الجاثية ٣٢

وَ إِذَا قِيلَ‌ إِنَ‌ وَعْدَ اللَّهِ‌ حَقٌ‌ وَ السَّاعَةُ لاَ رَيْبَ‌ فِيهَا قُلْتُمْ‌ مَا نَدْرِي‌ مَا السَّاعَةُ إِنْ‌ نَظُنُ‌ إِلاَّ ظَنّاً وَ مَا نَحْنُ‌ بِمُسْتَيْقِنِينَ‌

ترجمه

و هنگامی که گفته می‌شد: «وعده خداوند حقّ است، و در قیامت هیچ شکّی نیست»، شما می‌گفتید: «ما نمی‌دانیم قیامت چیست؟ ما تنها گمانی در این باره داریم، و به هیچ‌وجه یقین نداریم!»

|و چون گفته مى‌شد كه وعده‌ى خدا راست است و در قيامت شكى نيست، مى‌گفتيد: ما نمى‌دانيم قيامت چيست و [آن را] جز گمانى نمى‌پنداريم و ما به يقين نرسيده‌ايم

و چون گفته شد: «وعده خدا راست است و شكى در رستاخيز نيست»، گفتيد: «ما نمى‌دانيم رستاخيز چيست. جز گمان نمى‌ورزيم و ما يقين نداريم.»

و چون به شما گفته شد که وعده خدا حق است و در قیامت هیچ شک و ریب نیست شما گفتید: قیامت چیست؟ نمی‌فهمیم، بس خیالی پیش خود می‌کنیم و به آن هیچ یقین نداریم.

وچون می گفتند: یقیناً وعده خدا حق است و در وقوع قیامت هیچ شکی نیست، می گفتید: ما نمی دانیم قیامت چیست [و برپا شدنش را گمان نمی بریم] مگر گمانی ضعیف و غیر قابل اعتماد، و نمی توانیم به آن یقین پیدا کنیم!

چون گفته مى‌شد كه وعده خدا حق است و در قيامت ترديدى نيست، مى‌گفتيد: ما نمى‌دانيم قيامت چيست؟ جز گمانى نمى‌بريم و به يقين نرسيده‌ايم.

و چون گفته می‌شد که وعده الهی حق است و در قیامت شکی نیست، می‌گفتید نمی‌دانیم قیامت دیگر چیست؟ آن را جز گمانی نمی‌پنداریم، و ما [در حق آن‌] باورمند نیستیم‌

و هنگامى كه گفته مى‌شد: همانا وعده خدا راست است و رستاخيز شكى در آن نيست، مى‌گفتيد: ما نمى‌دانيم رستاخيز چيست. ما جز پندارى گمان نبريم، و ما [بدان‌] باور بى‌گمان نداريم.

و هنگامی که گفته می‌شد: وعده‌ی خدا راست است (و کیفر هر کسی را در سرای دیگر به تمام و کمال می‌دهد) و قیامت حتماً فرا می‌رسد و هیچ گونه شکّی در رخ دادن آن نیست، می‌گفتید: ما نمی‌دانیم قیامت چیست! ما تنها گمانی (درباره‌ی آن) داریم و به هیچ وجه یقین و باور نداریم (که قیامت فرا برسد).

و هنگامی که گفته شود: « وعده‌ی خدا همواره حق است و هرگز شکی مستند در ساعت (قیامت) نیست.‌» گویید: «ما نمی‌دانیم ساعت چیست. ما جز اندک گمانی نداریم و از جویندگان یقین (هم) نیستیم.»

و هر گاه گفته می‌شد که وعده خدا است حقّ و ساعت نیست شکّی در آن می‌گفتید ندانیم چیست ساعت نپنداریم جز گمانی و نیستیم ما یقین‌دارندگان‌

الجاثية ٣١	آیه ٣٢	الجاثية ٣٣
سوره : سوره الجاثية نزول : ٨ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٥ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَاالسَّاعَةُ»: قیامت چه چیز است؟ قیامت چیست! «مُسْتَیْقِنِینَ»: باور دارندگان. یقین حاصل‌کنندگان.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قَدْ کَفَرُوا بِهِ‌ مِنْ‌ قَبْلُ‌ وَ... (۰)

تفسیر

• آيات ۲۰ - ۳۷ سوره جاثيه
• مراد از رحمت خداوند و اختصاص آن به گروه خاصى در اين آيه
• توضيح اينكه بد كاران نه در حيات و نه در ممات با مؤ منان صالح العمل برابر نيستند
• احتجاج براى اثبات معاد با استناد به حق و عدالت
• ابطال پندار كفار در يكسان دانستن مرگ نيكوكار و بدكار
• حقيقت عبادت اطاعت كردن است
• معناى ((اله )) گرفتن ((هوى ))
• مفاد جمله : ((و اضله الله على علم )) و بيان عدم منافات بين ضلالت و علم
• معناى سخن منكران معاد: ((ما هى الا حياتنا الدنيا نموت و نحيا و ما يهلكنا الا الدهر)) واشاره به چند قول در معناى اين آيه
• گفتار برخى مفسرين كه مراد آيه را نتاسخ و ثنى ها دانسته اند و نقد گفتار آنان
• معنا و تفسير آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق انا كنا نستنسخ ما كنتم تعملون )) وتوضيحى درباره كتابت اعمال
• اقوال ديگر مفسرين در تفسير اين آيه
• چند روايت در ذيل آيه : ((افراءيت من اتخذ الهه هويه )) و ((و ما يهلكنا الا الدهر))
• روايات و توضيحاتى درباره كتابت و استنساخاعمال در ذيل آيه : ((هذا كتابنا ينطق عليكم بالحق ...))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - وعده هاى خداوند، حق و تخلف ناپذیر (إنّ وعد اللّه حقّ)

