشستگان به اجر و ثوابی بزرگ برتری داده است.

آن گروه از مؤمنانی که بدون بیماری جسمی [و نقص مالی، و عذر دیگر، از رفتن به جهاد خودداری کردند و] در خانه نشستند، با مجاهدانی که در راه خدا با اموال و جان هایشان به جهاد برخاستند، یکسان نیستند. خدا کسانی را که با اموال و جان هایشان جهاد می کنند به مقام و مرتبه ای بزرگ بر خانه نشینان برتری بخشیده است. و هر یک [از این دو گروه] را [به خاطر ایمان و عمل صالحشان] وعده پاداش نیک داده، و جهادکنندگان را بر خانه نشینانِ [بی عُذر] به پاداشی بزرگ برتری داده است.

مؤمنانى كه بى‌هيچ رنج و آسيبى از جنگ سر مى‌تابند با كسانى كه به مال و جان خويش در راه خدا جهاد مى‌كنند برابر نيستند. خدا كسانى را كه به مال و جان خويش جهاد مى‌كنند بر آنان كه از جنگ سر مى‌تابند به درجتى برترى داده است. و خدا همه را وعده‌هاى نيكو داده است. و جهادكنندگان را بر آنها كه از جهاد سر مى‌تابند به مزدى بزرگ برترى نهاده است.

جهادگریزان مؤمن، بجز آسیب‌مندان، با جهادگران به مال و جان در راه خدا برابر نیستند، خداوند جهادگران به مال و جان را بر جهادگریزان به مرتبتی برتری داده است، و همگان را خداوند وعده پاداش نیک [بهشت‌] داده است، و خداوند جهادگران را بر جهادگریزان به پاداشی عظیم برتری داده است‌

وانشستگان از مؤمنان، بجز كسانى كه گزندى دارند- بيمار يا معلولند-، با جهادكنندگان در راه خدا به مالها و جانهاى خويش، برابر نيستند، كه خدا پايه جهادكنندگان به مالها و جانهاى خويش را بر وانشستگان افزونى و برترى داده است، و همه را خداوند وعده [پاداش‌] نيكو- بهشت- داده است، و خدا جهادكنندگان را بر وانشستگان به مزدى بزرگ برترى و افزونى نهاده است،

(جهاد با رعایت این همه احتیاطی که گذشت، بس بزرگ و ارزشمند است). مسلمانانی که (به جهاد نمی‌روند و در منازل خود) می‌نشینند، با مسلمانانی برابر نیستند که با مال و جان، در راه یزدان جهاد می‌کنند. خداوند مرتبه‌ی والائی را نصیب مجاهدان کرده است که بالاتر از درجه‌ی خانه‌نشینان است، مگر چنین خانه‌نشینانی دارای عذری باشند (که ایشان را از بیرون شدن برای جهاد بازداشته باشد. در این صورت درخور سرزنش نیستند، و پاداش بزرگ خود را از خدا دریافت می‌دارند و مرتبه‌ی بالائی دارند). خداوند به هر یک (از دو گروه مجاهد و وانشستگان معذور) منزلت زیبا (و عاقبت والائی) وعده داده است. و خداوند مجاهدان را بر وانشستگان (بدون عذر) با دادن اجر فراوان و بزرگ، برتری بخشیده است.

مؤمنان خانه‌نشین که با ترک جبهه‌ی جنگ زیانی وارد نمی‌کنند و عذری هم ندارند، با مجاهدانی که با مال و جانشان در راه خدا جهاد می‌کنند برابر نیستند. خدا کسانی را که با مال و جانشان جهاد می‌کنند به درجه‌ای بر (این) خانه‌نشینان مزیّتی بخشیده و هر دو (گروه‌) را وعده‌ی نیکوترین (پاداش) داده و خدا مجاهدان را بر خانه‌نشینان به پاداشی بزرگ برتری داده است.

