الشورى ٣٧

وَ الَّذِينَ‌ يَجْتَنِبُونَ‌ کَبَائِرَ الْإِثْمِ‌ وَ الْفَوَاحِشَ‌ وَ إِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ‌ يَغْفِرُونَ‌

ترجمه

همان کسانی که از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب می‌ورزند، و هنگامی که خشمگین شوند عفو می‌کنند.

|و [و نيز براى‌] كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكارى‌ها اجتناب مى‌كنند و چون به خشم آمدند در مى‌گذرند

و كسانى كه از گناهان بزرگ و زشتكاريها خود را به دور مى‌دارند و چون به خشم درمى‌آيند درمى‌گذرند.

و آنان که از گناهان بزرگ و زشتکاری می‌پرهیزند و چون (بر کسی) خشم و غضب کنند (بر او) می‌بخشند.

و [همان] کسانی که از گناهان بزرگ و از کارهای زشت دوری می کنند و هنگامی که [به مردم] خشم می گیرند، راه چشم پوشی و گذشت را برمی گزینند؛

و آن كسان كه از گناهان بزرگ و زشتيها اجتناب مى‌كنند و چون در خشم شوند خطاها را مى‌بخشايند؛

و همچنین [برای‌] کسانی که از گناهان کبیره و ناشایستیها پرهیز می‌کنند، و چون خشمگین شوند، گذشت می‌کنند

و آنان كه از گناهان بزرگ و كارهاى زشت دورى مى‌جويند و چون به خشم آيند درمى‌گذرند

و کسانیند که از گناهان بزرگ، و اعمال بسیار زشت و ناپسند می‌پرهیزند، و هنگامی که خشمناک می‌گردند (زمام اختیار از دست نمی‌دهند و پرت و پلا نمی‌گویند و آلوده‌ی گناه نمی‌شوند، و بلکه نفس خود را مهار می‌کنند و بخشم آورندگان را) می‌بخشند.

و کسانی که از گناهان بزرگ‌تر و زشتکاری‌های تجاوزگر خود را دور می‌دارند و چون به خشم در می‌آیند، (هم)آنان درمی‌گذرند.

و آنان که دوری گزینند از بزرگهای گناهان و پرده ری‌ها (فواحش) و هر گاه خشم آرند بیامرزند

الشورى ٣٦	آیه ٣٧	الشورى ٣٨
سوره : سوره الشورى نزول : ١ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«کَبَآئِرَ الإِثْمِ»: گناهان کبیره (نگا: نساء / ). گناهان کبیره گناهانی است که از آنها بیم داده شده، و یا این که حدّ و تعزیری در برابر آنها واجب گشته است (نگا: صفوة‌البیان لمعانی القرآن). «الْفَوَاحِشَ»: گناهانی است که بسیار زشت و پلشت باشند (نگا: مرجع سابق). بسیاری (کَبَآئِرَ الإِثْمِ) را گناهان کبیره، و (الْفَوَاحِشَ) را شرک و زنا و هرگونه گناهی دانسته‌اند که دارای حدّ باشد. عطف (الْفَوَاحِشَ) بر (کَبَآئِرَ الإِثْمِ) عطف خاصّ بر عام است. «یَغْفِرُونَ»: می‌بخشند. گذشت می‌کنند.

