البروج ٢٢

فِي‌ لَوْحٍ‌ مَحْفُوظٍ

ترجمه

که در لوح محفوظ جای دارد!

|كه در لوح محفوظ است

كه در لوحى محفوظ است.

که در لوح محفوظ حق (و صفحه عالم ازلی) نگاشته است.

که در لوح محفوظ است [به همین خاطر از دستبرد هر تحریف گری مصون است.]

در لوح محفوظ.

در لوحی محفوظ

در لوحى محفوظ- كه تغيير و تحريف به آن راه ندارد-.

در لوح محفوظ جای دارد (و دست نااهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمی‌رسد، و از هرگونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصانی برکنار و در امان است).

(که) در لوحی [:جایگاهی آشکار] محفوظ است.

در لوحی نگهداشته‌

البروج ٢١	آیه ٢٢	البروج ٢٣
سوره : سوره البروج نزول : ١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ»: لوح محفوظ چیزی است که خدا از آن خبر داده است، و کتاب خود قرآن را در آن به ودیعت گذارده است و ما را با حقیقت آن آشنا نفرموده است. در قرآن از آن تحت عنوان: کتاب مبین (نگا: انعام / ) و امّ الکتاب (نگا: رعد / ) و امام مبین (نگا: یس / ) سخن رفته است.

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۲۲، سوره بروج
• اشاره به مضامين سوره مباركه بروج
• مراد از ذات البروج بودن آسمان
• مقصود از ((شاهد)) در ((و شاهد و مشهود))رسول اللّه (صلى الله عليه و آله ) و مراد از ((مشهود)) شكنجه هاى كفّار به مؤ منين وثواب و كيفر اخروى هر كدام است
• اقوال عديده مفسرين درباره مراد از ((شاهد و مشهود))
• اقوال از ((اصحاب الاخدود)) و معناى ((قتل اصحاب الاءخدود))
• آنچه آوردن اوصاف : عزيز، حميد، مالكيّت سموات وارض و شهيد بودن بر هر چيز براىخداوند در آيه : ((و ما نقموا منهم ...)) افاده مى كند
• تهديد شكنجه كنندگان مؤ منين و مؤ منات به عذاب جهنّم و عذاب حريق
• توضيح تعليل شديد بودن بطش پروردگار به اينكه او مبدء و معيد است
• اشاره به چند صفت از صفات خداوند در ارتباط با وعده و وعيد او به اهل بهشت و دوزخ
• رواياتى درباره مراد از((و شاهد و مشهود)) داستان اصحاب اخدود، وصف لوح محفوظ،و...)
• رواياتى در داستان اصحاب اخدود در ذيل ((قتل اصحاب الاخدود))
• رواياتى در وصف لوح محفوظ

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ «17» فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ «18» بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي تَكْذِيبٍ «19» وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ «20» بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ «21» فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ «22»

آيا سرگذشت آن سپاه به تو رسيده است؟ (سپاه) فرعون و ثمود. آرى، كافران (پيوسته) در تكذيب (حق) هستند. و خداوند از هر سو بر ايشان احاطه دارد. آرى آن قرآن مجيد است. كه در لوحى محفوظ ثبت است.

جلد 10 - صفحه 439

نکته ها

قوم فرعون و ثمود، در قدرت و تمدن و امكانات، بالاترين اقوام بودند و در آيات ديگر قرآن به قدرت آنها اشاره شده است. لذا در اينجا از اين دو قوم نام برده شده است.

اعلام توانايى خداوند در قلع و قمع ابرقدرت‌ها، نوعى آرام بخشى به مؤمنان است.

كلمه‌ «قُرْآنٌ» هرگاه با الف و لام بيايد، مراد از آن، كتاب قرآن است ولى بدون الف و لام، به معناى «مقروء» يعنى خوانده شده است. چنانكه در اين آيات مى‌فرمايد: «بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ» يعنى الفاظ وحى بر پيامبر قرائت شده است.

پیام ها

1- ابتدا شنونده را تشنه كنيم، سپس سخن خود را بگوييم. «هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ»

2- بايد از تاريخ گذشتگان آگاه بود و از برخورد خداوند با آنان عبرت گرفت.

«هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ»

3- مجهّزترين سپاه و لشكرها در برابر قهر او ناچيزند. «الْجُنُودِ فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ»

4- كافران، در تكذيب قرآن و وعده‌هاى آن اصرار و پافشارى دارند. «بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي تَكْذِيبٍ»

5- ستمگران از مدار قدرت الهى خارج نيستند و هيچ راه گريزى ندارند، ولى خودشان نمى‌فهمند. «وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ» (كلمه‌ «وَرائِهِمْ» نشانه غفلت آنان از علم و قدرت خداست.)

6- هم خداوند، صاحب مجد و عظمت است و هم قرآن او. ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ ... بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ

7- لوحى كه قرآن بر آن ثبت شده، براى ما ناشناخته است، گرچه در نزد خداوند محفوظ است. «فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ»

8- قرآن، از هر گونه تهديد و تحريف بيمه است. «قُرْآنٌ مَجِيدٌ فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ»

«والحمد للّه ربّ العالمين»

جلد 10 - صفحه 442

سوره طارق‌

اين سوره، هفده آيه دارد و در مكّه نازل شده است.

نام سوره برگرفته از آيه اول است و به معناى كوبنده مى‌باشد.

محور مطالب اين سوره دو چيز است: يكى هشدار نسبت به معاد و ديگرى نعمت قرآن و جايگاه والاى آن.

توجّه دادن انسان به منشأ وجودى‌اش كه آبى پست و ناچيز بوده است، زمينه پذيرش قدرت لايزال الهى بر آفرينش دوباره انسان و حضور او در دادگاه رسواگر قيامت را فراهم مى‌آورد و اينها همه برگرفته از وحى صادق آسمان است كه مخالفان آن را شوخى مى‌پندارند، در حالى كه قطعى و حتمى است و هرچه كافران عليه آن توطئه كنند، به خودشان بازمى‌گردد.

جلد 10 - صفحه 443

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

به نام خداوند بخشنده مهربان‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ «22»

فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ: در لوحى كه نگهداشته شده است از تغيير و تحريف و زياده و نقصان. از ابن عباس منقول است كه لوح محفوظ از يك دانه درّ سفيد است. طول آن از آسمان تا به زمين و عرض آن از مشرق تا مغرب و كنارهاى آن از ياقوت است‌ «1».

على بن ابراهيم قمى (رحمه اللّه) فرمايد لوح براى دو طرف باشد، يك طرف آن بر راست عرش و طرف ديگر بر پيشانى اسرافيل. پس وقتى تكلّم فرمايد پروردگار جل ذكره به وحى، زده شود لوح به پيشانى اسرافيل و نظر كند در لوح، پس وحى نمايد به آنچه در لوح است به جبرئيل‌ «2».

---

«1» مجمع البيان (چ 1403 هج) ج 5 ص 469.

«2» تفسير قمى، (چ نجف 1387 هج)، ج 2 ص 415- 414.

جلد 14 - صفحه 143

سوره هشتاد و ششم « (الطّارق)»

سورة الطّارق- اين سوره مباركه مكّى است.

عدد آيات- هفده آيه.

عدد كلمات- شصت و يك.

عدد حروف- دويست و چهل و شش.

ثواب تلاوت- ثواب الاعمال- عن الصادق عليه السّلام قال: من كانت قرائته فى فرائضه‌ «وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ» كانت له عند اللّه جاه و منزلة و كان من رفقاء النّبيّين و اصحابهم فى الجنّة.

از حضرت صادق عليه السّلام مروى است كه فرمود: هر كه باشد قرائت او در نماز واجب‌ «وَ السَّماءِ وَ الطَّارِقِ»، براى او نزد خدا جاه و منزلتى است و باشد از رفقاى پيغمبران و اصحابشان در بهشت‌ «1».

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌ شأن نزول- روايت است شبى حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم با عمّ‌

---

«1» ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، (چ حيدرى 1391 هج) ص 150.

جلد 14 - صفحه 144

خود حضرت ابو طالب نشسته بود. ناگاه ستاره‌اى بدرخشيد و شعله عظيمى از او ظاهر شد. ابو طالب بترسيد و گفت: اين چه چيز است؟ حضرت فرمود: اين ستاره‌اى است كه شياطين را مى‌راند و نشانه‌اى است. فى الحال جبرئيل نازل شد به اين سوره‌ «1».

