آل عمران ١٧٤

فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ‌ اللَّهِ‌ وَ فَضْلٍ‌ لَمْ‌ يَمْسَسْهُمْ‌ سُوءٌ وَ اتَّبَعُوا رِضْوَانَ‌ اللَّهِ‌ وَ اللَّهُ‌ ذُو فَضْلٍ‌ عَظِيمٍ‌

ترجمه

به همین جهت، آنها (از این میدان،) با نعمت و فضل پروردگارشان، بازگشتند؛ در حالی که هیچ ناراحتی به آنان نرسید؛ و از رضای خدا، پیروی کردند؛ و خداوند دارای فضل و بخشش بزرگی است.

در نتيجه با نعمت و تفضل خدا بازگشتند، بى‌آن كه زيانى به آنها برسد، و در پى رضاى خدا بودند، و خدا صاحب بخشش بى‌كران است

پس با نعمت و بخششى از جانب خدا، [از ميدان نبرد] بازگشتند، در حالى كه هيچ آسيبى به آنان نرسيده بود، و همچنان خشنودى خدا را پيروى كردند، و خداوند داراى بخششى عظيم است.

آن گروه مؤمنان با نعمت و فضل خدا در حالی بازگشتند که بر آنان هیچ الم و رنجی پیش نیامد و پیرو رضای خدا شدند، و خدا صاحب فضل و رحمتی بزرگ است.

پس با نعمت و بخششی از سوی خدا [از میدان جنگ] بازگشتند، در حالی که هیچ گزند و آسیبی به آنان نرسیده بود، و از خشنودی خدا پیروی کردند؛ و خدا دارای فضلی بزرگ است.

پس از جنگ بازگشتند، در حالى كه نعمت و فضل خدا را به همراه داشتند و هيچ آسيبى به آنها نرسيده بود. اينان به راه خشنودى خدا رفتند و خدا را بخشايشى عظيم است.

آنگاه به فضل و نعمت الهی باز گشتند و آسیبی به آنان نرسید و همچنان جویای خشنودی الهی بودند و خداوند دارای بخشش و بخشایش بیکران است‌

پس با نعمت و فزونى و بخششى از خدا [از ميدان جنگ‌] بازگشتند در حالى كه هيچ بدى و گزندى به ايشان نرسيد و خشنودى خدا را پيروى كردند و خدا خداوند فزونى و بخشش بزرگ است.

سپس آنان (برای جهاد بیرون رفتند، ولیکن دشمنانشان را خوف و هراس برداشت و از رویاروئی با چنین مؤمنانی خودداری ورزیدند، و مسلمانان) با نعمت بزرگ (شهامت و عافیت و استقامت و بردن ثواب جهاد) و فضل و مرحمت سترگ خداوند (که با رعب و وحشت انداختن به دل دشمنان، نصیب مسلمانان کرد و ایشان را از دست کشتار و آزار کافران رستگار کرد، به مدینه) برگشتند، و حال آن که هیچ گونه آسیبی بدیشان نرسید، و رضایت خدا را خواستند (و در پی خرسندی پروردگار بودند و شایستگی بزرگواری او را پیدا کردند) و خداوند دارای فضل و کرم سترگی است.

پس با نعمت و فضیلتی از جانب خدا، (از میدان نبرد) بازگشتند، در حالی که هیچ آسیبی به آنان نرسیده بود و خشنودی خدا را پیروی کردند. و خدا دارای فضیلتی بزرگ است.

پس بازگشتند به نعمتی از خدا و فضلی نرسیدشان گزندی و پیروی کردند خوشنودی خدا را و خدا است دارای فضلی بزرگ‌

آل عمران ١٧٣	آیه ١٧٤	آل عمران ١٧٥
سوره : سوره آل عمران نزول : ٣ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«إِنقَلَبُوا» برگشتند. «بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللهِ»: به همراه نعمتی از خدا که قوّت ایمان است. «فَضْلٍ»: فضل و مرحمت بزرگی که اجر عظیم است. «لَمْ یَمْسَسْهُمْ»: بدیشان نرسید.

تفسیر

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- بازگشت بدون آسیب مؤمنان از غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا با برخوردارى از نعمت و فضل الهى (فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل لم یمسسهم سوء) بنابر اینکه «باء» در «بنعمة»، به معناى مصاحبت، متعلق به محذوف و حال براى فاعل «انقلبوا» باشد. گفتنى است که اکثر مفسران آیات مورد بحث را درباره غزوه حمراءالاسد، و برخى آن آیات را درباره بدر صغرا مى دانند.

۲- شمول نعمت و فضل بزرگ الهى بر مؤمنان شرکت کننده در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا، عامل آسیب ندیدن آنان (فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل لم یمسسهم سوء) در برداشت فوق «باء» در «بنعمة»، سببیّه و متعلق به «انقلبوا»، گرفته شده است.

