الأنعام ١٤٤

وَ مِنَ‌ الْإِبِلِ‌ اثْنَيْنِ‌ وَ مِنَ‌ الْبَقَرِ اثْنَيْنِ‌ قُلْ‌ آلذَّکَرَيْنِ‌ حَرَّمَ‌ أَمِ‌ الْأُنْثَيَيْنِ‌ أَمَّا اشْتَمَلَتْ‌ عَلَيْهِ‌ أَرْحَامُ‌ الْأُنْثَيَيْنِ‌ أَمْ‌ کُنْتُمْ‌ شُهَدَاءَ إِذْ وَصَّاکُمُ‌ اللَّهُ‌ بِهٰذَا فَمَنْ‌ أَظْلَمُ‌ مِمَّنِ‌ افْتَرَى‌ عَلَى‌ اللَّهِ‌ کَذِباً لِيُضِلَ‌ النَّاسَ‌ بِغَيْرِ عِلْمٍ‌ إِنَ‌ اللَّهَ‌ لاَ يَهْدِي‌ الْقَوْمَ‌ الظَّالِمِينَ‌

ترجمه

و از شتر یک جفت، و از گاو هم یک جفت (برای شما آفرید)؛ بگو: «کدامیک از اینها را خدا حرام کرده است؟ نرها یا ماده‌ها را؟ یا آنچه را شکم ماده‌ها دربرگرفته؟ یا هنگامی که خدا شما را به این موضوع توصیه کرد، شما گواه (بر این تحریم) بودید؟! پس چه کسی ستمکارتر است از آن کس که بر خدا دروغ می‌بندد، تا مردم را از روی جهل گمراه سازد؟! خداوند هیچ گاه ستمگران را هدایت نمی‌کند»

و از شتر دو تا، و از گاو دو تا. بگو: آيا نرهاى آنها را حرام كرده يا ماده‌ها را يا آنچه را رحم ماده‌ها در بر دارد؟ يا شما شاهد زمانى كه خدا شما را به اين حكم [ناروا] توصيه كرد؟ پس چه كسى ستمكارتر از آن كس است كه بر خدا دروغ بندد تا مردم را بى‌هيچ دان

و از شتر دو، و از گاو دو. بگو: «آيا [خدا] نرها[ى آنها] را حرام كرده يا ماده‌ها را؟ يا آنچه را كه رحم آن دو ماده در بر گرفته است؟» آيا وقتى خداوند شما را به اين [تحريم‌] سفارش كرد حاضر بوديد؟ پس كيست ستمكارتر از آنكس كه بر خدا دروغ بندد، تا از روى نادانى، مردم را گمراه كند؟ آرى، خدا گروه ستمكاران را راهنمايى نمى‌كند.

و نیز از جنس شتر دو صنف (نر و ماده) و از جنس گاو دو صنف (آفرید و حلال نمود). به آنها بگو: آیا از این دو جنس نر یا ماده یا بچه‌ای که در شکم ماده‌هاست کدام را حرام کرده است؟ مگر شما حاضر بودید که خدا بر این حرمت به شما توصیه نموده؟ کیست ستمکارتر از آن کس که به خدا دروغ بست تا به جهل خود مردم را گمراه کند؟! البته خدا ستمکاران را هدایت نخواهد کرد.

و از شتر یک نر و یک ماده و از گاو یک نر و یک ماده [را آفرید] بگو: آیا خدا نرینه شتر و گاو یا ماده هر دو را یا آنچه را که رحم آن دو ماده دربرگرفته حرام کرده؟ یا زمانی که خدا شما را به این [حرام ساختگی] سفارش کرد، حاضر بودید، پس ستمکارتر از کسی که به خدا دروغ بندد تا مردم را از روی نادانی و جهالت گمراه کند، کیست؟! مسلماً خدا گروه ستمکاران را هدایت نمی کند.