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ «1» وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ «2» وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ «3» قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ «4»

النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ «5» إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ «6» وَ هُمْ عَلى‌ ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ «7» وَ ما نَقَمُوا مِنْهُمْ إِلاَّ أَنْ يُؤْمِنُوا بِاللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «8» الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ شَهِيدٌ «9»

إِنَّ الَّذِينَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ ثُمَّ لَمْ يَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذابُ جَهَنَّمَ وَ لَهُمْ عَذابُ الْحَرِيقِ «10» إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْكَبِيرُ «11» إِنَّ بَطْشَ رَبِّكَ لَشَدِيدٌ «12» إِنَّهُ هُوَ يُبْدِئُ وَ يُعِيدُ «13» وَ هُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ «14»

ذُو الْعَرْشِ الْمَجِيدُ «15» فَعَّالٌ لِما يُرِيدُ «16» هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ الْجُنُودِ «17» فِرْعَوْنَ وَ ثَمُودَ «18» بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي تَكْذِيبٍ «19»

وَ اللَّهُ مِنْ وَرائِهِمْ مُحِيطٌ «20» بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَجِيدٌ «21» فِي لَوْحٍ مَحْفُوظٍ «22»

ترجمه‌

سوگند بآسمان داراى برجها

و بروز وعده داده شده‌

و بگواه و گواهى داده شده بر آن‌

هلاك شدند صاحبان گودالهاى‌

آتش كه داراى اشتعال بود

وقتى كه آنها بر آن گودالها نشسته بودند

و آنها بر آنچه با گروندگان ميكردند نگران بودند

و ناپسند نداشتند مگر گرويدن ايشان را بخداى ارجمند ستوده‌

آنكه مر او را است پادشاهى آسمانها و زمين و خدا بر هر چيز گواه است‌

همانا آنانكه عذاب نمودند مردان و زنان با ايمان را پس توبه نكردند پس براى آنها عذاب دوزخ و براى آنها عذاب سوزش بآتش است‌

همانا آنانكه گرويدند و كردند كارهاى شايسته براى ايشان بهشتهائى است كه جارى است در آنها نهرها اينست كاميابى بزرگ‌

همانا بقهر گرفتن پروردگار تو هر آينه سخت است‌

همانا او است كه نخست مى‌آفريند و عود ميدهد

و او است آمرزنده مهربان‌

كه صاحب مقرّ سلطنت ميباشد بلند مرتبه است‌

كننده است هر آنچه بخواهد

آيا رسيد بتو خبر لشگرها اتباع‌

فرعون و قوم‌

---

جلد 5 صفحه 369

ثمود

بلى آنانكه كافر شدند در وادى تكذيب ميباشند

و خداوند از جوانب بر آنها احاطه دارد

بلى آن قرآنى بلند مرتبه است‌

در لوح محفوظ از آفات.

تفسير

خداوند متعال در اين سوره مباركه قسم ياد فرموده بآسمانى كه داراى بروج دوازده گانه است و آفتاب در ظرف يك سال در آنها سير مينمايد و بيان آن در اوائل سوره حجر گذشت و نيز قسم ياد فرموده بروز موعود كه خداوند و انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان وعده آمدن آنرا داده‌اند و آن روز قيامت است چنانچه قمى ره فرموده و در مجمع نسبت بتمام مفسرين داده و بنابر اين بنظر حقير انسب بمقام آنست كه مراد از شاهد و مشهود كه خداوند بآن نيز قسم ياد فرموده حاضران در آن روز باشند كه بعضى شاهد و بعضى مشهودند چون انبياء عظام و اوصياء كرام ايشان هر يك شاهدند بر اعمال پيروان خودشان و پيغمبر خاتم شاهد است در آن روز بر ايشان و اوصياء كرام خود و خلق اولين و آخرين پس يگانه شاهد او است و همه مشهود بيك اعتبار و بيك اعتبار او و انبياء و اوصياء شاهدند و خلق مشهود و در روايات شاهد بروز جمعه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز عرفه و مشهود بروز قيامت و شاهد بروز جمعه و مشهود بروز عرفه و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بامير المؤمنين عليه السّلام و شاهد به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مشهود بروز قيامت تفسير شده و در بعضى از اين روايات امام عليه السّلام از بعضى تكذيب فرموده و اقوال مفسرين هم مختلف و غير ظاهر است و اگر ظاهرى براى آيه بشود فرض نمود همان است كه ذكر شد و در تفسير قرآن ظاهر معتبر است و روايت معتبر بدون معارض ولى اقوال مفسرين مخصوصا عامّه بهيچ وجه اعتبارى ندارد و مفسّرين خاصه نوعا از عامّه اخذ مينمايند و تنكير ظاهرا براى ابهام و تعظيم است و جواب اين قسمها ظاهرا آنست كه خداوند فرموده مشمول لعنت و هلاكت شدند صاحبان گودالها و آتش داراى آتش افروز مخصوصى چون النّار ظاهرا بدل اشتمال است براى اخدود و توصيف نار بذات وقود ظاهرا براى خصوصيّت آن وقود است كه بدنهاى اهل ايمان بوده و محتمل است وقود بمعناى اشتعال و التهاب باشد و براى اشاره بشدّت اشتعال آن نار توصيف شده و در هر حال روايات در اين باب هم مختلف است و قدر متيقّن آنها آنست كه در زمان‌

