آل عمران ١٠٥

وَ لاَ تَکُونُوا کَالَّذِينَ‌ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ‌ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ‌ الْبَيِّنَاتُ‌ وَ أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ عَذَابٌ‌ عَظِيمٌ‌

کپی متن آیه
وَ لاَ تَکُونُوا کَالَّذِينَ‌ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ‌ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ‌ الْبَيِّنَاتُ‌ وَ أُولٰئِکَ‌ لَهُمْ‌ عَذَابٌ‌ عَظِيمٌ‌

ترجمه

و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند؛ (آن هم) پس از آنکه نشانه‌های روشن (پروردگار) به آنان رسید! و آنها عذاب عظیمی دارند.

و همانند كسانى نباشيد كه پس از آمدن دلايل روشنگر براى ايشان، پراكنده شدند و اختلاف كردند، و اينانند كه عذابى بزرگ خواهند داشت

و چون كسانى مباشيد كه پس از آنكه دلايل آشكار برايشان آمد، پراكنده شدند و با هم اختلاف پيدا كردند، و براى آنان عذابى سهمگين است؛

و شما مسلمانان مانند مللی نباشید که پس از آنکه آیات روشن برای (هدایت) آنها آمد راه تفرقه و اختلاف پیمودند، که البته برای آنها عذاب بزرگ خواهد بود.

و [شما ای اهل ایمان!] مانند کسانی نباشید که پس از آنکه دلایل روشن برای آنان آمد، پراکنده و گروه گروه شدند و [در دین] اختلاف پیدا کردند، و آنان را عذابی بزرگ است؛

همانند آن كسان مباشيد كه پس از آنكه آيات روشن خدا بر آنها آشكار شد، پراكنده گشتند و با يكديگر اختلاف ورزيدند، البته براى اينان عذابى بزرگ خواهد بود.

و همانند کسانی نباشید که پس از آنکه روشنگریها فراراهشان آمد، پراکنده شدند و اختلاف یافتند، و اینان عذابی سهمگین [در پیش‌] دارند

و همانند كسانى مباشيد كه پس از آنكه دلايل روشن بديشان رسيد پراكندگى و اختلاف نمودند، و آنها را عذابى است بزرگ،

و مانند کسانی نشوید که (با ترک امر به معروف و نهی از منکر) پراکنده شدند و اختلاف ورزیدند (آن هم) پس از آن که نشانه‌های روشن (پروردگارشان) به آنان رسید، و ایشان را عذاب بزرگی است.

و مانند کسانی مباشید که پس از آنکه دلایل آشکار برایشان آمد، پراکنده شدند و با هم اختلاف کردند. و ایشان برایشان عذابی بس بزرگ است.

و نباشید مانند آنان که پراکنده شدند و اختلاف کردند پس از آنکه بیامدشان نشانیها و از برای آنان است عذابی سخت‌

And do not be like those who separated and disputed after the clear proofs came to them; for them is a great punishment.

ترتیل:

ترجمه:

آل عمران ١٠٤	آیه ١٠٥	آل عمران ١٠٦
سوره : سوره آل عمران نزول : ٣ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بَیِّنَاتُ»: دلائل روشن.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ مَا تَفَرَّقَ‌ الَّذِينَ‌ أُوتُوا... (۴)

تفسیر

---

• آيات ۱۱۰ - ۱۰۲، سوره آل عمران
  
• ((حق التقوى )) غرض و مقصد نهايى است و دستور ((فاتقوا اللّه ما استطعم )) راهرسيدن به آن هدف را نشان مى دهد
  
• مراد از اعتصام همگانى به ((حبل اللّه )) در ((واعتصموابحبل اللّه جميعا...))
  