و از شتر نر و ماده و از گاو نر و ماده، بگو: آيا آن دو نر را حرام كرده است يا آن دو ماده را يا آنچه را كه در شكم مادگان است؟ آيا آن هنگام كه خدا چنين فرمان مى‌داد شما آنجا بوديد؟ پس چه كسى ستمكارتر از آن كسى است كه به خدا دروغ مى‌بندد تا از روى بى‌خبرى مردم را گمراه كند؟ هر آينه خدا ستمكاران را هدايت نمى‌كند.

و همچنین از شتر دو تا و از گاو دو تا، بگو آیا نرهای آنها را حرام کرده است یا ماده‌های آنها را، یا آنچه در رحمهای ماده‌های آنهاست؟ یا مگر به هنگامی که خداوند به شما چنین سفارش کرد شاهد بوده‌اید؟ [چنین نیست‌] آنگاه چه کسی ستمکارتر است از کسی که به خداوند دروغ بسته است تا مردم را بی‌هیچ علم و اطلاعی به گمراهی بکشاند، بی‌گمان خداوند ستم‌پیشگان را هدایت نمی‌کند

و از شتر دو- نر و ماده- و از گاو دو- نر و ماده- [بيافريد] بگو: آيا دو نر را حرام كرده است يا دو ماده را يا آنچه را كه زهدانهاى دو ماده در بردارد؟ يا مگر آنگاه كه خداوند شما را به اين حكم سفارش مى‌كرد حاضر و گواه بوديد؟! پس كيست ستمكارتر از آن كه بر خدا دروغ بافته تا مردم را به بى دانشى گمراه كند؟ همانا خدا گروه ستمكاران را راه ننمايد.

و (خداوند آفریده است) از شترانْ، نر و ماده را و از گاوْ، نر و ماده را. بگو: آیا خداوند دو نر را حرام کرده است؟ (که چنین نیست؛ زیرا گاهی نرها را حلال می‌دانید) یا دو ماده را؟ (که چنین هم نیست؛ چه گاهی ماده‌ها را حلال می‌دانید) یا این که آنچه در شکم ماده‌ها است؟ (که چنین هم نیست؛ زیرا که شما پیوسته جنینها را حرام نمی‌دانید. شما گمان می‌برید که این تحلیل و تحریمِ خاصّ شما به فرمان ایزد بوده است!) آیا شما بدان هنگام (که فرمان خدا درباره‌ی این تحریم صادر شد) حاضر بودید (و با گوش خود شنیدید) که خداوند آن را به شما سفارش کرد؟ (هرگز چنین نبوده است. پس از این کارهای ناشایستی که می‌کنید دست بکشید؛ چرا که ظلم است) و چه کسی ظالم‌تر از کسی است که بر خدا دروغ بندد تا مردمان را از روی جهل گمراه سازد؟ خداوند هیچ گاه ستمکاران را (به راه راست و به سوی چیزی که خیر و صلاح دنیا و آخرتشان در آن باشد) هدایت نخواهد کرد.

و از شتر دو و از گاو دو (نر و ماده را). بگو: «آیا (خدا) نرهای آن دو را حرام کرده یا ماده‌های آن دو را؟ یا آنچه را که رَحِم آن دو ماده در بر گرفته است‌؟ یا چون خدا شما را به این (تحریم) سفارش کرد گواه بودید؟ پس کیست ستمکارتر از آن کس که بر خدا دروغ بندد، تا از روی نادانی، مردم را گمراه کند؟ بی‌گمان، خدا گروه ستمکاران را راهنمایی نمی‌کند.»

و از شتر دو و از گاو دو بگو آیا دو نر را حرام کرد یا دو ماده را یا آنچه را فراگرفت زهدانهای دو ماده یا بودید شما گواهان هنگامی که اندرز داد شما را خدا بدین پس کیست ستمگرتر از آنکه ببندد بر خدا دروغی را تا گمراه کند مردم را به نادانی همانا خدا هدایت نکند گروه ستمکاران را

الأنعام ١٤٣	آیه ١٤٤	الأنعام ١٤٥
سوره : سوره الأنعام نزول : ١٠ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الإِبِلِ»: شتران. از لفظ خود دارای مفرد نیست. «الْبَقَرِ»: گاو. اسم جنس است و یکی از آن را (بقرة) می‌گویند. این واژه شامل گاو میش نیز می‌گردد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