---

جلد 5 صفحه 370

سابق جمعى از كفار بر اهل ايمان مسلّط شدند و ايشان را در گودالهائى از آتش انداختند و سوزاندند براى آنكه حاضر نشدند دست از دين خودشان بردارند و خداوند اجمالا اين قصه را نقل فرموده براى آنكه مسلمانان صدر اسلام بر شكنجه و آزار كفار قريش صبر نمايند و بدانند كه آنها هم مانند اصحاب اخدود مشمول لعن و غضب الهى خواهند بود و ميفرمايد اين عمل از آنها صادر و اين استحقاق براى آنان حاصل شد وقتى كه در اطراف گودالها نشسته بودند و تماشا ميكردند كه با اهل ايمان چه سلوكى مينمايند و چگونه ايشان در آتش ميسوزند و ناخوش نداشتند آنها از اهل ايمان و ناپسند نميدانستند چيزى را از ايشان مگر آنكه ايمان آورده بودند بخداوند ارجمند ستوده كه سلطنت حقّه حقيقيه در آسمانها و زمين از آن او است و او بر هر امرى حاضر و ناظر و گواه است و همانا كفارى كه مبتلا و معذب نمودند اهل ايمان را بانواع ابتلا و عذاب از قبيل سوزاندن و داغ نمودن و شكنجه كردن و غيرها پس توبه ننمودند بقبول ايمان از براى آنان است عذاب جهنّم در آخرت براى كفرشان و عذاب سوزش و شكنجه و آزارشان علاوه بر آن است و آن در دنيا يا آخرت بآنها خواهد رسيد چون اين عمل قبح زائدى دارد و استحقاق زائدى ميآورد و روايت شده كه آتش برگشت بطرف اصحاب اخدود كه در اطراف نشسته بودند و همه را سوزاند و همانا كسانيكه ايمان آوردند بمبدء و معاد و وسائط بين خالق و عباد و بجا آوردند اعمال شايسته را براى ايشان است باغهائى كه جارى است در آنها نهرهائى از انواع مشروبات و آبهاى زلال و آن كاميابى بزرگ است كه دنيا و ما فيها در برابر نعم بى‌زوال آن قدر و قيمتى ندارد و همانا گرفتن بقهر و عنف خداوند معصيت كاران را بسيار سخت و ناگوار است و او خلق را بدوا ايجاد ميفرمايد و بعدا ميميراند و باز عود ميدهد ارواح را به اجسادشان براى مجازات ستم كاران و انعام بشايستگان و او بخشنده و آمرزنده و دوست و مهربان است نسبت بكسانيكه توبه نمودند و اطاعت كردند اوامر او را و صاحب مقرّ سلطنت و عظمت ذاتى و صفاتى است و قمى ره از امام باقر عليه السّلام در اين آيه نقل نموده كه پس او است خداوند كريم مجيد و اين دلالت دارد كه‌

