يونس ٦٧

هُوَ الَّذِي‌ جَعَلَ‌ لَکُمُ‌ اللَّيْلَ‌ لِتَسْکُنُوا فِيهِ‌ وَ النَّهَارَ مُبْصِراً إِنَ‌ فِي‌ ذٰلِکَ‌ لَآيَاتٍ‌ لِقَوْمٍ‌ يَسْمَعُونَ‌

گسترشکپی متن آیه
هُوَ الَّذِي‌ جَعَلَ‌ لَکُمُ‌ اللَّيْلَ‌ لِتَسْکُنُوا فِيهِ‌ وَ النَّهَارَ مُبْصِراً إِنَ‌ فِي‌ ذٰلِکَ‌ لَآيَاتٍ‌ لِقَوْمٍ‌ يَسْمَعُونَ‌

ترجمه

مکارم شیرازیبهرامپورفولادوندالهی قمشه‌ایانصاریانآیتیخرمشاهیمجتبویخرمدلصادقی تهرانیمعزیenglish

او کسی است که شب را برای شما آفرید، تا در آن آرامش بیابید؛ و روز را روشنی بخش (تا به تلاش زندگی پردازید) در اینها نشانه‌هایی است برای کسانی که گوش شنوا دارند!

|اوست كه شب را برايتان پديد آورد تا در آن بياراميد و روز را [چشم‌اندازى‌] روشن گردانيد. بى‌ترديد در اينها براى مردمى كه مى‌شنوند نشانه‌هاست

اوست كسى كه براى شما شب را قرار داد تا در آن بياراميد و روز را روشن [گردانيد]. بى گمان، در اين [امر] براى مردمى كه مى‌شنوند نشانه‌هايى است.

اوست خداوندی که شب تار را برای آسایش شما و روز را روشن (برای امر معاش) مقرر فرمود، که در آن نشانه‌هایی (از قدرت خدا) برای مردمی که بشنوند پدیدار است.

اوست کسی که شبِ [تاریک] را برای شما پدید آورد تا در آن بیارامید، و روز را نور افشان [قرار داد تا در آن به کار و کوشش بپردازید]؛ یقیناً در این امور برای گروهی که حقایق را بشنوند، نشانه هایی [از توحید و قدرت و ربوبیّت خدا] ست.

اوست كه شب را برايتان پديد آورد تا در آن بياراميد و روز را پديد آورد تا در آن ببينيد. در اينها براى مردمى كه مى‌شنوند عبرتهاست.

او کسی است که شب را برای شما آفرید تا در آن آرام گیرید و روز را چشم‌اندازی روشن ساخت، در این عبرتها برای گروهی است که گوش شنوا دارند

اوست كه شب را براى شما پديد كرد تا در آن آرام گيريد و روز را روشن ساخت [تا در آن ببينيد و به كار پردازيد] همانا در آن براى گروهى كه بشنوند نشانه‌هاست.

او (که آنچه در آسمانها و زمین است متعلّق بدو است، همان) کسی است که شب را برای شما پدید آورده است تا در آن بیارامید و روز را روشن گردانیده است (تا در آن به تلاش در پی معاش بپردازید). بیگمان در این کار نشانه‌هائی است برای کسانی که گوش شنوا داشته باشند.

او کسی است که برای شما شب را قرار داد تا در آن آرامش گیرید، و روز را دیده‌بان (گردانید). بی‌گمان، در این (امر) برای گروهی که می‌شنوند نشانه‌هایی است.

او است آنکه نهاد برای شما شب را تا بیارامید در آن و روز را بینا همانا در این است آیتهائی برای گروهی که بشنوند

It is He who made the night for your rest, and the daylight for visibility. Surely in that are signs for people who listen.

ترتیل:

ترجمه:

يونس ٦٦	آیه ٦٧	يونس ٦٨
سوره : سوره يونس نزول : ٤ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مُبْصِراً»: روشن (نگا: اسراء / ، نمل / ). «ذلِکَ»: مشارالیه ساختن و پرداختن یا اختلاف شب و روز است. استعمال اسم اشاره بعید، برای بیان علوّ منزلت مشارالیه است. «آیَاتٍ»: نشانه‌های هستی. دلیلها و حجّتهای دالّ بر یگانگی خدا. «یَسْمَعُونَ»: می‌شنوند. مراد پذیرفتن و فهم‌کردن است.