• داءب و رسم قرآن بر ذكر علل و اسباب تعليماتش مى باشد و از اطاعت و تقليدكوركورانه وبدون دليل نهى مى كند
  
• چكيده سخن
  
• وجه اينكه خداوند اعتصام به حبل اللّه و عدم تفرق را نعمت خوانده است
  
• امر به معروف و نهى از منكر، از لوازم و واجبات اجتماع معتصم بهحبل اللّه است
  
• امر به معروف و نهى از منكر اگر واجب باشد واجب كفايى است
  
• نهى از تفرقه و اختلاف در آراء و عقايد
  
• علت تاءكيد فراوان قرآن كريم به دعوت به اتحاد و نهى از اختلاف
  
• مالكيت خداى تعالى دليل است كه او ظالم نيست
  
• آيه شريفه حال سابقين اولين از مهاجر و انصار مى ستايد
  
• بحث روايتى (رواياتى درباره : ((حق تقاته ))((حبل اللّه ))، فرقه ناجيه و امت واحده
  
• رواياتى كه دلالت دارند بر اينكه حبل اللّه همان قرآن است
  
• حديث ثقلين خبر متواتر مورد اتفاق است
  
• روايات هفتادودو فرقه
  
• آنچه در امتهاى گذشته بوده نظيرش در اين امت نيز خواهد بود
  
• طرد بعضى از اصحاب پيامبر در قيامت از ناحيه خدا
  
• سه روايت درباره ((كنتم خير امة ...))
  

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

«105» وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ‌

و مانند كسانى نباشيد كه بعد از آنكه دلايل روشن برايشان آمد، باز هم اختلاف كرده و پراكنده شدند و براى آنان عذابى بزرگ است.

پیام ها

1- از تاريخِ تلخِ اختلافات پيشينيان، درس بگيريم. «وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ ...»

2- هميشه ريشه‌ى اختلافات جهل نيست، هوس‌ها نيز اختلاف برانگيز است.

«وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ»

3- اختلاف و تفرقه، نه تنها قدرت شما را در دنيا مى‌شكند، بلكه در قيامت نيز گرفتار عذاب جهنّم مى‌سازد. «لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ (105)

بعد از آن تحذير از تفرقه و اختلاف كلمه مى‌فرمايد:

وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ‌: و مباشيد اى امت مانند كسانى كه، تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا: متفرق شدند مانند يهود و نصارى و اختلاف كردند در دين، مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ‌: بعد از آنكه آمد ايشان را حجتهاى روشن در كتب آنان كه موجب اتحاد و اتفاق باشد بر توحيد و نبوت و تصديق احوال آخرت. يا مراد، مبتدعين اين امتند، وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ‌: اين جماعت مختلفين در اصول دين، يا مبتدعين، براى ايشان است عذابى بزرگ كه به وصف در نيايد.

تنبيه: آيه شريفه تهديد عظيمى است نسبت به متفرقين و مخترعين و مبتدعين در دين، و اشاره است به تفرقه يهود و نصارى. «زاذان» روايت نموده:

روزى خدمت حضرت امير المؤمنين عليه السّلام در مسجد رفتم، ديدم رأس الجالوت حبر يهود و جاثليق راهب نصارى را به عنف آوردند. حضرت به رأس الجالوت فرمود: واى بر تو، مى‌دانى يهود بعد از حضرت موسى چند فرقه شدند؟

جواب داد در كتاب نظر كنم. حضرت فرمود: لعنت بر تو، چه نوع رياست مى‌كنى، هرگاه مسئله حلال و حرام از تو پرسند، گوئى در كتاب نظر كنم.

اگر آن كتاب سوخته يا دزديده شود، چه خواهى كرد؟ پس به جاثليق فرمود:

نصارى چند فرقه شدند؟ گفت چهل و پنج فرقه. فرمود: دروغ مى‌گوئى، به خدا من تورات و انجيل را بهتر از شما مى‌دانم. امت موسى هفتاد و يك فرقه شدند، هفتاد فرقه آنها هالك و يك فرقه ناجى است؛ و امت عيسى هفتاد و دو فرقه، تمام هالك و يك ناجى، و امت حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم هفتاد و سه فرقه، تمام آنها هالك الا يك فرقه، و ايشان شيعيان من هستند كه خداوند در شأن آنها

تفسير اثنا عشرى، ج‌2، ص: 203

فرموده: و ممّن خلقنا امّة يهدون بالحقّ و به يعدلون. «1»

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِيمٌ (105)

ترجمه‌

و نبوده باشيد مانند آنانكه متفرق شدند و اختلاف كردند پس از آنكه آمد ايشان را حجتها و آنگروه هر آينه براى آنها است عذابى بزرگ.

