تفسیر:المیزان جلد۸ بخش۱۵: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤلف: اين روايات، همان طورى كه مى بينيد، اصحاب اعراف را به كسى تفسير مى كند كه حسنات و سيئاتش در ميزان برابر هم باشد، و اين كه در بعضى از روايات دارد كه جمله «لم يدخلوها و هم يطمعون»، كلام اصحاب اعراف است، با آيات اعراف منطبق نيست، و بيانش گذشت.

علاوه بر اين كه در تفسير «و الوزن يومئذ الحق» گفتيم كه ميزان، يا به رجحان حسنات سنگين مى شود، و يا به رجحان سيئات خفيف. و اما اين كه حسنات و سيئات در ميزان با هم برابر باشد، فرض ندارد. چون معنا ندارد ميزان هم سنگين شود و هم سبك، و اگر هم فرض كنيم كسانى باشند كه حسنات و سيئات شان با هم برابر باشد، چنين كسانى مانند كفار و مستضعفانى كه حجت بر آن ها تمام نشده و در اثر ضعف مشاعر مكلف به تكليف نگرديده اند، اعمالشان سنجيده نمى شود.

در مجمع البيان، از ابو عبدالله «عليه السلام» نقل مى كند كه فرموده است: اعراف تل هايى است بين بهشت و دوزخ كه هر پيغمبر و يا وصى پيغمبر با گناهكاران امتش در آن جا مى ايستند، مانند سرلشكرانى كه با ضعفاى لشكر خود، در قلب لشكر قرار مى گيرند. آنگاه وقتى نيكوكاران امتش راه بهشت را پيش مى گيرند، آن وصى پيغمبر به گناهكارانى كه با او ايستاده اند، مى گويد: ببينيد برادران نيكوكار خود را، كه به بهشت مى روند، لاجرم گناهكاران به آنان سلام مى كنند. اين است معناى «و نادوا أصحاب الجنة أن سلام عليكم»، و معناى جمله «لم يدخلوها و هم يطمعون»،

اين است كه اين گناهكاران هنوز خود داخل بهشت نشدند و اميدوارند كه آن پيغمبر و يا امام، كه همراه آنان است، شفاعت شان كند. و وقتى مى بينند كه گناهكاران راه دوزخ را پيش گرفته و مى روند، از درِ تضرع مى گويند: «ربنا لا تجعلنا مع القوم الظالمين».

آنگاه اصحاب اعراف، يعنى انبياء و جانشينان ايشان، رجالى را از اهل عذاب صدا زده و از درِ شماتت مى گويند: جماعت شما و استكبارى كه مى ورزيديد، شما را بى نياز نكرد، آيا اين همراهان ما نبودند كه شما آنان را به خاطر فقر و فلاكت شان به بازى مى گرفتيد؟ و آنان را تحقير نموده، دنياى تان را به رُخ شان مى كشيديد؟ آنگاه رو به مستضعفان كرده، به امر خداوند مى گويند: «أدخلوا الجنة لا خوف عليكم و لا أنتم تحزنون».