الشرح ٤

وَ رَفَعْنَا لَکَ‌ ذِکْرَکَ‌

ترجمه

و آوازه تو را بلند ساختیم!

و آوازه‌ات را بلند كرديم

و نامت را براى تو بلند گردانيديم.

و نام نکوی تو را (به رغم دشمنان، در عالم) بلند کردیم.

و آوازه ات را برایت بلند نکردیم؟

آيا تو را بلندآوازه نساختيم؟

و آوازه‌ات را بلند گرداندیم‌

و نام و آوازه‌ات را بلند نكرديم؟

و آوازه‌ی تو را بلند نکردیم و بالا نبردیم؟

و نامت را برایت بلند نگردانیدیم‌؟

و بلند ساختیم برایت نامت (یا سخنت) را

الشرح ٣	آیه ٤	الشرح ٥
سوره : سوره الشرح نزول : ٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«ذِکْر»: آوازه. نام نیک. حسن شهرت. آوای گواهی به پیغمبری محمّد، به دنبال گواهی به توحید خداوند، شبانه‌روز دست کم پنج بار بر فراز مناره‌ها و بر بال امواج تلویزیونها و رادیوها در آفاق طنین‌انداز است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

إِنَ‌ اللَّهَ‌ وَ مَلاَئِکَتَهُ‌... (۰) فَأَوْحَى‌ إِلَى‌ عَبْدِهِ‌ مَا أَوْحَى‌ (۰)

تفسیر

• آيات ۱ - ۸، سوره انشراح
• نادرستى سخن فخر رازى در ردّ اين قول كه سوره ((والضحّى )) و ((الم نشرح )) يكسوره اند
• مقصود از شرح صدر رسول الله (ص ) در (الم نشرح لك صدرك )
• وجوه مختلف در باره مراد از ((وضع وزر)) از آن حضرت
• توضيح مفاد آيه : ((فانّ مع العسر يسرا)) و ردّ سخنى از زمخشرى در اين باره
• مفاد تكرار جمله : ((انّ مع العسر يسسرا)) و چند وجه درباره امر ((فاذا فرغت فانصب...)) به پيامبر (صلى الله عليه و آله )
• (رواياتى متضمن تمثيلى حاكى از شكافته شدن سينه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) و تبديل و تبديل قلب او و رواياتى ديگر درذيل آيات گذشته )

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، پیامبر(ص) را در عصر بعثت، نامدار و بلندآوازه ساخت و آن حضرت را در اوج شهرت قرار داد. (و رفعنا لک ذکرک)

۲ - پیامبر(ص)، فردى آبرومند و داراى مقامى ارجمند، در دیدگاه مردم عصر خویش (و رفعنا لک ذکرک) یاد رفیع، کنایه از احترام گذاشتن یادکنندگان است.

۳ - بلند آوازگى و شهرت پیامبر(ص)، داراى نقشى بسزا در رفع مشکلات رسالت الهى و کاهش سنگینى آن (و وضعنا عنک وزرک ... و رفعنا لک ذکرک) حرف «لام» در «لک» یا براى تعلیل است و یا انتفاع. در صورت دوم دلالت دارد که «رفعت ذکر»، براى پیامبر(ص) سودمند است. گفتنى است که خطاب به پیامبر(ص) در «لک» - به قرینه «وزرک الذى أنقض ظهرک» - به اعتبار مقام رسالت و رهبرى آن حضرت است.

۴ - آبرومندى نزد مردم، از ویژگى هاى لازم و سودمند براى رهبران الهى (و رفعنا لک ذکرک)

۵ - خوش نامى، نعمتى الهى و سزاوار بازگو کردن و اظهار خرسندى است. (وامّا بنعمة ربّک فحدّث... و رفعنا لک ذکرک)

۶ - خداوند، با توجه دادن پیامبر(ص) به نعمت خوش نامى، آن را عطاى ویژه خویش به آن حضرت خواند. (و رفعنا لک ذکرک)

۷ - توجّه پیامبر(ص)، به خدادادى بودن نعمت خوش نامى، مایه اطمینان آن حضرت به دورى اش از قهر و خشم خداوند (ما ودّعک ربّک و ما قلى ... و رفعنا لک ذکرک)

۸ - شخصیت رسول اکرم(ص)، زیبنده نیک نامى و آبرومندى بود. (و رفعنا لک ذکرک) در برداشت یاد شده، «لام» در «لک» براى تعلیل فرض شده و بیانگر آن است که پیامبر(ص)، خود علتى کافى براى آوازه بلند و شایسته رفعت ذکر است.

روایات و احادیث

۹ - «عن رسول اللّه(ص) قال: أتانى جبرئیل فقال: إنّ ربّک یقول: تدرى کیف رفعت ذکرک؟ قلت: اللّه أعلم، قال: إذا ذُکِرتُ ذُکرتَ معى; از رسول خدا(ص) روایت شده که فرمود: جبرئیل نزد من آمد و گفت: پروردگارت مى فرماید: آیا مى دانى چگونه آوازه تو را بلند ساختم؟ رسول خدا(ص) فرمود: خدا آگاه تر است [جبرئیل عرض کرد:] خداوند مى فرماید: آن هنگام که من یاد مى شوم تو نیز همراه من یاد مى شوى [مانند یاد خدا در اذان و اقامه و تشهد نماز]».

موضوعات مرتبط

• بعثت: تاریخ مقارن بعثت ۱
• تبرى: تبرى از غضب خدا ۷
• تذکر: تذکر خوشنامى محمد(ص) ۶
• خدا: تذکرات خدا ۶; نعمتهاى خدا ۵
• خوشنامى: اظهار خوشنامى ۵; سرور خوشنامى ۵
• ذکر: آثار ذکر نعمت ۷; ذکر نعمت خوشنامى ۷
• رهبران دینى: اهمیت آبروى رهبران دینى ۴; خوشنامى در رهبران دینى ۴; ویژگیهاى رهبران دینى ۴
• لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۱، ۶
• محمد(ص): آبرومندى محمد(ص) ۸; خوشنامى محمد(ص) ۲، ۸، ۹; شخصیت محمد(ص) ۲، ۸; عوامل اطمینان محمد(ص) ۷; عوامل تسهیل مشکلات محمد(ص) ۳; فضایل محمد(ص) ۶، ۸، ۹; منشأ خوشنامى محمد(ص) ۱; منشأ شهرت محمد(ص) ۱; نقش خوشنامى محمد(ص) ۳; نقش شهرت محمد(ص) ۳
• مردم: مردم صدر اسلام و محمد(ص) ۲
• نعمت: نعمت خوشنامى ۵