تفسیر

المیزاننمونهتفسیر نوراثنی عشریروان جاویداطیب البیانبرگزیده تفسیر نمونهتسنیم

---

• آيات ۵۷ - ۷۰ سوره يونس
• مراد از این که فرمود: قرآن، موعظه و شفاء و رحمت برای مؤمنان است
• مراد از فضل و رحمت خدا، در آيه: «قُل بِفَضلِ اللّهِ وَ بِرَحمَتِهِ ...»
• وجه اين كه از دادن روزى، به «انزال روزى» تعبیر شده
• بيان اين كه هر حكمى، بايد به اذن خدا باشد
• سلطنت و احاطه تامّ خداوند متعال، بر اعمال بشر
• معناى «ولايت» و مراد از این که: «خدا، ولیّ مؤمنان است»
• معنای آیه: «لَا خَوفٌ عَلَيهِم وَ لَا هُم يَحزَنُون»
• تسلى دادن به پيامبر «ص»: از سخنان جاهلانه مشركان، رنجیده نشو، زيرا «عزّت»، از آنِ خداست
• استدلال محال بودن فرزند داشتن خداى تعالى
• بحث روايتى: (چند روایت ذیل آیات گذشته)
• رواياتى درباره معناى ولايت خدا و وصف اولياء اللّه
• چند روايت درباره «رؤيا» و اقسام آن

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ «67»

اوست كسى كه شب را براى شما قرار داد تا در آن آرامش يابيد و روز را روشنى بخش گردانيد (تا به كار پردازيد). يقيناً در اين (نظام حكيمانه و هدفدار،) نشانه‌هايى براى گروهى است كه مى‌شنوند.

نکته ها

در آيه‌ى قبل به مالكيّت خداوند و در اين آيه به تدبير حكيمانه‌ى او در نظام هستى اشاره شده است.

در قرآن آرامش روحى، با عناوينى همچون: تلاوت قرآن، تهجّد، تسبيح الهى، قنوت، سجود و شب زنده‌دارى مطرح شده است، «1» امّا آرامش جسمى، با خواب واستراحت است.

«مَنامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ» «2»

پیام ها

1- پيدايش شب و روز، با تدبير و با هدف بهره‌گيرى انسان و حكيمانه برنامه‌ريزى شده است. جَعَلَ‌ ... لِتَسْكُنُوا

---

«1». سوره‌هاى: آل‌عمران، 113؛ اسراء، 79؛ طه، 130؛ زمر، 9 و مزّمل، 2.

«2». روم، 23.

جلد 3 - صفحه 598

2- شب براى آرامش است، چه آرامش روحى، چه جسمى. «لِتَسْكُنُوا فِيهِ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ (67)

بعد از آن دليل بر وحدانيت و استحقاق معبوديت ذات يگانه خود را مى‌فرمايد:

هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ‌: ذات يگانه سبحانى ذاتى است كه به قدرت كامله و نعمت شامله قرار داد براى شما شب را. لِتَسْكُنُوا فِيهِ‌: براى آنكه ساكن گرديد و بيارميد در آن، و راحت شويد از زحمات كارهاى روز و رنجهاى رفت و آمد و سعى در معاش و شغل، و از خستگى روح و بدن بيرون آئيد. وَ النَّهارَ مُبْصِراً: و قرار داد روز را روشن و نورانى كه بينا گرديد در آن و هدايت يابيد به حوائج و وسائل معاش و زندگانى خود به سبب روشنائى و آشكار شدن اشياء.

إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ‌: بدرستى كه در اين خلق و جعل شب و روز بدين صفت و كيفيت، هر آينه آيات و علاماتى است براى گروهى كه بشنوند و انديشه كنند و عبرت يابند و معتقد شوند به وحدانيت الهى از جهت‌

ج5، ص 359

ظهور آثارى كه غير ذات قادر متعال هيچكس قادر نخواهد بود.

