الدخان ٧: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن سال نزول) |
(QRobot edit) |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۵#link137 | آيات ۱ - ۸، سوره دخان]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۵#link137 | آيات ۱ - ۸، سوره دخان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link138 | غرض و محتواى كلى سوره مباركه دخان]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link138 | غرض و محتواى كلى سوره مباركه دخان]] | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۶: | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link144 | (رواياتى درباره شب قدر و تقدير امور در آن )]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link144 | (رواياتى درباره شب قدر و تقدير امور در آن )]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link66 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link66 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» | |||
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آنهاست، اگر اهل يقين باشيد. | |||
===پیام ها=== | |||
1- هستى تحت يك ربوبيّت و مديريّت است. رَبِّكَ ... رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما | |||
2- قرآن را ساده نگيريم كه فرستنده آن پروردگار آسمانها و زمين و همه‌ى پديده‌هاست. إِنَّا أَنْزَلْناهُ ... رَبِّ السَّماواتِ ... | |||
3- كسى مى‌تواند نظام را به خوبى اداره كند كه علم كامل به حقايق داشته باشد. | |||
«إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ» | |||
4- دقّت در آفرينش و اداره و هدايت و تكامل هستى زمينه پيدا كردن يقين مى‌شود. رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» | |||
جلد 12 - صفحه 12 | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ: آن بخشايش از جانب پروردگار آسمانها و زمينها، وَ ما بَيْنَهُما: و آنچه ميان آسمانها و زمينهاست، إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ: اگر هستيد يقين كنندگان و تحقيق نمايندگان علوم، پس عالم خواهيد شد به ربوبيت سبحانى، يا اگر طالب يقين هستيد پس بدانيد ربوبيت و خالقيت او را، يا اگر موقنيد در اقرار خود هر گاه سؤال شويد از خالق آسمان و زمين، پس آن هنگام علم خواهيد داشت به حقيت قول مذكور كه آن ربوبيت خداى يگانه است. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6» | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11» | |||
ترجمه | |||
سوگند بكتاب واضح روشن | |||
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان | |||
در آن تقدير شود هر كار درستى | |||
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان | |||
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا | |||
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست | |||
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند | |||
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند | |||
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را | |||
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك. | |||
تفسير | |||
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 621 | |||
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 622 | |||
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ ما بَينَهُما إِن كُنتُم مُوقِنِينَ «7» | |||
آن پروردگار تو پروردگار آسمانها و زمين است و آنچه بين آن دو است اگر بوديد شما که يقين داشتيد. | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ ما بَينَهُما ربّ بمعني مربّي است تربيت كننده خداوند تبارك و تعالي تمام ماهيّات امكانيّه را اوّلا از كتم عدم بعرصه وجود آورده، و لباس هستي بقامت آنها پوشيد و گفتند: الماهيّة من حيث هي ليست الّا هي فتارة يحكم بأنّها معدومة و اخري بأنها موجودة، و مراد از ماهيّت حدّ وجود است که اگر موجود شد وجودش محدود است و اينکه سرتاسر ممكنات را شامل ميشود، فقط وجود غير محدود وجود حق‌ّ است و لذا ماهيّت ندارد و صرف وجود و محض وجود و بحت وجود است غير متناهي