تفسير

و نبوده باشيد مانند يهود و نصارى كه اختلاف نمودند در توحيد و تنزيه ذات احديت از صفات خلق و در احوال آخرت بعد از آنكه رسيد بشما آيات بينات و ادله واضحه كاشفه از حق كه موجب اتفاق و مزيل اختلاف است اين آيه هم بنظر حقير تأييد تحقيق سابق را مينمايد كه ميخواهد بفرمايد دعوت باسلام با تفرق انجام نميشود بايد متفق شويد و از هواى نفس صرف نظر كنيد و از تعصب و عناد دست بكشيد و بكلمه جامعه متابعت امام عادل و مبلغ و داعى حقيقى اسلام را نمائيد كه يد اللّه مع الجماعة تا باين توفيق موفق و باين مقصود نائل شويد و در صورتى كه متفرق شويد و از اماميكه منصوب از طرف خداوند است اعراض نمائيد بعذاب عظيم گرفتار خواهيد شد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِين‌َ تَفَرَّقُوا وَ اختَلَفُوا مِن‌ بَعدِ ما جاءَهُم‌ُ البَيِّنات‌ُ وَ أُولئِك‌َ لَهُم‌ عَذاب‌ٌ عَظِيم‌ٌ (105)

و نباشيد مثل‌ كساني‌ ‌که‌ متفرق‌ شدند و اختلاف‌ (مخالفت‌ يك‌ ديگر) نمودند ‌تا‌ اينكه‌ آمد ‌آنها‌ ‌را‌ ادلّه‌ واضحه‌ و آيات‌ بيّنه‌ و اينها كساني‌ هستند ‌که‌ اختصاص‌ داده‌ شدند بعذاب‌ عظيمي‌.

بعض‌ مفسرين‌ گفتند تفرقه‌ و اختلاف‌ بيك‌ معني‌ ‌است‌ و تكرارش‌ تأكيد ‌است‌ و بعضي‌ گفتند تفرقه‌ ‌در‌ عداوت‌ ‌است‌ و اختلاف‌ ‌در‌ دين‌ ‌است‌.

و تحقيق‌ كلام‌ اينست‌ ‌که‌ تفرقه‌ بمعني‌ جدايي‌ ‌است‌ مقابل‌ وصل‌ ‌که‌ اتصال‌ بيك‌ ديگر ‌است‌ و اجتماع‌ ‌با‌ ‌هم‌ ‌که‌ بشر بالذات‌ احتياج‌ بيكديگر دارند چه‌ ‌در‌ امور دنيوي‌ و نظام‌ عالم‌ و لذا گفتند (الانسان‌ مدني‌ بالطبع‌) بخلاف‌ حيوانات‌ ‌که‌ زندگي‌ ‌آنها‌ انفراديست‌ فقط ‌در‌ جماع‌ و حفظ بچه‌ها يك‌ احتياج‌ موقت‌ محدودي‌ دارند.

و چه‌ ‌در‌ امور دين‌ و مسلك‌ ‌که‌ احتياج‌ بتعليم‌ و تعلّم‌ و تربيت‌ و ارشاد و هدايت‌ دارند و بامر بمعروف‌ و نهي‌ ‌از‌ منكر چون‌ شهوت‌ و غضب‌ و حب‌ّ مال‌ و منال‌ ‌در‌ كمون‌ بسياري‌ رسوخ‌ دارد و ‌اگر‌ ‌خود‌ سر باشند و بجان‌ يكديگر بيفتند نظام‌ دنيا و دين‌ برهم‌ ميخورد و فساد سر ‌تا‌ سر دنيا ‌را‌ پر ميكند.

و اختلاف‌ اختلاف‌ ‌در‌ رأي‌ و سليقه‌ و دين‌ و مسلك‌ ‌که‌ باعث‌ عداوت‌ و قتل‌ و غارت‌ و بالاخره‌ منجر باضمحلال‌ و فناء ميشود و همين‌ تفرقه‌ و اختلاف‌ منشأ ضعف‌ كفار شد ‌در‌ صدر اسلام‌ چنانچه‌ ميفرمايد تَحسَبُهُم‌ جَمِيعاً وَ قُلُوبُهُم‌ شَتّي‌ حشر ‌آيه‌ 14، و نيز ميفرمايد فَأَغرَينا بَينَهُم‌ُ العَداوَةَ وَ البَغضاءَ إِلي‌ يَوم‌ِ القِيامَةِ مائده‌ ‌آيه‌ 14، و همين‌ منشأ ضعف‌ مسلمين‌ شد ‌از‌ اختلاف‌ ‌بين‌ مسلمين‌ ‌در‌ امر خلافت‌ و منجرّ باختلاف‌ بني‌ اميّه‌ و بني‌ عباس‌ و رفته‌ رفته‌ ‌بين‌ شيعه‌ و سني‌ و تفرقه‌ ‌بين‌ ممالك‌