خَلَقَکُمْ‌ مِنْ‌ نَفْسٍ‌ وَاحِدَةٍ... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۵۰ - ۱۳۶، سوره انعام
• بيان آيات شريفه ، كه متضمن احتجاج عليه مشركين در مورد قربانى كردن فرزندانشان در برابر بت ها، و بعض احكام در مورد خوردنى ها، مى باشد.
• مراد از نهى از اسراف در: (( و لا تسرفوا انه لا يحب المسرفين )) .
• خداوند متعال به مشيت تكوينى خود از هيچكس ايمان نخواسته است .
• رواياتى در مورد حق فقراء و مساكين در محصول زراعت .
• معناى : (( ثمانيه ازواج من الظاءن اثنين ... )) .
• در قيامت از جاهل سؤ ال مى شود: چرا علم نياموختى تا بدان عمل كنى ؟.

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند شتر و گاو نر و ماده را براى بهره بردارى انسان آفریده است. (و هو الذى أنشأ ... و من الإبل اثنین و من البقر اثنین قل ءالذکرین حرم)

۲- استفاده از گوشت شتر و گاو نر و ماده و جنین آنها حلال است. (و من الإبل اثنین ... قل ءالذکرین حرم أم الأنثیین أما اشتملت علیه أرحام الأنثیین)

۳- مشرکان عصر جاهلى بدون دلیل به حرمت استفاده از برخى چهارپایان معتقد بودند. (قل ءالذکرین حرم أم الأنثیین أما اشتملت علیه أرحام الأنثیین) در آیه ۱۳۶ و ۱۳۷ به برخى از افترائات مشرکان اشاره شده و آیه با «فذرهم و ما یفترون» پایان یافته و آیات بعد در مقام توبیخ و شمارش موارد افترا در اعتقادات مشرکان است که از آن جمله تحریم بى جاست.

۴- اثبات احکام شرعى باید متکى بر دلیل معتبر علمى و یا خبر حسى باشد. (نبئونى بعلم ... أم کنتم شهداء) «نبئونى بعلم» یعنى خبرى آمیخته با علم درباره احکام ادعایى خود بیاورید. این جمله و نیز جمله «أم کنتم شهداء» دو ملاک براى قبول خبر ارائه مى کند: علمى بودن و حسى بودن

۵- پشتوانه ارزش و اعتبار قوانین شرعى، صدور آنها از جانب خداوند است. (قل ءالذکرین حرم ... نبئونى بعلم ... أم کنتم شهداء ... إذ وصیکم اللّه بهذا)

۶- تحریم برخى حیوانات از سوى مشرکان صدر اسلام، فاقد هر گونه دلیل و مستند قابل قبول (قل ءالذکرین حرم ... نبئونى بعلم ... أم کنتم شهداء) استفهام در آیه براى انکار و یا توبیخ است و مفاد جملات «نبئونى» و «أم کنتم ... » نیز نفى وجود دلیل بر مدعاهاى مشرکان است.

۷- تحریمهاى بى دلیل، افترا به خدا و از بزرگترین ستمهاست. (قل ءالذکرین حرم ... فمن أظلم ممن افترى على الله کذبا)

۸- تحریم استفاده از گوشت شتر، گاو و جنین آنها، افترا به خداوند است. (قل ءالذکرین حرم ... ومن أظلم ممن افترى على الله کذبا)

۹- جعل احکام و انتساب آنها به خداوند موجب گمراه شدن مردم ناآگاه مى شود. (افترى على الله کذبا لیضل الناس بغیر علم) «بغیر علم» مى تواند حال یا وصف براى یکى از سه مورد باشد: «افترى»، «لیضل» و «الناس». برداشت فوق بر اساس احتمال سوم است. لذا معنى جمله چنین مى شود: تا گمراه کند مردم را در حالى که آنان جاهل هستند.