---

جلد 5 صفحه 371

مجيد صفت خداوند است نه عرش چون مجيد بكسر نيز قرائت شده و بنابر آن صفت عرش است بمعناى رفيع و هر چه را اراده فرمايد ايجاد ميشود بدون درنگ و مانع و رادع و براى گوشزد كفّار مكّه و تسليت خاطر پيغمبر اكرم و اهل ايمان اخيرا اشاره بقصه قوم فرعون و ثمود فرموده كه هر يك از عساكر شيطان و كفر و طغيان بودند و بمراتب اقوى و اكثر از اهالى مكّه و خداوند آنها را بقهر و غضب خود نابود فرمود و پيغمبران خود را غالب و مظفّر و منصور گردانيد با اينها هم بالآخره همين معامله را خواهد فرمود ولى چيزى كه هست اينها جز در خط تكذيب پيغمبر خودشان در طريقى سير نميكنند و ابدا بفكر تحصيل حق و حقيقت نيستند و خداوند هم بقدرت خود بر آنها احاطه دارد و از انتقام او نميتوانند فرار نمايند و كلمه وراء يا بمعناى اطراف است اعمّ از پس و پيش كه معناى اصلى آنست يا بمعناى پشت كه شايع است براى اشاره بآنكه آنها پشت بخدا نموده‌اند و متوجه بحق نيستند ولى خدا بر آنها تسلّط دارد و در هر حال عقيده آنها در باب قرآن كه شعر يا سحر يا افسانه پيشينيان است هم باطل و فاسد است بلكه آن قرآن شريف كريم عظيم است كه در الفاظ و معانى و نظم و اسلوب مثل و مانند ندارد و محفوظ است از تغيير و تبديل و نوشته شده در لوحى كه محفوظ است نزد خداوند و كسى از آن اطلاع ندارد و بعضى محفوظ برفع بنابر آنكه صفت ديگرى براى قرآن باشد قرائت نموده‌اند ولى قرائت مشهوره كه جرّ است اقوى است چون ظاهرا مراد همان لوح محفوظ معروف است اگر چه قرآن في نفسه هم محفوظ باشد از هر گونه تصرّفى و گفته‌اند آن امّ الكتاب است كه تمام كتب آسمانى و قرآن مجيد از آن نسخه بردارى ميشود و مستفاد از بعضى روايات آنست كه آن در جانب راست عرش است مواجه با اسرافيل و چون خداوند تكلّم فرمايد اسرافيل متوجّه بلوح گردد و كلام الهى را از آن اخذ و به أمناء وحى القاء مينمايد و اللّه اعلم بحقائق الامور در ثواب الاعمال و مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه سوره و السّماء ذات البروج را در نمازهاى واجب خود قرائت نمايد آن سوره پيغمبران است و لذا محشر و موقف او با پيغمبران و شايستگان خواهد بود و الحمد للّه على ما انعم و السّلام على نبيّه صلى اللّه عليه و آله و سلّم.

---

جلد 5 صفحه 372

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

بَل‌ هُوَ قُرآن‌ٌ مَجِيدٌ «21» فِي‌ لَوح‌ٍ مَحفُوظٍ «22»

‌اينکه‌ قرآني‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ كفار و مشركين‌ تكذيب‌ ميكنند و ميگويند ‌از‌ جانب‌ خداي‌ متعال‌ نيست‌ و بافته‌ ‌خود‌ پيغمبر ‌است‌ و ‌از‌ ديگران‌ فراگرفته‌ ‌اينکه‌ نيست‌ بلكه‌ قرآن‌ ‌با‌ مجد و شرافت‌ ‌است‌ ‌در‌ لوح‌ محفوظ ثبت‌ ‌شده‌.

بَل‌ هُوَ قُرآن‌ٌ مَجِيدٌ مجد و شرافت‌ قرآن‌ بسيار ‌است‌:

1‌-‌ آنكه‌ احد ثقلين‌ ‌است‌ ‌که‌ تمسك‌ بآن‌ رفع‌ ضلالت‌ ميكند.

جلد 18 - صفحه 73

2‌-‌ معجزه‌ باقيه‌ ‌است‌ ‌تا‌ دامنه‌ قيامت‌ و فرياد ميزند كساني‌ ‌را‌ ‌که‌ منكر ‌او‌ هستند مثل‌ ‌او‌ ‌ يا ‌ مثل‌ ده‌ سوره‌ ‌ يا ‌ مثل‌ يك‌ سوره ‌او‌ ‌را‌ بياورند و ‌لو‌ همه‌ دست‌ بهم‌ دهند و يكديگر ‌را‌ كمك‌ كنند.