تبصره- آيه شريفه تنبيه است بر تفرد حضرت احديت الهى در قدرت كامله و نعمت شامله، و اختصاص در ستايش و پرستش، بدين تقرير كه: چون ثابت شد جميع موجودات ممكنه، تحت قدرت و ملك و سلطنت خاصه ذات مدبرى هستند كه آيات و بينات قدرتش در موجودات سارى و ساير است كه از جمله آنها ايجاد شب و روز است براى نظام عالم و معاش بنى آدم و جريان آن به ترتيب خاصى و نظم مخصوصى و اختلاف معينى كه تغييرپذير نيست، البته اين آيات عجيبه و شواهد غريبه، منبه‌اند بر تدبير حكيمانه، و آمرند به تأمل و تدبر كه گوش هوش فرا دارند و عقل را در دين و شنيدن بينات كارفرما ساخته، به صانع و مدبر حقيقى ايمان آورده، عبادت و اطاعت او را پيشى گيرند.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

أَلا إِنَّ لِلَّهِ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ ما يَتَّبِعُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ شُرَكاءَ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ إِنْ هُمْ إِلاَّ يَخْرُصُونَ (66) هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ (67)

ترجمه‌

آگاه باشيد همانا مر خدا را است هر كه در آسمانها و هر كه در زمين است و چه چيز را متابعت ميكنند آنانكه ميخوانند از غير خدا شريكهائى را متابعت نميكنند مگر گمان را و نيستند آنها مگر آنكه دروغ ميگويند

او است آنكه قرار داد براى شما شب را تا بيار اميد در آن و روز را روشنى دهنده همانا در اين هر آينه نشانه‌ها است براى گروهى كه ميشنوند.

تفسير

در تعقيب آيه سابقه بيان عزّت و عظمت حضرت احديّت و نفى شرك باين تقريب شده است كه مملوكيّت و عبوديّت عقلاء از خلق آسمانها از قبيل ملائكه و خلق زمين از جنّ و انس و عدم صلاحيّت آنها براى الوهيّت و معبوديّت با آنكه عقلاء و علماء باشند دليل است بر عدم صلاحيّت بتهاى مصنوعى بى‌عقل و شعور براى معبوديّت و شركت با حقّ با آنكه بايد پرسيد چه چيز را متابعت ميكنند اهل شرك و كسانيكه ميخوانند غير خدا را شركاء خدا اگر بگويند متابعت يقين و برهان را مينمائيم قطعا دروغ ميگويند و الا از اقامه دليل بر ادعاء خودشان عاجز نميشدند پس معلوم ميشود متابعت نميكنند مگر گمان و ظنّ خودشان را كه از تقليد آباء و اجدادشان براى آنها حاصل شده و نيستند مگر آنكه حدس باطل ميزنند در شركت بتها و دروغ واضح ميگويند در ادّعاء علم بآن و بنابراين كلمه ما استفهاميّه و براى تقرير و توبيخ است و محتمل است قويّا كه ما نافيه باشد يعنى متابعت نميكنند بت پرستان يقين را كه بايد عقلا متابعت آنرا نمود بلكه متابعت ميكنند گمان را كه نبايد در اصول عقائد بآن اعتماد نمود و بنابراين مفعول يتّبع چون فضله در كلام و جمله بعد مبيّن آنست حذف‌

---

جلد 3 صفحه 33

شده و محتمل است بعيدا كه ما موصوله باشد معطوف بر كلمه من يعنى بتها هم مملوك خدايند و بنظر حقير معنى دوم اظهر معانى است و خير الامور اوسطها ولى چون معنى اول سالم از تقدير بود بناى ترجمه بر آن گذارده شد و در آيه دوم اشاره بكمال رحمت و قدرت الهيه شده است براى دلالت بر استحقاق عبادت و اطاعت و آنكه غير او شايسته اينمقام نيست. و در اين جعل شبانه روز دلالات واضحه‌اى است بر توحيد براى كسانيكه گوش شنوا داشته باشند و تدبّر و تفكّر نمايند در اسرار خلقت و فوائد آن راجع بمعاش و معاد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

هُوَ الَّذِي‌ جَعَل‌َ لَكُم‌ُ اللَّيل‌َ لِتَسكُنُوا فِيه‌ِ وَ النَّهارَ مُبصِراً إِن‌َّ فِي‌ ذلِك‌َ لَآيات‌ٍ لِقَوم‌ٍ يَسمَعُون‌َ (67)