۳- اجابت مؤمنان به دعوت پیامبر (ص) براى شرکت در غزوه حمراء الاسد یا بدر صغرا (الّذین استجابوا للّه و الرّسول ... فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل)

۴- واقع نشدن جنگ میان مؤمنان و مشرکان در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا* (فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل لم یمسسهم سوء) ظاهراً «لم یمسسهم سوء»، کنایه از عدم وقوع جنگ است.

۵- توکّل و اعتماد به خداوند، زمینه جلب نعمت و فضل الهى (و قالوا حسبنا اللّه و نعم الوکیل. فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل)

۶- توکّل همراه با عمل، موجب تبدیل مشکلات سخت به نعمت و فضل الهى (و قالوا حسبنا اللّه و نعم الوکیل. فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل لم یمسسهم سوء)

۷- پیروزى و شکست به دست خداوند است. (فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل لم یمسسهم سوء)

۸- کارآمد نبودن تبلیغات سوء و جنگ روانى، در بازداشتن مؤمنان از شرکت در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا (الّذین قال لهم النّاس ... فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل) زیرا در عین تبلیغات سوء دشمن، مؤمنان براى شرکتِ در نبرد حرکت کردند.

۹- مؤمنان واقعى، در پى جلب رضایت کامل الهى (و اتّبعوا رضوان اللّه) «رضوان»، یعنى رضایت بسیار (مفردات راغب).

۱۰- اجابت دعوت خداوند و پیامبر (ص) براى شرکت در جنگ، موجب جلب رضایت الهى (الّذین استجابوا للّه و الرّسول ... و اتّبعوا رضوان اللّه)

۱۱- مؤمنان مجاهد همراه پیامبر (ص) (در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا)، بى اعتنا به تهدیدهاى دشمن و در پى جلب رضایت الهى (انّ النّاس قد جمعوا لکم ... فانقلبوا ... و اتّبعوا رضوان اللّه)

۱۲- تقدیر و تمجید خداوند از مجاهدان شرکت کننده در غزوه حمراءالاسد یا بدر صغرا (فانقلبوا بنعمة من اللّه ... و اتّبعوا رضوان اللّه)

۱۳- خداوند، داراى فضلى بزرگ (و اللّه ذو فضل عظیم)

۱۴- ایمان به خدا و پیامبر (ص) و اطاعت از آنان، صبر و جهاد، تقوا و احسان و توکّل، موجب رضایت کامل الهى و برخوردارى از فضل بزرگ وى (المؤمنین. الّذین استجابوا ... و اتّبعوا رضوان اللّه و اللّه ذو فضل عظیم)

۱۵- لزوم تمجید و تقدیر از مؤمنان واقعى و یادآورى فعالیتهاى ایشان در شرایط سخت (المؤمنین. الّذین استجابوا ... و اتّبعوا رضوان اللّه)

۱۶- دست یافتن مؤمنان مجاهد به منفعت مالى در غزوه بدر صغرا (فانقلبوا بنعمة من اللّه و فضل) بر اساس شأن نزول نقل شده در تفسیر روح المعانى، مراد از «فضل»، سودى است که مسلمانان با کسب و تجارت در غزوه بدر صغرا به دست آوردند.

موضوعات مرتبط

• احسان: آثار احسان ۱۴
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۲، ۳، ۴، ۸، ۱۱، ۱۲، ۱۶
• اطاعت: آثار اطاعت ۱۰، ۱۴ ; اطاعت از خدا ۱۰، ۱۴ ; اطاعت از محمّد (ص) ۳، ۱۰، ۱۴
• ایمان: آثار ایمان ۵، ۱۴ ; ایمان به خدا ۱۴ ; ایمان به محمّد (ص) ۱۴
• پیروزى: عوامل پیروزى ۲، ۷
• تاریخ: ذکر حوادث تاریخ ۱۵
• تقوا: آثار تقوا ۱۴
• تلاش: آداب تلاش ۶
• توکل: آثار توکل ۵، ۶، ۱۴ ; توکل بر خدا ۵
• جنگ: شایعه در جنگ ۸ ; غنیمت جنگى ۱۶
• جهاد:۱۰ آثار جهاد ۱۰ ۱۴
• خدا: رضاى خدا ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۴ ; فضل خدا ۱، ۲، ۵، ۶، ۱۳، ۱۴ ; نعمتهاى خدا ۱، ۲، ۵، ۶
• دشمنان: تهدید دشمنان ۱۱
• راه خدا:۱۰
• سختى:۱۵ روش تسهیل سختى ۱۵ ۶
• شکست: عوامل شکست ۷
• صبر: آثار صبر ۱۴
• غزوه حمراءالاسد:۱، ۲، ۳، ۴، ۸، ۱۱، ۱۲، ۱۶
• مجاهدان: تشویق مجاهدان ۱۲
• محمّد (ص):۱۰، ۱۴ دعوت محمّد (ص) ۱۰، ۱۴ ۳
• مؤمنان: تشویق مؤمنان ۱۵ ; صفات مؤمنان ۸، ۹ ; مؤمنان در سختى ۱۵ ; مؤمنان مجاهد ۱۱، ۱۶
• نعمت: مشمولان نعمت ۲