است نه اوّل دارد و نه آخر هميشه بوده و هميشه هست، و ثانيا نگهبان و حافظ و مبقي آنها است که پس از ايجاد آن بآن اضافه وجود ميكند که اگر آني اضافه نفرمود نيست صرف ميشود: اگر نازي كند از هم فرو ريزند قالب‌ها. و ثالثا از مقام قابليّت و استعداد بمقام فعليّت و رشد و كمال ميرساند لذا مربّي جميع عوالم امكانيه است، و سماوات عوالم علويّه از مجرّدات و ملائكه و كرات جويّه و آنچه در عالم بالا خلق فرموده، و أرض عالم سفلي است و ما بينهما از عالم هوا و باران و رياح و ابرها و غير اينها از جن‌ّ و انس و حيوانات و نباتات و جمادات و معادن و مياه الي ما شاء اللّه. | |||
إِن كُنتُم مُوقِنِينَ يعني بايد يقين داشته باشيد بربوبيّت او، و يقين بالاترين مقامات انساني است و از براي يقين سه مرتبه است: علم اليقين، عين اليقين، حق اليقين. براي تقريب بذهن مثالي ميزنند مثل آتش که يك قسمتي را آتش گرفته آنهايي که آتش را مشاهده نميكنند لكن دود او را و بوي سوختن او را و حرارت او را درك كنند اينکه مقام علم اليقين است که از آثار پي بمؤثر ميبرند از آثار قدرت الهي در عالم وجود پي بوجود قادر متعالي ميبرند که: | |||
برگ درختان سبز در نظر هوشيار هر ورقش دفتري است معرفت كردگار | |||
جلد 16 - صفحه 75 | |||
و آنهايي که مشاهده ميكنند آتش را مقام عين اليقين است که بچشم دل خدا را مي‌بينند که فرمود: | |||
«عميت عين لا تراك» | |||
و فرمود: | |||
«ما رأيت شيئا الّا و رأيت اللّه قبله و بعده و معه» | |||
و فرمود: | |||
«ما أعبد ربّا لم أره» | |||
و آنهايي که ميانه آتش ميسوزند مقام حق اليقين است که فرمود: | |||
«و نحن أقرب اليه من حبل الوريد» | |||
ق، آيه 15. و ميفرمايد: ما يَكُون‌ُ مِن نَجوي ثَلاثَةٍ إِلّا هُوَ رابِعُهُم وَ لا خَمسَةٍ إِلّا هُوَ سادِسُهُم وَ لا أَدني مِن ذلِك‌َ وَ لا أَكثَرَ إِلّا هُوَ مَعَهُم أَين‌َ ما كانُوا مجادله، آيه 8. | |||
مقام احاطه بجميع موجودات. | |||
يار نزديك‌تر از من بمن است اينکه عجب‌تر که من از وي دورم و علامت يقين است که در هيچ حالي غفلت و فراموشي نباشد. | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 7)- سپس در بیان سومین توصیف می‌فرماید: «خداوندی که پروردگار آسمانها و زمین و آنچه در میان آن دو قرار گرفته است می‌باشد، اگر شما | |||
ج4، ص392 | |||
یقین دارید» (رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ). | |||
از آنجا که بسیاری از مشرکان به خدایان و ارباب متعددی قائل بودند، و برای هر نوع از انواع موجودات ربی می‌پنداشتند. در این آیه با جمله «رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما» خط بطلان بر همه می‌کشد و اثبات می‌کند که پروردگار همه موجودات عالم یکی است. | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
نسخهٔ ۲۳ مرداد ۱۳۹۶، ساعت ۰۵:۵۷
ترجمه
| الدخان ٦ | آیه ٧ | الدخان ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَبِّ»: بدل از (رَبِّ) آیه قبلی است. «إِن کُنتُم مُّوقِنِینَ»: اگر اهل یقین و باورید. یعنی اگر چنان که می‌گوئید خدا آفریدگار ما و روزی‌رسان بندگان، و به زیر فرمان کشاننده خورشید و ماه است (نگا: عنکبوت / - ). اگر شما طالب یقین هستید، راه این است که درباره این چیز بیندیشید (نگا: انعام / ، شعراء / ، ذاریات / ).
تفسیر
- آيات ۱ - ۸، سوره دخان
- غرض و محتواى كلى سوره مباركه دخان
- مقصود از نزول كتاب در ((شبى مبارك ))
- بيان عدم منافات بين انزال (نزول دفعى ) قرآن وتنزيل (نزول تدريجى ) آن
- لازمه دوبار نازل شدن قرآن و گفتار بعضى مفسرين در اين خصوص
- مراد از جدا شدن هر امر حكيم در شب قدر (فيها يفرقكل امر حكيم )
- گفتار بعضى از مفسرين درباره ((فيها يفرقكل امرحكم ))
- (رواياتى درباره شب قدر و تقدير امور در آن )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7»
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آنهاست، اگر اهل يقين باشيد.
پیام ها
1- هستى تحت يك ربوبيّت و مديريّت است. رَبِّكَ ... رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما
2- قرآن را ساده نگيريم كه فرستنده آن پروردگار آسمانها و زمين و همه‌ى پديده‌هاست. إِنَّا أَنْزَلْناهُ ... رَبِّ السَّماواتِ ...