‌او‌ ‌است‌ خدايي‌ ‌که‌ قرار داد ‌براي‌ ‌شما‌ شب‌ ‌را‌ جهت‌ اينكه‌ استراحت‌ كنيد ‌در‌ ‌آن‌ و روز ‌را‌ روشن‌ محققا ‌در‌ ‌اينکه‌ قرار داد ‌هر‌ آينه‌ نشانه‌هائيست‌ ‌براي‌ قومي‌ ‌که‌ گوش‌ شنوا دارند هُوَ الَّذِي‌ جَعَل‌َ لَكُم‌ُ اللَّيل‌َ فرق‌ ‌است‌ ‌بين‌ جعل‌ و احداث‌ و تبديل‌ و تغيير احداث‌ ايجاد موجودي‌ ‌است‌ ‌که‌ مسبوق‌ بعدم‌ ‌باشد‌ مثل‌ ايجاد عالم‌ ‌که‌ تمام‌ نابود بودند ‌بود‌ شدند ‌که‌ حادث‌ هستند، جعل‌ ايجاد صفت‌ ‌است‌ ‌براي‌ موصوف‌ و حالت‌ ‌براي‌ ذي‌ الحال‌ و اثر ‌براي‌ مؤثر، تغيير حالتي‌ ‌است‌ بحال‌ ديگر، تبديل‌ عوض‌ شدن‌ شي‌ء ‌است‌ بشيئي‌ ديگر ‌ يا ‌ بانقلاب‌ مثل‌ خمر و خل‌ّ ‌ يا ‌ باستحاله‌ مثل‌ كلب‌ بملح‌، خداوند تبارك‌ و ‌تعالي‌ ‌اگر‌ ‌اينکه‌ كره‌ زمين‌ و منظومات‌ شمسيه‌ ‌را‌ ساكن‌ قرار داده‌ ‌بود‌ شب‌ و روز و ماه‌ و سال‌، شتاء و صيف‌ تشكيل‌ نميشد دائما ‌بر‌ يك‌ حالت‌ ‌بود‌ لذا اينها ‌را‌ متحرك‌ قرار داد ‌تا‌ ‌اينکه‌ تشكيلات‌ تحقق‌ پذيرد و ‌از‌ ‌براي‌ كره‌ زمين‌ دو حركت‌ مقرر فرمود وضعي‌ ‌که‌ دور ‌خود‌ بچرخد ‌تا‌ تشكيل‌ شب‌ و روز دهد، و انتقالي‌ ‌که‌ دور كره‌ شمس‌ چرخ‌ خورد ‌تا‌ تشكيل‌ ماه‌ و سال‌ دهد.

جلد 9 - صفحه 423

لِتَسكُنُوا فِيه‌ِ شب‌ ‌را‌ ‌براي‌ نوم‌ و استراحت‌ بدن‌ مقرر فرمود وَ النَّهارَ مُبصِراً ‌براي‌ اينكه‌ روشن‌ ‌باشد‌ چشم‌ ببيند ‌در‌ امر تحصيل‌ معاش‌ و تنظيمات‌ داخليه‌ و خارجيه‌ ‌باشد‌.

إِن‌َّ فِي‌ ذلِك‌َ ‌در‌ ‌اينکه‌ جعل‌ ليل‌ و نهار و آثار مترتبه‌ ‌بر‌ ‌آنها‌ لايات‌ نشانه‌هاي‌ بسيار ‌است‌ ‌از‌ آثار قدرت‌ الهي‌ و جعل‌ ‌اينکه‌ كرات‌ ‌در‌ فضاء عالم‌ بدون‌ عمد و ستون‌ و حركت‌ معين‌ ‌که‌ آني‌ تند و كند نشوند و علاوه‌ مقرر فرمود يك‌ حركت‌ مستقيم‌ ‌از‌ ‌براي‌ شمس‌ و منظومه‌هاي‌ ‌آن‌ و جميع‌ كرات‌ علويه‌ بطرف‌ كره‌ وكاء ‌که‌ نصر الطائرش‌ گفتند ‌که‌ مفاد وَ الشَّمس‌ُ تَجرِي‌ لِمُستَقَرٍّ لَها ‌است‌ ‌در‌ سوره‌ يس‌ ‌که‌ موقعي‌ ‌که‌ وصل‌ شوند بآن‌ كره‌ تمام‌ ‌از‌ حركت‌ ميافتند و دنيا فاني‌ ميشود لِقَوم‌ٍ يَسمَعُون‌َ ‌يعني‌ حرف‌ شنو هستند و تمام‌ اينها ‌را‌ مستند بخدا ميدانند و اما طبيعي‌ ‌که‌ مستند بطبيعت‌ ميداند ابدا تأثيري‌ ‌در‌ ‌او‌ ندارد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 67)- سپس برای تکمیل این بحث و نشان دادن راه خداشناسی، و دوری از شرک و بت پرستی، به گوشه‌ای از مواهب الهی که نشانه عظمت و قدرت و حکمت «اللّه» است اشاره کرده، می‌گوید: «او کسی است که شب را برای شما مایه آرامش قرار داد و روز را روشنی بخش» (هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِتَسْکُنُوا فِیهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً).

