تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۴۶: تفاوت میان نسخه‌ها

از الکتاب
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۱۸: خط ۱۸:
و اما آن هايى كه از شيعه قائل به وحدت اين دو سوره شده اند، استنادشان به روايتى است كه صاحب مجمع، آن را از ابى العبّاس، از يكى از دو امام بزرگوار امام باقر و امام صادق «عليهما السلام» نقل كرده كه فرموده: سوره «ألم تر كيف فعل ربّك بأصحاب الفيل» و سوره «لإيلاف قريش» يك سوره اند.
و اما آن هايى كه از شيعه قائل به وحدت اين دو سوره شده اند، استنادشان به روايتى است كه صاحب مجمع، آن را از ابى العبّاس، از يكى از دو امام بزرگوار امام باقر و امام صادق «عليهما السلام» نقل كرده كه فرموده: سوره «ألم تر كيف فعل ربّك بأصحاب الفيل» و سوره «لإيلاف قريش» يك سوره اند.


و نيز روايتى است كه شيخ در تهذيب به سند خود از علاء از زيد شحام روايت كرده كه گفت : به امام صادق (عليه السلام ) نماز صبح را اقتدا كرديم ، در نمازش در يك ركعت سوره «'''والضحى '''» و سوره «'''الم نشرح '''» را خواند.
و نيز، روايتى است كه شيخ، در «تهذيب» به سند خود، از علاء، از زيد شحّام روايت كرده كه گفت: به امام صادق «عليه السلام» نماز صبح را اقتدا كرديم. در نمازش، در يك ركعت سورۀ «'''والضّحى '''» و سورۀ «'''ألم نشرح'''» را خواند.
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۲۷ </center>
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۲۷ </center>
و روايت ديگرى است كه صاحب مجمع البيان از عياشى از مفضل بن عمر از امام صادق (عليه السلام ) نقل كرده كه گفت : من از آن جناب شنيدم كه مى فرمود در يك ركعت نماز بين دو سوره جمع مكن ، مگر سوره «'''والضحى '''» و «'''الم نشرح '''» و سوره «'''الم تركيف '''» و سوره «'''لايلاف قريش '''». و مثل اين روايت را محقق هم در كتاب معتبر از كتاب جامع نوشته احمد بن محمد بن ابى نصر از مفضل نقل كرده .
و روايت ديگرى است كه: صاحب مجمع البيان، از عياشى، از مُفضّل بن عمر، از امام صادق «عليه السلام» نقل كرده كه گفت: من از آن جناب شنيدم كه مى فرمود: در يك ركعت نماز، بين دو سوره جمع مكن، مگر سورۀ «'''والضّحى'''» و «'''ألم نشرح'''» و سورۀ «'''ألم تر كيف'''» و سورۀ «'''لإيلاف قريش'''». و محقق هم، مثل اين روايت را در كتاب معتبر، از كتاب «جامع» نوشتۀ احمد بن محمد بن ابى نصر، از مُفضّل نقل كرده.
حال به وضع يك يك اين روايات مى رسيم : اما روايت ابى العباس ، روايتى است ضعيف ؛ چون در آن رفع شده ، يعنى راويان وسط حديث افتاده اند.
 
و اما روايت زيد شحام غير از سند تهذيب به دو سند ديگر روايت شده ، يكى باز در تهذيب است كه شيخ به سند خود آن را از ابن مسكان از زيد شحام نقل كرده كه گفت : با امام صادق (عليه السلام ) نماز خوانديم ، در نمازش سوره «'''والضحى '''» و «'''الم نشرح '''» را خواند. و سند روايت دوم زيد شحام عبارت است از ابن ابى عمير از بعضى از راويان شيعه از زيد شحام كه گف ت : به امامت امام صادق نماز خوانديم ، در ركعت اول سوره «'''والضحى '''»، و در دومى سوره «'''الم نشرح '''» را خواند.
* حال به وضع يك يك اين روايات مى رسيم:  
و اين روايت يعنى صحيحه ابن ابى عمير صريح است در اينكه امام دو سوره را در دو ركعت خواندند، و با وجود اين روايت ديگر ظهورى براى روايت علاء باقى نمى ماند، يعنى ديگر ظهور ندارد در اينكه هر دو سوره را در يك ركعت خوانده باشد، چون عبارت آن چنين است : «'''پس ‍ الضحى و الم نشرح را در ركعتى خواند'''» و اين مى سازد با اينكه ضحى را در ركعتى و الم نشرح را در ركعتى خوانده باشد. و اما روايت ابن مسكان كه هيچ ظهورى در جمع بين دو سوره در يك ركعت ندارد، نه ظهور دارد و نه صراحت ؛ (چون در آن آمده بود: پس سوره الضحى و الم نشرح را در نماز خواند)، و اما اينكه بعضى ها روايت ابن ابى عمير را حمل بر نماز نافله كرده اند، درست نيست ، براى اينكه در آن عبارت «'''صلى بنا'''» آمده ، كه معنايش اين است كه با ايشان نماز جماعت خوانديم ، و نماز نافله را با جماعت نمى شود خواند.
 