3- كسى مى‌تواند نظام را به خوبى اداره كند كه علم كامل به حقايق داشته باشد.
«إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ»
4- دقّت در آفرينش و اداره و هدايت و تكامل هستى زمينه پيدا كردن يقين مى‌شود. رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7»
جلد 12 - صفحه 12
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ: آن بخشايش از جانب پروردگار آسمانها و زمينها، وَ ما بَيْنَهُما: و آنچه ميان آسمانها و زمينهاست، إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ: اگر هستيد يقين كنندگان و تحقيق نمايندگان علوم، پس عالم خواهيد شد به ربوبيت سبحانى، يا اگر طالب يقين هستيد پس بدانيد ربوبيت و خالقيت او را، يا اگر موقنيد در اقرار خود هر گاه سؤال شويد از خالق آسمان و زمين، پس آن هنگام علم خواهيد داشت به حقيت قول مذكور كه آن ربوبيت خداى يگانه است.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6»
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
ترجمه
سوگند بكتاب واضح روشن
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان
در آن تقدير شود هر كار درستى
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك.
تفسير
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل
جلد 4 صفحه 621
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا
جلد 4 صفحه 622
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
رَبِّ السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ ما بَينَهُما إِن كُنتُم مُوقِنِينَ «7»
آن پروردگار تو پروردگار آسمانها و زمين است و آنچه بين آن دو است اگر بوديد شما که يقين داشتيد.
رَبِّ السَّماواتِ وَ الأَرض‌ِ وَ ما بَينَهُما ربّ بمعني مربّي است تربيت كننده خداوند تبارك و تعالي تمام ماهيّات امكانيّه را اوّلا از كتم عدم بعرصه وجود آورده، و لباس هستي بقامت آنها پوشيد و گفتند: الماهيّة من حيث هي ليست الّا هي فتارة يحكم بأنّها معدومة و اخري بأنها موجودة، و مراد از ماهيّت حدّ وجود است که اگر موجود شد وجودش محدود است و اينکه سرتاسر ممكنات را شامل ميشود، فقط وجود غير محدود وجود حق‌ّ است و لذا ماهيّت ندارد و صرف وجود و محض وجود و بحت وجود است غير متناهي است نه اوّل دارد و نه آخر هميشه بوده و هميشه هست، و ثانيا نگهبان و حافظ و مبقي آنها است که پس از ايجاد آن بآن اضافه وجود ميكند که اگر آني اضافه نفرمود نيست صرف ميشود: اگر نازي كند از هم فرو ريزند قالب‌ها. و ثالثا از مقام قابليّت و استعداد بمقام فعليّت و رشد و كمال ميرساند لذا مربّي جميع عوالم امكانيه است، و سماوات عوالم علويّه از مجرّدات و ملائكه و كرات جويّه و آنچه در عالم بالا خلق فرموده، و أرض عالم سفلي است و ما بينهما از عالم هوا و باران و رياح و ابرها و غير اينها از جن‌ّ و انس و حيوانات و نباتات و جمادات و معادن و مياه الي ما شاء اللّه.
إِن كُنتُم مُوقِنِينَ يعني بايد يقين داشته باشيد بربوبيّت او، و يقين بالاترين مقامات انساني است و از براي يقين سه مرتبه است: علم اليقين، عين اليقين، حق اليقين. براي تقريب بذهن مثالي ميزنند مثل آتش که يك قسمتي را آتش گرفته آنهايي که آتش را مشاهده نميكنند لكن دود او را و بوي سوختن او را و حرارت او را درك كنند اينکه مقام علم اليقين است که از آثار پي بمؤثر ميبرند از آثار قدرت الهي در عالم وجود پي بوجود قادر متعالي ميبرند که:
برگ درختان سبز در نظر هوشيار هر ورقش دفتري است معرفت كردگار
جلد 16 - صفحه 75
و آنهايي که مشاهده ميكنند آتش را مقام عين اليقين است که بچشم دل خدا را مي‌بينند که فرمود:
«عميت عين لا تراك»
و فرمود:
«ما رأيت شيئا الّا و رأيت اللّه قبله و بعده و معه»
و فرمود:
«ما أعبد ربّا لم أره»
و آنهايي که ميانه آتش ميسوزند مقام حق اليقين است که فرمود:
«و نحن أقرب اليه من حبل الوريد»
ق، آيه 15. و ميفرمايد: ما يَكُون‌ُ مِن نَجوي ثَلاثَةٍ إِلّا هُوَ رابِعُهُم وَ لا خَمسَةٍ إِلّا هُوَ سادِسُهُم وَ لا أَدني مِن ذلِك‌َ وَ لا أَكثَرَ إِلّا هُوَ مَعَهُم أَين‌َ ما كانُوا مجادله، آيه 8.
