تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۶: تفاوت میان نسخه‌ها

__TOC__

زمخشرى در كشاف بعد از آن كه همين وجه را اختيار كرده ، مى گويد: حال اگر بپرسى چرا فرمود: ((الا الموده فى القربى (( و نفرمود ((الا الموده للقربى (( و يا ((الا موده القربى (( در پاسخ مى گويم براى اينكه عرب براى مودت ظرفى قائلند، مثلا مى گويند: لى فى آل فلان موده : من در آل فلان مودتى دارم (( و نيز مى گويند ((ولى فيهم هوى و حب شديد : من در آنان عشق و محبتى شديد دارم (( و منظورشان اين است كه افراد فلان قبيله مورد و محل محبت منند.

آنگاه مى گويد: متعلق ((فى القربى (( كلمه ((مودت (( نيست ، به خلاف اينكه فرموده باشد ((الا الموده للقربى (( كه در اين صورت متعلق ((للقربى (( خود كلمه مودت است ، و در آيه مورد بحث قهرا ((فى القربى (( متعلق به چيزى مى شود كه حذف شده ، و تقدير آن ((الا الموده الثابته فى القربى : مگر مودتى كه ثابت باشد در قربى (( مى باشد.

كلمه ((اقتراف (( به معناى اكتساب است ، و كلمه حسنه به معناى آن عملى است كه مورد رضاى خداى سبحان باشد، و در ازايش ثواب دهد؛ و كلمه ((حسن (( در مورد عمل به معناى سازگار بودن آن با سعادت آدمى ، و با آن هدفى است كه او در نظر دارد، همچنان كه ((مساءت (( و بدى و زشتى عمل ، بر خلاف اين است ،

<span id='link53'><span>

بعضى از مفسرين گفته اند: مراد از ((حسنه (( همان مودت به قرباى رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) است ، و مؤ يد اين احتمال رواياتى است كه از ائمه اهل بيت (عليهم السلام ) وارد شده ، كه آيه ((قل لا اسئلكم عليه اجرا(( - تا چهار آيه - در باره مودت به قرباى رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) نازل شده ، و لازمه اين تفسير آن است كه اين آيات در مدينه نازل شده و داراى يك سياق باشد. و قهرا مراد از حسنه از حيث انطباقش بر مورد، همان مودت خواهد بود، آن وقت آيه شريفه ((ام يقولون افترى ...(( اشاره خواهد بود به سخنى كه بعضى از منافقين كه قبول آيه قبلى برايشان گران مى آمده گفته اند، و اين سمپاشى را در بين مؤ منين كرده اند، چون در بين آنان افراد ساده لوحى بوده اند كه به سخنان منافقين ترتيب اثر مى داده اند. و مراد از آيه سوم و چهارم كه مى فرمايد: ((و هو الذى يقبل التوبه (( - تا آخر دو آيه - توبه همان مؤ منين ساده لوح خواهد بود، كه از قبول گفتار منافقين برگشته اند.

و در جمله ((ان اللّه غفور شكور(( التفاتى از تكلم به غيبت به كار رفته ، چون قبل از اين جمله خداى تعالى گوينده بود، مى فرمود ما چنين و چنان مى كنيم ، و در اينجا غايب حساب شده ، مى فرمايد خدا غفور و شكور است . و وجه اين التفات آن است كه خواسته به علت غفور و شكور بودن خود اشاره كند، و بفرمايد بدين جهت غفور و شكور است كه ((اللّه (( است - عز اسمه .

كلمه ((ام (( منقطعه است ، و سياق كلام ، سياق توبيخ است ، و لازمه اش ‍ انكار اين معنا است كه آن جناب به دروغ چيزى را بر خدا افتراء ببندد.

((فان يشا اللّه يختم على قلبك (( - (معناى جمله قبلى اين بود كه منافقين مى گويند: تو از پيش خود گفتى كه بايد به خويشاوندانت مودت بورزند)، و معناى اين جمله با كمك سياق اين است كه : نه ، تو به خدا افتراء نبستى و دروغگو نيستى ، چون زمام هيچ امرى به دست تو نيست تا بخواهى افترائى ببندى ، و آنچه مى گويى وحى است از ناحيه خداى سبحان ، بدون اينكه خود تو دخالتى در آن داشته باشى ، بلكه زمام امر بسته به مشيت خداى تعالى است ، اگر خواست مهر بر دلت مى زند، و باب وحى را به رويت مى بندد، ولى او خواسته كه به تو وحى كند و حق را بيان نموده و سنت خود را اجراء كند، چون سنت او چنين است كه همواره با كلمات خود باطل را محو و حق را محقق كند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۲ </center>

بعضى از مفسرين گفته اند: در آيه مورد بحث اشعارى است به وعده به رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) كه به زودى او را يارى خواهد فرمود. اين قول خيلى بى وجه نيست .

وقتى گفته مى شود ((قبل منه (( و ((قبل عنه (( هر دو به يك معنا است . در كشاف گفته : وقتى گفته مى شود: ((قبلت منه الشى ء(( و ((قبلت عنه (( اين تفاوت بين آن دو هست كه در اولى آن چيز را مبداء قبول خود و منشاء آن قرار داده ، و در دومى آن شى ء را از وى عزل و جدا كرده . اين بود گفتار زمخشرى .

و در اينكه فرمود: ((و يعلم ما تفعلون (( تحريكى است بر توبه و هشدارى است از ارتكاب گناهان . و معناى تحت اللفظى آن روشن است .

فاعل كلمه ((يستجيب (( ضميرى است كه به خداى تعالى برمى گردد، و جمله ((الذين آمنوا...(( به طورى كه گفته اند در جاى مفعول نشسته و حرف جر آن حذف شده ، و تقديرش ((يستجيب اللّه للذين آمنوا(( است ، يعنى : خداى تعالى مستجاب مى كند براى كسانى كه ايمان آورده اند. بعضى گفته اند: فاعل آن كلمه ((الذين (( است ، ولى اين از سياق آيه بعيد است .

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۳ </center>

<span id='link56'><span>

==آيات ۲۷ - ۵۰ سوره شورى ==

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۸ </center>

ترجمه آيات  

و يا هم پسرانى مى دهد و هم دخترانى ، و هر كه را بخواهد عقيم مى كند كه او دانايى توانا است (۵۰).

[[رده:تفسیر المیزان]]