جلد 4 - صفحه 309

اسلامي‌ ‌الي‌ زماننا ‌هذا‌ و لذا ميفرمايد:

وَ لا تَكُونُوا اي‌ جماعت‌ مسلمين‌ كَالَّذِين‌َ تَفَرَّقُوا ‌از‌ مشركين‌ و يهود و نصاري‌ و اختلفوا ‌در‌ امر پيغمبر اسلام‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ و دين‌ حقه‌ اسلامي‌.

مِن‌ بَعدِ ما جاءَهُم‌ُ البَيِّنات‌ُ ‌از‌ ادله‌ روشن‌ اسلام‌ و معجزات‌ باهرات‌ و جامعيت‌ صفات‌ انبياء ‌در‌ وجود مبارك‌ ‌محمّد‌ صلّي‌ اللّه‌ ‌عليه‌ و آله‌ و سلّم‌ ‌از‌ روي‌ عناد و عصبيت‌ و هوي‌ و هوس‌ و حب‌ّ جاه‌ و مال‌.

وَ أُولئِك‌َ لَهُم‌ عَذاب‌ٌ عَظِيم‌ٌ تهديد مسلمين‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌اگر‌ ‌شما‌ ‌هم‌ تفرقه‌ و اختلاف‌ ‌در‌ ميانتان‌ حكم‌ فرما شد همان‌ عذاب‌ عظيم‌ ‌در‌ دنيا و آخرت‌ بشما متوجه‌ خواهد شد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 105)- در این آیه مجددا پیرامون مسأله اتحاد و پرهیز از تفرقه و نفاق بحث می‌کند، می‌فرماید: «و مانند کسانی نباشید که پراکنده شدند و اختلاف کردند» (وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا).

اصرار قرآن در این آیات در باره اجتناب از تفرقه و نفاق، اشاره به این است که این حادثه در آینده در اجتماع آنها وقوع خواهد یافت زیرا هر کجا قرآن در ترساندن از چیزی زیاد اصرار نموده اشاره به وقوع و پیدایش آن می‌باشد.

لذا در پایان آیه می‌فرماید: «کسانی که با بودن ادله روشن در دین چنان اختلاف کنند به عذاب عظیم و دردناکی گرفتار می‌گردند» (مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ).

جامعه‌ای که اساس قدرت و ارکان همبستگیهای آنان با تیشه‌های تفرقه در هم کوبیده شود، سرزمین آنان برای همیشه جولانگاه بیگانگان و قلمرو حکومت استعمارگران خواهد بود، راستی چه عذاب بزرگی است!

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - هشدار خداوند به اهل ایمان جهت پرهیز از تفرقه و اختلاف، پس از ارائه دلایل روشن به آنان (و لا تکونوا کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات)

۲ - دعوت به نیکیها، امر به معروف و نهى از منکر، مانع بروز تفرقه و اختلاف در جامعه (و لتکن منکم امّة یدعون الى الخیر ... و لا تکونوا کالذین تفرّقوا) جمله «لا تکونوا ... »، احتمالاً بیان نتیجه آیه قبل است.

۳ - سرانجام ترک دعوت به نیکیها و ترک امر به معروف و نهى از منکر، تفرقه و اختلاف در جامعه (و لتکن منکم امة یدعون ... و لا تکونوا کالذین تفرّقوا و اختلفوا )

۴ - جامعه متّحد ایمانى، همچون دیگر جوامع، همواره در معرض تفرقه و اختلاف (و لا تکونوا کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات)

۵ - ارائه راهها و روشهاى روشن براى حصول وحدت در جامعه انسانى، از جانب خداوند (و لا تکونوا کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات)

۶ - دلایل و نشانه هاى ارائه شده از سوى خداوند، قابل فهم براى مردم (من بعد ما جاءهم البیّنات) اوّلاً از واژه «بیّنه»، روشن و قابل فهم بودن استفاده مى شود; ثانیاً آنگاه احتجاج تمام است و مذمّت بجا، که بیّنات، قابل فهم باشد.