3‌-‌ ‌به‌ بهترين‌ راهها و محكم‌ترين‌ ‌آنها‌ هدايت‌ ميفرمايد ‌که‌: إِن‌َّ هذَا القُرآن‌َ يَهدِي‌ لِلَّتِي‌ هِي‌َ أَقوَم‌ُ وَ يُبَشِّرُ المُؤمِنِين‌َ الَّذِين‌َ يَعمَلُون‌َ الصّالِحات‌ِ أَن‌َّ لَهُم‌ أَجراً كَبِيراً وَ أَن‌َّ الَّذِين‌َ لا يُؤمِنُون‌َ بِالآخِرَةِ أَعتَدنا لَهُم‌ عَذاباً أَلِيماً اسراء ‌آيه‌ 9 و 10.

4‌-‌ يكي‌ ‌از‌ شفعاء بزرگ‌ يوم القيامه‌ ‌است‌.

5‌-‌ ‌با‌ بقيه‌ كتب‌ آسماني‌ تفاوت‌ دارد ‌که‌ عين‌ كلماتش‌ بايجاد حق‌ موجوده‌ ‌شده‌ ‌که‌ نامش‌ قرآن‌ ‌شده‌ و كلام‌ اللّه‌ ‌است‌.

6‌-‌ وَ لا رَطب‌ٍ وَ لا يابِس‌ٍ إِلّا فِي‌ كِتاب‌ٍ مُبِين‌ٍ انعام‌ ‌آيه‌ 49.

7‌-‌ تلاوت‌ ‌هر‌ سوره ‌آن‌ بلكه‌ ‌هر‌ آيه ‌آن‌ چه‌ اندازه‌ فضيلت‌ و مثوبت‌ دارد ‌که‌ ‌ما ‌در‌ اوائل‌ ‌هر‌ سوره‌اي‌ بپاره‌اي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ اشاره‌ كرده‌ايم‌.

8‌-‌ مراتب‌ نزول‌ ‌آن‌ ‌را‌ مكرر بخصوص‌ ‌در‌ مجلد اول‌ ‌در‌ باب‌ مقدمات‌ اشاره‌ كرده‌ايم‌ ‌که‌ يكي‌ ‌از‌ مراتب‌ نزولش‌.

فِي‌ لَوح‌ٍ مَحفُوظٍ ‌است‌ و مكرر گفته‌ايم‌ ‌که‌ خداوند دو لوح‌ قرار داده‌ يكي‌ لوح‌ محفوظ ‌در‌ ‌آن‌ اموري‌ ‌است‌ ‌که‌ قابل‌ تغيير نيست‌ و البته‌ واقع‌ شدني‌ ‌است‌ مثل‌ بعثت‌ انبياء و غيبت‌ بقية اللّه‌ و ظهورش‌ و رجعت‌ ائمه‌ اطهار و بعث‌ يوم القيامة و مثوبات‌ بهشت‌ و عقوبات‌ جهنم‌ و خصوصيات‌ معاد صراط ميزان‌ تطاير كتب‌ و امثال‌ اينها ‌که‌ قرآن‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ لوح‌ ثبت‌ ‌شده‌ و ‌اينکه‌ لوح‌ ‌بر‌ پيغمبر و ساير انبياء و ائمه‌ و ملائكه‌ معلوم‌ ‌است‌، و ديگر لوح‌ محو و اثبات‌ ‌است‌ ‌که‌ بواسطه حكم‌ و مصالح‌ قابل‌ تغيير ‌است‌ و احدي‌ جز ذات‌ اقدس‌ حق‌ ‌بر‌ ‌او‌ اطلاعي‌ ندارد.

‌هذا‌ آخر ‌ما اردنا ‌في‌ تفسير ‌هذه‌ السورة، و بتوفيق‌ تأييد الهي‌ و اعانت‌ حضرت‌ بقية اللّه‌ بقيه‌ سور ‌را‌ ‌هم‌ باتمام‌ ميرسانيم‌ ‌ان‌ شاء اللّه‌ ‌تعالي‌.