۱۰- گمراه ساختن مردم ناآگاه با جعل احکام دروغین، از بزرگترین ستمهاست. (فمن أظلم ... لیضل الناس بغیر علم)

۱۱- افترازنندگان به خدا و جعل کنندگان احکام دروغین، ندانسته توده هاى مردم را به گمراهى مى افکنند. (افترى على الله کذبا لیضل الناس بغیر علم) «ل» در «لیضل» مى تواند لام عاقبت باشد، و چنانچه «بغیر علم» نیز حال براى فاعل «لیضل» باشد، نتیجه آن معنا و برداشت فوق است.

۱۲- ظلم زمینه و موجب محرومیت ظالمان از هدایتهاى خداوند است. (فمن أظلم ... إن الله لا یهدى القوم الظلمین)

۱۳- کسانى که با افترا به خداوند احکام دروغین جعل مى کنند، ستمگر و محروم از هدایت خداوندند. (إن الله لا یهدى القوم الظلمین) «ال» در «القوم» عهد است و با توجه به آیات قبل مراد از «قوم» همان کسانى هستند که با افترا به خداوند موجبات گمراهى مردم را فراهم مى سازند.

روایات و احادیث

۱۴- ایوب بن نوح قال: سألت أباالحسن الثالث (ع) عن الجاموس و اعلمته أن أهل العراق یقولون إنه مسخ فقال: او ما سمعت قول الله: «و من الإبل اثنین و من البقر اثنین». ایوب بن نوح گوید، از امام هادى (ع) درباره گاو میش سؤال کردم و گفتم: اهل عراق آن حیوانات مسخ شده مى دانند، آن حضرت فرمود: آیا نشنیده اى سخن خداوند را که فرمود: «از شتر دو نوع آن و از گاو دو نوع آن» براى شما آفرید. (یعنى اینکه گاو میش نیز از جنس «گاو» است و از حیوانات مسخ شده نیست.)

موضوعات مرتبط

• احکام: شرایط اثبات احکام ۴ ; ملاکهاى اعتبار احکام ۴، ۵ ; منشأ تشریع احکام ۵
• افترا: به خدا ۷، ۸، ۹ ; موارد افترا ۷، ۸
• بدعت: آثار بدعت ۹ ; ظلم بدعت ۱۰
• بدعتگزاران: اضلال بدعتگزاران ۱۱ ; ظلم بدعتگزاران ۱۳
• جاهلیت: رسوم جاهلیت ۳، ۶
• حیوانات: تحریم حیوانات در جاهلیت ۳، ۶ ; حیوانات حلال گوشت ۲
• خدا: خالقیت خدا ۱
• خوردنیها: احکام خوردنیها ۲ ; خوردنیهاى حلال ۲
• شتر: تحریم جنین شتر ۸ ; تحریم گوشت شتر ۸ ; حلیت جنین شتر ۲ ; حلیت گوشت شتر ۲ ; فلسفه خلقت شتر ۱ ; فواید شتر ۱
• ظالمان:۱۳ محرومیت ظالمان ۱۳ از هدایت ۱۲
• ظلم: آثار ظلم ۱۲ ; بزرگترین ظلم ۷، ۱۰ ; موارد ظلم ۱۰
• گاو: تحریم جنین گاو ۸ ; تحریم گوشت گاو ۸ ; حلیت جنین گاو ۲ ; حلیت گوشت گاو ۲ ; فلسفه خلقت گاو ۱ ; فواید گاو ۱
• گاومیش: احکام گاومیش ۱۴ ; جنس گاومیش ۱۴
• گمراهى: آثار ایجاد گمراهى ۱۰ ; عوامل گمراهى ۹، ۱۱
• مباحات: تحریم مباحات ۷ ; تحریم مباحات در جاهلیت ۳، ۶
• محرمات: در جاهلیت ۳
• مشرکان: بیخمنطقى مشرکان صدر اسلام ۶ ; مشرکان دوران جاهلیت ۳
• مفتریان به خدا: اضلال مفتریان به خدا ۱۱ ; ظلم مفتریان به خدا ۱۳
• هدایت: زمینه محرومیت از هدایت ۱۲ ; عوامل محرومیت از هدایت ۱۲ ; محرومان از هدایت ۱۳