آری! «در این نظام حساب شده آیات و نشانه‌هایی (از توانایی آفریدگار است، اما) برای آنها که گوش شنوا دارند و حقایق را می‌شنوند» (إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَسْمَعُونَ). آنها که می‌شنوند و درک می‌کنند، و آنها که پس از درک حقیقت، آن را به کار می‌بندند.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، شب و روز را به خاطر انسان برقرار کرد. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۲ - خداوند شب را تاریک و روز را، روشن قرار داده است. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۳ - خداوند، شب را به منظور آرمیدن و روز را با هدف تلاش و تأمین معاش انسان، برقرار کرده است. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً) به قرینه «مبصراً» لفظ «مظلماً»، بعد از «الّیل» ; و به قرینه «لتسکنوا فیه» جمله «لتعملوا فیه»، بعد از لفظ «مبصراً» مقدر است ; یعنى: هو الذى جعل لکم الّیل مظلماً، لتسکنوا فیه و النهار مبصراً لتعملوا فیه.

۴ - شب و روز، دو نعمت بزرگ الهى و مؤثر در استمرار حیات انسانى (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۵ - شب، ظرفى مناسب براى آرمیدن و روز فرصتى شایسته براى تلاش است. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۶ - ربوبیت و تدبیر امور انسان در دست خداوند است. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۷ - در ربوبیت و تدبیر امور انسان، براى خداوند شریکى نیست. (هو الذى جعل لکم الّیل لتسکنوا فیه و النهار مبصراً)

۸ - شب و روز، داراى نشانه هاى فراوان توحید ربوبى براى شنوایان حق پذیر (هو الذى جعل لکم الّیل ... و النهار ... إن فى ذلک لأیت لقوم یسمعون)

۹ - قرار دادن شب براى آرامش انسانها و روشنایى روز براى تلاش آنان، از نشانه هاى توحید ربوبى است. (هو الذى جعل لکم الّیل ... إن فى ذلک لأیت لقوم یسمعون)

۱۰ - روحیه حرف شنوى و حق پذیرى، شرط بهره مندى از آیات الهى است. (إن فى ذلک لأیت لقوم یسمعون)

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: شرایط استفاده از آیات خدا ۱۰
• انسان: فضایل انسان ۱ ; مربى انسان ۶
• توحید: نشانه هاى توحید ربوبى ۸، ۹
• حق: اهمیّت حق پذیرى ۱۰ ; حق پذیران و توحید ۸
• حیات: عوامل تداوم حیات ۴
• خدا: ربوبیت خدا ۶ ; نعمتهاى خدا ۴
• خواب: وقت خواب ۳، ۵
• روز: تلاش در روز ۳، ۵، ۹ ; روز و توحید ربوبى ۸ ; روشنایى روز ۲ ; فلسفه خلقت روز ۱، ۳
• شب: آرامش در شب ۹ ; خواب در شب ۳، ۵ ; تاریکى شب ۲ ; شب و توحید ربوبى ۸ ; فلسفه خلقت شب ۱، ۳
• شرک: نفى شرک ربوبى ۷
• معاش: وقت تأمین معاش ۳
• نعمت: مراتب نعمت ۴ ; نعمت روز ۴ ; نعمت شب ۴