جلد 18 - صفحه 74

‌سورة‌ الطارق‌

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 22)- «که در لوح محفوظ جای دارد» (فی لوح محفوظ). و دست نااهلان و شیاطین و کاهنان هرگز به آن نمی‌رسد، و از هرگونه تغییر و تبدیل و زیاده و نقصان بر کنار می‌باشد.

بنابر این اگر نسبتهای ناروا به تو می‌دهند، و شاعر و ساحر و کاهن و مجنونت می‌خوانند، هرگز غمگین مباش، تکیه‌گاه تو محکم، راهت روشن، و پشتیبانت قدرتمند و تواناست.

منظور از «لوح» در اینجا صفحه‌ای است که قرآن مجید بر آن ثبت و ضبط شده است ولی نه صفحه‌ای همچون الواح متداول در میان ما، بلکه در تفسیری از

ج5، ص462

ابن عباس آمده است «لوح محفوظ» طولش به اندازه فاصله زمین و آسمان! و عرضش به اندازه فاصله مغرب و مشرق است! و اینجاست که به نظر می‌رسد که لوح محفوظ همان صفحه علم خداوند است که شرق و غرب عالم را فرا گرفته، و از هرگونه دگرگونی و تحریف مصون و محفوظ است.

«پایان سوره بروج»

ج5، ص463

سوره طارق [86]

اشاره

این سوره در «مکّه» نازل شده و دارای 17 آیه است

محتوای سوره:]

مطالب این سوره عمدتا بر دو محور دور می‌زند.

1- معاد و رستاخیز.

2- قرآن مجید و ارزش و اهمیت آن.

ولی در آغاز بعد از سوگندهایی اندیشه آفرین اشاره به وجود مراقبین الهی بر انسان می‌کند.

بعد برای اثبات امکان معاد، به زندگی نخستین و بدو پیدایش انسان از آب نطفه، اشاره فرموده، نتیجه‌گیری می‌کند: خداوندی که قادر است او را از چنین آب بی‌ارزش و ناچیزی بیافریند توانائی بر بازگشت مجدد او دارد.

در مرحله بعد به بعضی از ویژگیهای روز رستاخیز اشاره کرده، سپس با ذکر سوگندهای متعدد و پر معنائی اهمیت قرآن را گوشزد می‌نماید، و سر انجام سوره را با تهدید کفار به مجازات الهی پایان می‌دهد.

در باره فضیلت تلاوت این سوره ]

در حدیثی از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله می‌خوانیم:

«هر کس آن را تلاوت کند خداوند به تعداد هر ستاره‌ای که در آسمان وجود دارد ده حسنه به او می‌بخشد»! بدیهی است محتوای سوره و عمل به آن است که این همه پاداش عظیم را به بار می‌آورد نه تلاوت خالی از عمل.

ج5، ص464

بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - قرآن، بر صفحه لوحى نوشته شده که حقیقت آن ناشناخته است. (فى لوح) «لوح»، به تخته یا چیز دیگرى گفته مى شود که بر روى آن بنویسند (مفردات راغب). نکره آمدن «لوح»، ممکن است به منظور بیان ناشناخته ماندن آن باشد.

۲ - لوحى که قرآن بر آن نوشته شده است، از نابودى و تغییر مصون است. (فى لوح محفوظ) کلمه «محفوظ»، بدون متعلق آمده است تا محفوظ بودن از هر خطر احتمالى را بفهماند. بنابراین خطر نابودى، تغییر و تحریف یا حذف، اضافه، سرقت و نظایر آن، نمى تواند آن را تهدید کند.

۳ - تکذیب قرآن از سوى کافران، هر چند بر آن اصرار ورزند، به حقیقت قرآن آسیبى نمى رساند و از مجد و عظمت آن نمى کاهد. (بل الذین کفروا فى تکذیب ... بل هو قرءان مجید . فى لوح محفوظ)

موضوعات مرتبط

• قرآن: آثار تکذیب قرآن ۳; حقیقت قرآن ۱; عظمت قرآن ۳; قرآن در لوح محفوظ ۱، ۲; کتابت قرآن ۱; مصونیت قرآن ۲، ۳; ویژگیهاى قرآن ۲
• کافران: تکذیبگرى کافران ۳; لجاجت کافران ۳