یکسان نیستند بازنشستگان از مؤمنان که از نه مرد رنج و آسیبند با کوشش گران در راه خدا به مالها و جانهای خویش برتری داده است خدا کوشش‌کنندگان را به مالها و جانهای خود بر بازنشستگان از جنگ در پایه و هر کدام را نوید نکوئی داده است و فزونی داده است خدا رزم دهندگان را بر خانه‌نشینان به پاداشی گران‌

النساء ٩٤	آیه ٩٥	النساء ٩٦
سوره : سوره النساء نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْقَاعِدُونَ»: نشستگان. واپس نشستگان با اجازه فرمانده. «غَیْرُ»: بدل یا صفت (الْقَاعِدُونَ) است. «أُوْلِی الضَّرَرِ»: زیان دیدگان. افراد معذور. مانند بیماران و کوران و لنگان. «أَجْراً عَظِیماً»: واژه (أَجْراً) می‌تواند مفعولٌ‌به دوم یا مفعول مطلق (فَضَّلَ) و یا منصوب به نزع خافض باشد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ مَا لَکُمْ‌ أَلاَّ تُنْفِقُوا فِي‌... (۷)

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- نابرابرى مرتبه و درجه مجاهدان در راه خدا با کسانى که على رغم توانمندى در جهاد شرکت نمى کنند. (لا یستوى القاعدون من المؤمنین غیر اولى الضرر و المجاهدون فى سبیل اللّه)

۲- نابرابرى درجه و مقام ناتوانان از شرکت در جهاد، با آنان که على رغم توانمندى در جهاد شرکت نمى کنند. (لا یستوى القاعدون من المؤمنین غیر اولى الضرر و المجاهدون فى سبیل اللّه) اگر همه کسانى که در جهاد شرکت نمى کنند، چه ناتوان و چه توانا، در یک رتبه بودند، استثنا، یعنى «غیر اولى الضرر» بى معنا بود.

۳- مجاهدان را نباید از نظر اجتماعى با توانمندان بازنشسته از جنگ یکسان و همانند شمرد. (لا یستوى القاعدون من المؤمنین غیر اولى الضرر و المجاهدون فى سبیل اللّه) مقصود این است که در شرایط مساوى، اولویت در حقوق اجتماعى از آن مجاهدان راه خداست.

۴- تأمین هزینه هاى مالى پیکار در راه خدا، جهاد مالى در راه خداست. (و المجاهدون فى سبیل اللّه باموالهم و انفسهم)

۵- خداوند، برترى دهنده مقام جهادگران با مال و جان بر بازنشستگان از جنگ (فضّل اللّه المجاهدون باموالهم و انفسهم على القاعدین درجة)

۶- جهاد با مال و جان، باید معیارى در واگذارى مقامها و منصبها به افراد باشد. (فضّل اللّه المجاهدون باموالهم و انفسهم على القاعدین درجة) با توجه به اینکه هر کس را خدا برترى دهد، جامعه اسلامى نیز باید براى او برترى قائل بشود.

۷- اعطاى درجه و اجر و پاداش از سوى خداوند بر اساس نظامى عادلانه (فضّل اللّه المجاهدون باموالهم و انفسهم على القاعدین درجة وکلاّ ... اجراً عظیماً)

۸- تفاوت درجات در پیشگاه خداوند، وابسته به عملکرد انسان (فضّل اللّه المجاهدون باموالهم و انفسهم على القاعدین درجة)

۹- نوید الهى به پاداش نیک براى مجاهدان و نیز مؤمنان بازنشسته از جنگ (فضّل اللّه ... على القاعدین درجة وکلاّ وعد الله الحسنى)

۱۰- پاداش نیکوى الهى، ثمره ایمان (لایستوى القاعدون من المؤمنین ... کلاّ وعد اللّه الحسنى)

۱۱- بازنشستگان از جهاد، هنگامى از پاداش الهى برخوردارند که از روى بى ایمانى، ترک جهاد نکرده باشند. (لایستوى القاعدون من المؤمنین ... کلاّ وعد اللّه الحسنى) چون «من المؤمنین» حال براى «القاعدون» است، مى رساند که بازنشستگان از جنگ در صورتى قابل مقایسه با مجاهدان هستد که ایمانشان محفوظ باشد. یعنى بازماندنشان از جنگ در شرایطى نباشد که موجب سلب ایمان آنان گردد و یا ترک جهاد از روى بى ایمانى به فرامین خدا و رسول نباشد.