اما روايت ابى العبّاس، روايتى است ضعيف؛ چون در آن رفع شده. يعنى راويان وسط حديث افتاده اند.
 
و اما روايت زيد شحّام، غير از سند تهذيب، به دو سند ديگر روايت شده. يكى باز در تهذيب است كه شيخ، به سند خود آن را از ابن مسكان، از زيد شحّام نقل كرده كه گفت: با امام صادق «عليه السلام» نماز خوانديم. در نمازش، سورۀ «'''والضّحى'''» و «'''ألم نشرح'''» را خواند. و سند روايت دوم زيد شحّام عبارت است از: ابن أبى عمير، از بعضى از راويان شيعه، از زيد شحّام كه گفت: به امامت امام صادق نماز خوانديم. در ركعت اول، سورۀ «'''والضحى'''»، و در دومى، سورۀ «'''ألم نشرح'''» را خواند.
 
و اين روايت، يعنى صحيحۀ ابن أبى عمير صريح است در اين كه: امام دو سوره را در دو ركعت خواندند، و با وجود اين روايت ديگر ظهورى براى روايت علاء باقى نمى ماند. يعنى ديگر ظهور ندارد در اين كه هر دو سوره را در يك ركعت خوانده باشد. چون عبارت آن چنين است: «'''پس ‍ الضحى و ألم نشرح را در ركعتى خواند'''»؛ و اين مى سازد با اين كه «ضحى» را در ركعتى و «ألم نشرح» را در ركعتى خوانده باشد.  
 
و امّا روايت ابن مسكان كه هيچ ظهورى در جمع بين دو سوره در يك ركعت ندارد. نه ظهور دارد و نه صراحت. (چون در آن آمده بود: پس سوره الضحى و ألم نشرح را در نماز خواند). و اما اين كه بعضى ها روايت ابن ابى عمير را حمل بر نماز نافله كرده اند، درست نيست. براى اين كه در آن عبارت «'''صلى بنا'''» آمده، كه معنايش اين است كه با ايشان نماز جماعت خوانديم، و نماز نافله را با جماعت نمى شود خواند.
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۲۸ </center>
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۲۰ صفحه ۶۲۸ </center>
و اما روايت مفضل بن صالح كه به آن استدلال كرده اند بر وحدت دو سوره ، بر تعدد بيشتر دلالت دارد (براى اينكه در آن آمده در يك ركعت بين دو سوره «'''ضحى '''» و «'''الم نشرح '''»، و نيز بين دو سوره «'''فيل '''» و «'''ايلاف '''» جمع مكن )، و اين صريح است در تعدد.
و امّا روايت مفضّل بن صالح - كه به آن استدلال كرده اند بر وحدت دو سوره - بر تعدد بيشتر دلالت دارد. (براى اين كه در آن آمده: در يك ركعت، بين دو سوره «'''ضحى و ألم نشرح'''»، و نيز بين دو سورۀ «'''فيل وايلاف '''» جمع مكن)، و اين صريح است در تعدد.
پس حق مطلب آن است كه روايات اگر در اين باره دلالتى داشته باشد دلالت دارد بر اينكه جائز است دو سوره «'''ضحى و الم نشرح '''» و دو سوره «'''فيل و ايلاف '''» را در يك ركعت نماز واجب خواند، ولى در غير واجبات نمى توان خواند، و مؤ يد اين دلالت روايت راوندى است كه در كتاب الخرائج و الجرائح خود آن را از داوود رقى از امام صادق (عليه السلام ) نقل كرده ، و در آن آمده : هم اينكه فجر طلوع كرد برخاست اذان و اقامه گفت ، و مرا در طرف راست خود بپا داشت ، و در ركعت اول سوره حمد و سوره ضحى را، و در ركعت دوم حمد و قل هو اللّه احد را خواند، و سپس قنوت گرفت ، و سلام داد آنگاه نشست .
 
پس حق مطلب آن است كه: اگر روایات در اين باره دلالتى داشته باشد، دلالت دارد بر اين كه جایز است دو سورۀ «'''ضحى و ألم نشرح'''» و دو سورۀ «'''فيل و إيلاف'''» را در يك ركعت نماز واجب خواند، ولى در غير واجبات نمى توان خواند. و مؤيّد اين دلالت، روايت راوندى است كه در كتاب الخرائج و الجرائح خود، آن را از داوود رقى، از امام صادق «عليه السلام» نقل كرده، و در آن آمده: همين كه فجر طلوع كرد، برخاست اذان و اقامه گفت، و مرا در طرف راست خود بپا داشت، و در ركعت اول، سورۀ حمد و سورۀ ضحى را، و در ركعت دوم، حمد و قُل هو اللّه أحد را خواند، و سپس قنوت گرفت، و سلام داد، آنگاه نشست.
<span id='link438'><span>
<span id='link438'><span>
==معناى سوره ايلاف در فرض وحدت با سوره فيل و در صورت استقلال ==
==معناى سوره ايلاف در فرض وحدت با سوره فيل و در صورت استقلال ==