مقام احاطه بجميع موجودات.
يار نزديك‌تر از من بمن است اينکه عجب‌تر که من از وي دورم و علامت يقين است که در هيچ حالي غفلت و فراموشي نباشد.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 7)- سپس در بیان سومین توصیف می‌فرماید: «خداوندی که پروردگار آسمانها و زمین و آنچه در میان آن دو قرار گرفته است می‌باشد، اگر شما
ج4، ص392
یقین دارید» (رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما إِنْ کُنْتُمْ مُوقِنِینَ).
از آنجا که بسیاری از مشرکان به خدایان و ارباب متعددی قائل بودند، و برای هر نوع از انواع موجودات ربی می‌پنداشتند. در این آیه با جمله «رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُما» خط بطلان بر همه می‌کشد و اثبات می‌کند که پروردگار همه موجودات عالم یکی است.
نکات آیه
۱- فرستنده قرآن و رسولان، همان پروردگار یگانه آسمان ها و زمین و موجودات است. (إنّا أنزلنه ... إنّا کنّا مرسلین ... ربّ السموت و الأرض و ما بینهما)
۲- نظام تشریع و تکوین، متکى به پروردگار یگانه هستى (إنّا أنزلنه فى لیلة ... رحمة من ربّک ... ربّ السموت و الأرض و ما بینهما) عبارت «ربّ السماوات...» بدین جهت بعد از «ربّک» آمده است تا بیان کند که پروردگارِ نازل کننده شریعت بر پیامبراکرم(ص)، همان پروردگار آسمان ها و زمین است و جز او پروردگارى نیست.
۳- آسمان ها و زمین و سراسر نظام هستى، نمودار ربوبیت عالى و خدشه ناپذیر خداوند است. (ربّ السموت و الأرض و ما بینهما إن کنتم موقنین)
۴- تدبیر بایسته نظام هستى از سوى خداوند، گواه علم و آگاهى ژرف و مطلق او است. (إنّه هو السمیع العلیم . ربّ السموت و الأرض و ما بینهما)
۵- اهل یقین، قادر به درک و شناخت ربوبیت یگانه خداوند بر نظام هستى (ربّ السموت و الأرض و ما بینهما إن کنتم موقنین)
۶- جهان آفرینش، داراى آسمان هاى متعدد (ربّ السموت )
۷- مطالعه نظام و کیفیت اداره هستى، زمینه ساز راهیابى انسان به مرحله یقین (ربّ السموت و الأرض و ما بینهما إن کنتم موقنین) از مطرح شدن مسأله یقین، پس از ذکر ربوبیت خداوند بر جهان هستى، مطلب یاد شده قابل برداشت است.
موضوعات مرتبط
- آسمان: اهمیت آسمان ها ۳; تعدد آسمان ها ۶; مربى آسمان ها ۱
- آفرینش: آثار مطالعه آفرینش ۷; اهمیت آفرینش ۳; تدبیر آفرینش ۴، ۷
- آیات خدا: آیات آفاقى ۳
- احکام: منشأ احکام ۲
- انبیا: منشأ نبوت انبیا ۱
- توحید: توحید ربوبى ۱; نشانه هاى توحید ربوبى ۲
- خدا: آثار علم خدا ۴; نشانه هاى ربوبیت خدا ۳
- زمین: اهمیت زمین ۳; مربى زمین ۱
- قرآن: منشأ قرآن ۱; نزول قرآن ۱
- موجودات: مربى موجودات ۱
- یقین: توحید ربوبى اهل یقین ۵; خداشناسى اهل یقین ۵; زمینه یقین ۷; فضایل اهل یقین ۵