۷ - پیامهاى الهى، بیانگر راه ایجاد وحدت (من بعد ما جاءهم البیّنات) به مناسبتِ بحث اختلاف و تفرقه، مراد از «بیّنات»، پیامهاى وحدت آفرین است.

۸ - پیروان ادیان پیشین، به دلیل بى اعتنایى به بیّنات «پیامهاى الهى»، دچار تفرقه و اختلاف شدند. (کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات)

۹ - لزوم عبرت گرفتن و پند پذیرفتن از سرگذشت پیشینیان براى ایجاد وحدت و پرهیز از تفرقه و اختلاف (و لا تکونوا کالذین تفرقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات)

۱۰ - تفرقه و اختلاف مؤمنان، موجب عذابى بزرگ براى آنان (و لا تکونوا کالذین تفوقوا و اختلفوا ... و اولئک لهم عذاب عظیم)

۱۱ - پیروان ادیان پیشین به دلیل تفرقه و اختلاف میان خویش، دچار عذابى بزرگ (کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات و اولئک لهم عذاب عظیم)

۱۲ - تفرقه و اختلاف، رمز سقوط و هلاکت ملتها* (تفرقوا و اختلفوا ... و اولئک لهم عذاب عظیم) بنابراینکه مراد از «عذاب عظیم»، عذاب در دنیا باشد.

۱۳ - بیان فرجام و عاقبت شوم اعمال ناپسند، از روشهاى قرآن براى بازداشتن انسانها از آن اعمال (و لا تکونوا کالذین تفرّقوا ... و اولئک لهم عذاب عظیم)

۱۴ - اختلاف و پراکندگى جوامع ایمانى با وجود دلایل روشن (اتمام حجّت)، گناهى است بزرگ. (و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات و اولئک لهم عذاب عظیم) بزرگى عذاب، دلالت بر بزرگى گناه دارد.

۱۵ - استحقاق عذاب، پس از اتمام حجّت (من بعد ما جاءهم البیّنات و اولئک لهم عذاب عظیم)

۱۶ - عذاب سخت اهل کتاب (یهود و نصارا)، به خاطر تفرقه و اختلاف (و لا تکونوا کالذین تفرّقوا و اختلفوا من بعد ما جاءهم البیّنات و اولئک لهم عذاب عظیم)

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: ۶
• اتحاد: ۴ عوامل اتحاد ۲، ۵، ۷، ۹
• اختلاف: ۱۴، ۱۶ آثار اختلاف ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۶ ; اجتناب از اختلاف ۱ ; عوامل اختلاف ۳، ۸ ; موانع اختلاف ۲
• اتمام حجت: ۱، ۱۴، ۱۵
• ادیان: ۸، ۱۱
• امتها: عوامل انقراض امتها ۱۲
• امر به معروف: آثار امر به معروف ۲ ; ترک امر به معروف ۳
• اهل کتاب: اختلاف اهل کتاب ۱۶
• تاریخ: عبرت از تاریخ ۹
• تربیت: شیوه هاى تربیت ۱۳
• جامعه اسلامى: ۴
• خدا: حجتهاى خدا ۵، ۶، ۸ ; هشدارهاى خدا ۱
• خیر: دعوت به خیر ۲، ۳
• دوراندیشى: آثار دوراندیشى ۱۳
• عذاب: موجبات عذاب ۱۰، ۱۱، ۱۵، ۱۶
• عمل ناشایست: آثار عمل ناشایست ۱۳
• قرآن: آیات قرآن ۶ ; نقش قرآن ۷
• کتب آسمانى: نقش کتب آسمانى ۷
• گناهان کبیره: ۱۴
• مسیحیان: کیفر مسیحیان ۱۶
• نهى از منکر: آثار نهى از منکر ۲ ; ترک نهى از منکر ۳
• وحى: نقش وحى ۷
• یهود: کیفر یهود ۱۶