۲ - برپایى قیامت، وعده اى به حق از جانب خداوند و رخدادى حتمى و تخلف ناپذیر (إنّ وعد اللّه حقّ و الساعة لاریب فیها) عطف جمله «الساعة...» بر جمله «إنّ وعد اللّه حقّ»، مى تواند تفسیرى و یا از قبیل عطف خاص بر عام باشد. و در هر صورت، مطلب بالا را افاده مى کند.

۳ - وعده برپایى حتمى قیامت، از پیام ها و هشدارهاى مهم خداوند به انسان ها (ءایتى تتلى علیکم ... و إذا قیل إنّ وعد اللّه حقّ و الساعة) از این که خداوند، پس از بیان کلى «آیاتى تتلى علیکم» صرفاً به مسأله معاد - به عنوان یکى از آن آیات - تصریح کرده است، اهمیت آن استفاده مى شود.

۴ - کافران مستکبر، مدعى نامفهوم بودن قیامت براى ایشان (قلتم ما ندرى ما الساعة)

۵ - صدور وعده قیامت، از جانب خداوند، خود کافى براى یقین به حقانیت آن (إنّ وعد اللّه حقّ و الساعة لاریب فیها) برداشت بالا بدان بدان احتمال است که «إنّ وعد اللّه حقّ» تمهید و زمینه چینى براى بیان شک ناپذیرى مسأله قیامت «لا ریب فیها» باشد.

۶ - «الساعة»، از نام هاى قیامت (و الساعة لاریب فیها ... ما ندرى ما الساعة)

۷ - کافران، مدعى کافى نبودن دلایل وحى براى اثبات معاد و اعتقاد به آن (و إذا قیل ... و الساعة لاریب فیها قلتم ما ندرى ما الساعة إن نظنّ إلاّ ظنًّا)

۸ - منکران قیامت، ناتوان از ارائه دلیلى قطعى بر نفى معاد و معترف به امکان وقوع آن (قلتم ما ندرى ما الساعة ... و ما نحن بمستیقنین) از آیه شریفه استفاده مى شود که منکران معاد، با ادعاى «ما ندرى» و «إن نظنّ...» درصدد انکار معاداند; لیکن براین دعوى هیچ دلیل اثباتى و قطعى ندارند; بلکه به گونه ضمنى امکان آن را معترف اند (و ما نحن بمستیقنین).

۹ - انکار قیامت و اظهار ناباورى به آن، به رغم پیام هاى مکرر وحى، معلول استکبار و جرم پیشگى است.* (فاستکبرتم و کنتم قومًا مجرمین ... قلتم ما ندرى ما الساعة) برداشت بالا با توجه به ارتباط این آیه با آیه قبل و این نکته است که «قلتم ما ندرى...» به عنوان نمودى از استکبار و جرم پیشگى کافران یاد شده باشد.

۱۰ - موضع کافران در برابر پیامبران و وعده آنان به برپایى قیامت، موضعى مستکبرانه و استهزاآمیز (وإذا قیل ... و الساعة لاریب فیها قلتم ما ندرى ... و ما نحن بمستیقنین) از سیاق آیه، استفاده مى شود که سخن کافران در «ما ندرى...» لحن استهزایى نیز داشته و آیه بعد مؤید این معنا است (کانوا به یستهزءون).

موضوعات مرتبط

• استکبار: آثار استکبار ۹
• اقرار: اقرار به معاد ۸
• انبیا: استکبار با انبیا ۱۰; استهزاى انبیا ۱۰; روش برخورد با انبیا ۱۰
• خدا: اهمیت وعده هاى خدا ۵; حتمیت وعده هاى خدا ۱; حقانیت وعده هاى خدا ۱، ۲، ۵; هشدارهاى خدا ۳
• الساعة :۶
• قیامت: استهزاى قیامت ۱۰; حتمیت قیامت ۲، ۳; حقانیت قیامت ۲، ۵; عجز مکذبان قیامت ۸; عوامل تکذیب قیامت ۹; نامهاى قیامت ۶; وعده قیامت ۳
• کافران: ادعاهاى کافران ۴، ۷; استکبار کافران ۱۰; استهزاهاى کافران ۱۰; روش برخورد کافران ۱۰; کافران و قیامت ۴; کافران و معاد ۷
• گناه: آثار گناه ۹
• مستکبران: ادعاهاى مستکبران ۴; مستکبران و قیامت ۴
• معاد: اقرار مکذبان معاد ۸; عجز از تکذیب معاد ۸