تفسیر

• آيات ۲۷ - ۵۰ سوره شورى
• سنت الهى در روزى دادن به مردم : ((ينزل بقدر ما يشاء))
• شباهت رزق مادى با معارف حقه و شرايع آسمانى ، از نظرنزول و قسمت
• توضيحى راجع به ((قدير)) بودن خداى تعالى
• بررسى مفاد آيه ((و ما اصبكم من مصيبه فبما كسبت ايديكم ....)) كه وجود ارتباط بينگناهان و مصائب دنيوى را افاده مى كند
• سه مطلبى كه از سياق آيه شريفه بدست مى آيد
• تفسيرى بى پايه براى آيه و وجه بى پايگى آن
• بيان آيات ((و من آياته الجوار فى البحر...)) كه كشتى ها را به عنوان يكى از آياتخداوند به ياد مى آورد
• دو تفسير ديگر در معنا مى آيد كه هر دو بى مورد و داراى تكلف اند
• صفات نيك مؤ منين : اجتناب از كبائر و فواحش ، گذشت ، دفع ظلم از يكديگر و...))
• معناى مشورت و آيه ((و اءمرهم شورى بينهم ))
• وجه اينكه در جمله ((و جزاء سيئة سيئه مثلها))عمل متقابل مظلوم در برابر ظالم را ((سيئه )) ناميد
• سه وجه در بيان ((انه لا يحب الظالمين ))
• مظلوم حق مقابله به مثل دارد گو اينكه صبر و گذشت فضيلتى برتر است
• وصف حال غير مؤ منين در روبرو شدن با عذاب الهى
• معناى جمله ((ان الخاسرين الذين خسروا انفسهم و اهليهم )) و اينكه گوينده آن كيانند و دركجا آن را مى گويند
• مفاد جمله : ((يوم لا مرد له من الله )) درباره قيامت
• توبيخ انسان متنعم سرگرم به دنيا
• چند روايت درباره تقدير روزى از جانب خداوند سبحان
• بيان سه اشكال در رابطه با ((ما اءصابكم ...)). و مفاد روايات مربوط به آن
• بيان رواياتى در ارتباط با ((يهب لمن يشاء اناثا

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پرهیزکنندگان از گناهان بزرگ و زشتى ها، برخوردار از نعمت هاى جاودان الهى (و ما عند اللّه ... للذین ءامنوا ... و الذین یجتنبون کبئر الإثم و الفوحش)

۲ - پرهیز از بدى ها و گناهان کبیره، نمود و نشانه ایمان و اتکا به خداوند (للذین ءامنوا و على ربّهم یتوکّلون . و الذین یجتنبون)

۳ - مجادله در آیات الهى و ایجاد شبهات اعتقادى، از گناهان بزرگ است. (و یعلم الذین یجدلون فى ءایتنا ... و الذین یجتنبون کبئر الإثم)

۴ - انجام گناه کبیره، موجب زوال ایمان نخواهد شد.* (للذین ءامنوا ... و الذین یجتنبون کبئر الإثم) برداشت یاد شده بنابراین احتمال است که وصف «الذین یجتنبون...» احترازى باشد - و نه توضیحى - بدین معنا که ایمان حقیقتى مستقل داشته باشد که هر گاه با معنایى چون «اجتناب از کبائر» جمع شود، دستیابى به نعمت هاى جاودان بهشت را نتیجه دهد.

۵ - ارتکاب گناهان بزرگ و انجام اعمال زشت، مانع بهره مندى انسان از نعمت هاى جاویدان اخروى (و ما عند اللّه خیر ... الذین یجتنبون)

۶ - گناهان از دیدگاه وحى، تقسیم پذیر به گناهان کبیره و گناهان صغیره (الذین یجتنبون کبئر الإثم)

۷ - گناه، هر چند کوچک و حقیر باشد، از دیدگاه وحى بزرگ و قبیح است.* (یجتنبون کبئر الإثم) با توجه به اضافه صفت (کبائر) به موصوف (الإثم)، برداشت یاد شده به دست مى آید، زیرا وصف «کبائر» ممکن است توضیحىباشد; نه احترازى.

۸ - ارتکاب فحشا (زنا و لواط)، از بدترین گناهان کبیره است. (الذین یجتنبون کبئر الإثم و الفوحش) ذکر «الفواحش» پس از ذکر «کبائر الإثم» - با این که «کبائر الإثم» شامل فواحش نیز مى شود - نشانگر شدت زشتى و قبح آن در پیشگاه خداوند است. گفتنى است که تعبیر «فاحشه» از زنا و لواط در مواضع دیگر قرآن، قرینه بر این است که از مصادیق مورد نظر «الفواحش» زنا و لواط مى باشد.

۹ - چشم پوشى از خطاى دیگران، به هنگام خشم، از صفات مهم اهل ایمان (للذین ءامنوا ... الذین ... و إذا ما غضبوا هم یغفرون) اهمیت این صفت، از تخصیص به ذکر یافتن آن، استفاده مى شود.