۱۲- جهاد با مال و جان، از برترین ارزشها در نظام ارزشى اسلام (لایستوى القاعدون ... و المجاهدون ... باموالهم و انفسهم فضّل اللّه المجاهدین باموالهم و انفسهم)

۱۳- جهاد، از واجبات کفایى (لایستوى القاعدون ... کلاّ وعد اللّه الحسنى)

۱۴- مؤمنانى که بازماندنشان از جهاد موجب خسارتى به جبهه مؤمنان شود، مشمول پاداش الهى نیستند. (لایستوى القاعدون من المؤمنین غیر اولى الضّرر ... کلاّ وعد اللّه الحسنى) برداشت فوق بر این اساس است که «ضرر» به معناى زیان رسانى باشد; چنانچه در لسان العرب در معناى «لا ضرر» آمده است: اى لا یضر الرجل اخاه. و با توجه به اینکه «غیر» صفت «القاعدون» است، معناى جمله چنین مى شود: بازماندگان از جنگ در صورتى که عدم حضورشان موجب ضرر به جبهه مسلمانان نگردد، از اجر و پاداش الهى بهره مند خواهند بود.

۱۵- خداوند، مجاهدان را با اعطاى مقامى بلند و پاداش بزرگ، بر بازنشستگان از جهاد برترى داده است. (فضّل اللّه المجاهدین باموالهم و انفسهم على القاعدین درجة ... و فضّل اللّه المجاهدین على القاعدین اجراً عظیماً) «اجراً عظیماً»، مفعول به براى «فضّل» است و در «فضّل»، معناى عطا کردن تضمین شده ست.

۱۶- ترغیب مؤمنان به جهاد و بذل مال و جان در راه خدا (لایستوى القاعدون ... و المجاهدون ... فضّل اللّه المجاهدین على القاعدین اجراً عظیماً)

موضوعات مرتبط

• احکام:۱۳
• ارزش: ملاک ارزش ۵، ۶، ۱۲
• ایمان: پاداش ایمان ۱۰
• پاداش: مراتب پاداش ۱۵ ; موجبات پاداش ۱۱
• جنگ: معذور از جنگ ۳، ۹
• جهاد: احکام جهاد ۱۳ ; تدارکات جهاد ۴ ; ترک جهاد ۱۱ ; تشویق به جهاد ۱۶ ; جهاد با مال ۴، ۵، ۶، ۱۲، ۱۶ ; فضیلت جهاد ۱۲ ; متخلفان از جهاد ۲، ۱۴ ; معذور از جهاد ۲، ۱۱، ۱۵ ; وجوب جهاد ۱۳
• خدا: بشارت خدا ۹ ; پاداش خدا ۷، ۱۰، ۱۱ ; عدالت خدا ۷ ; عطایاى خدا ۷، ۱۵ ; محرومان از پاداش خدا ۱۴
• سبیل‌اللّه:۱، ۴، ۱۶
• عمل: آثار عمل ۸
• گزینش: ملاک گزینش ۶
• مجاهدان: پاداش مجاهدان ۹، ۱۵ ; فضایل مجاهدان ۱، ۳، ۵، ۱۵
• مدیر: شرایط مدیر ۶
• مقربان: تفاوت مقربان ۸
• مؤمنان: پاداش مؤمنان ۹
• نظام قضایى:۷
• واجب کفایى:۱۳