۱۰ - در گذشتن از خطاى دیگران به هنگام غضب، مایه برخوردارى انسان از نعمت هاى جاودان آخرت (و ما عند اللّه ... للذین ءامنوا ... و إذا ما غضبوا هم یغفرون)

۱۱ - نقش ایمان در غلبه انسان بر هیجانات درونى خویش و گذشت از خطاى دیگران (للذین ءامنوا ... و إذا ما غضبوا هم یغفرون) از تقدیم ضمیر فاعل (هم) بر «یغفرون» - که به زبان اهل بلاغت براى تقوّى و قوت یافتن حکم است - استفاده مى شود که در پرتو ایمان مطمئناً مى توان بر خشم و غضب خویش فائق آمد.

۱۲ - تعدیل و کنترل نیروى غضب، مورد ستایش وحى است; نه نابودى و ریشه کن ساختن اصل آن. (و إذا ما غضبوا هم یغفرون) برداشت یاد شده با توجه به این نکته است که خداوند در بیان صفات مؤمنان کامل، نفرموده است که آنان غضبناک نمى شوند; بلکه عفو و گذشت آنان را مطرح کرده و مورد ستایش قرار داده است.

روایات و احادیث

۱۳ - «(عن) موسى بن جعفر(ع) یقول: دخل عمروبن عبید على أبى عبداللّه(ع) فلمّا سلّم و جلس تلا هذه الآیة: «الذین یجتنبون کبائر الإثم و الفواحش»... قال أحبّ أن أعرف الکبائر من کتاب اللّه عزّوجلّ فقال: نعم یا عمرو أکبر الکبائر الإشراک باللّه... و بعده الإیاس من روح اللّه... ثمّ الأمن لمکراللّه... و منها عقوق الوالدین... و قتل النفس... و قذف المحصنة... و أکل مال الیتیم... و الفرار من الزحف... و أکل الربا... و السحر... و الزنا ...و الیمین الغموس الفاجرة... و الغلول... و منع الزکاة... و شهادة الزور و کتمان الشهادة... و شرب الخمر... و ترک الصلاة ...و نقض العهد و قطیعة الرحم...; از امام کاظم(ع) روایت شده است که فرمود: عمروبن عبید (از علماى عامه) وارد بر امام صادق(ع) شد و چون سلام کرد و نشست آیه «الذین یجتنبون کبائر الإثم و الفواحش» را تلاوت کرد... و گفت دوست دارم که گناهان کبیره را از کتاب خدا بشناسم امام فرمود: آرى اى عمرو! بزرگ ترین گناه کبیره شرک به خدا است... و بعد از آن یأس از رحمت خدا، ...و سپس ایمن شدن از مکر خدا... و از جمله آنها نافرمانى نسبت به پدر و مادر... و کشتن انسان... و اتهام به زنان پاکدامن... و خوردن مال یتیم... و فرار از میدان جنگ... و رباخوارى... و سحر... و زنا... و قسم دروغ (براى حق ناحق کردن) و خیانت... و ندادن زکات... و گواهى دروغ و کتمان گواهى... و خوردن شراب... و ترک نماز... و پیمان شکنى و قطع رحم...».

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: گناه مجادله در آیات خدا ۳
• ایمان: آثار روانى ایمان ۱۱; عوامل زوال ایمان ۴; نشانه هاى ایمان ۲
• توکل: نشانه هاى توکل بر خدا ۲
• زنا: گناه زنا ۸
• شبهه افکنى: گناه شبهه افکنى ۳
• عفو: آثار عفو ۱۰; زمینه عفو دیگران ۱۱; عفو هنگام غضب ۹، ۱۰
• عمل: آثار ترک عمل ناپسند ۱; آثار عمل ناپسند ۵; ترک عمل ناپسند ۲
• غضب: مدح تعدیل غضب ۱۲; نابودى غضب ۱۲
• گناه: آثار اجتناب از گناهان کبیره ۱، ۲; آثار گناهان کبیره ۴، ۵; اقسام گناه ۶; بدترین گناه ۸; پلیدى گناه ۷; گناهان صغیره ۶; گناهان کبیره ۳، ۶، ۸، ۱۳
• لواط: گناه لواط ۸
• مؤمنان: صفات مؤمنان ۹
• نعمت: زمینه نعمت ۱; زمینه نعمت هاى اخروى ۱۰; موانع نعمت هاى اخروى ۵
• هیجان: روش تعدیل هیجان ۱۱