الأحقاف ٢٩

وَ إِذْ صَرَفْنَا إِلَيْکَ‌ نَفَراً مِنَ‌ الْجِنِ‌ يَسْتَمِعُونَ‌ الْقُرْآنَ‌ فَلَمَّا حَضَرُوهُ‌ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ‌ وَلَّوْا إِلَى‌ قَوْمِهِمْ‌ مُنْذِرِينَ‌

کپی متن آیه
وَ إِذْ صَرَفْنَا إِلَيْکَ‌ نَفَراً مِنَ‌ الْجِنِ‌ يَسْتَمِعُونَ‌ الْقُرْآنَ‌ فَلَمَّا حَضَرُوهُ‌ قَالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ‌ وَلَّوْا إِلَى‌ قَوْمِهِمْ‌ مُنْذِرِينَ‌

ترجمه

(به یاد آور) هنگامی که گروهی از جنّ را به سوی تو متوجّه ساختیم که قرآن را بشنوند؛ وقتی حضور یافتند به یکدیگر گفتند: «خاموش باشید و بشنوید!» و هنگامی که پایان گرفت، به سوی قوم خود بازگشتند و آنها را بیم دادند!

|و چون تنى چند از جنّيان را به سوى تو روانه كرديم كه قرآن را مى‌شنيدند پس وقتى بر آن حضور يافتند، [به يكديگر] گفتند: ساكت باشيد و بشنويد و چون به پايان رسيد، براى هشدار به سوى قوم خود بازگشتند

و چون تنى چند از جِن را به سوى تو روانه كرديم كه قرآن را بشنوند؛ پس چون بر آن حاضر شدند [به يكديگر] گفتند: «گوش فرا دهيد.» و چون به انجام رسيد، هشداردهنده به سوى قوم خود بازگشتند.

و (یاد آر) وقتی که ما تنی چند از جنّیان را متوجه تو گردانیدیم که استماع آیات قرآن کنند، چون نزد رسول رسیدند با هم گفتند: گوش فرا دهید. چون قرائت تمام شد به سوی قومشان برای هشدار (و تبلیغ و هدایت) باز گردیدند.

و [یاد کن] هنگامی که گروهی از جن را به سوی تو متوجه کردیم که قرآن را بشنوند، پس وقتی که نزد قرائت آن حاضر شدند، گفتند: [برای شنیدن قرآن] خاموش باشید. پس چون قرائت پایان یافت به سوی قومشان در حالی که گفتند: بیم دهنده بودند، بازگشتند. شنیدیم که

و گروهى از جن را نزد تو روانه كرديم تا قرآن را بشنوند. چون به حضرتش رسيدند گفتند: گوش فرادهيد. چون به پايان آمد، همانند بيم‌دهندگانى نزد قوم خود بازگشتند.

و چنین بود که گروهی از جن را متوجه تو ساختیم که به قرآن گوش سپارند، و چون نزد او حضور یافتند گفتند خاموش باشید [و گوش دهید]، و چون سپری شد، هشدارگر به سوی قومشان بازگشتند

و [ياد كن‌] آنگاه كه گروهى از پريان را به سوى تو روانه كرديم كه قرآن را مى‌شنيدند، و چون نزدش حاضر آمدند گفتند: خاموش باشيد و گوش فراداريد، و چون [خواندن قرآن‌] به پايان رسيد، براى بيم‌دادن به سوى قوم خود بازگشتند.

(ای پیغمبر! خاطرنشان ساز) زمانی را که گروهی از جنّیان را به سوی تو روانه کردیم تا قرآن را بشنوند. هنگامی که حاضر آمدند، به یکدیگر گفتند: خاموش باشید و گوش فرا دهید. هنگامی که (تلاوت قرآن) به پایان آمد، به عنوان مبلّغان و دعوت‌کنندگان (همجنسان خود، به آئین آسمانی) به سوی قوم خود برگشتند.

و چون تنی چند از جنّیان را سوی تو روانه کردیم، حال آنکه قرآن را به‌خوبی می‌شنوند؛ پس هنگامی که به محضرش رسیدند (به یکدیگر) گفتند: «(خودتان و دیگران را) ساکت کنید.» و چون به انجام رسید، هشداردهندگان سوی قوم خود بازگشتند.

و گاهی که روی‌آور ساختیم بسویت تنی چند از پریان که قرآن را شنوند پس هنگامی که نزدش آمدند (حضورش را دریافتند) گفتند خموش باشید تا گاهی که پایان یافت بازگشتند بسوی قوم خویش بیم‌دهندگان‌

Recall when We dispatched towards you a number of jinn, to listen to the Quran. When they came in its presence, they said, “Pay attention!” Then, when it was concluded, they rushed to their people, warning them.

ترتیل:

ترجمه:

الأحقاف ٢٨	آیه ٢٩	الأحقاف ٣٠
سوره : سوره الأحقاف نزول : ٨ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٩ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«صَرَفْنَا»: متوجّه ساختیم. «نَفَراً»: جماعت. گروه. تعدادی میان سه تا چهل کس (نگا: المصحف المیسّر). «أَنصِتُوا»: از مصدر (إنصَات) یعنی خاموش بودن برای گوش فرا دادن (نگا: اعراف / . «حَضَرُوهُ»: در خدمتش حاضر آمدند. ضمیر (ه) به قرآن و یا پیغمبر برمی‌گردد. «مُنذِرینَ»: بیم‌دهندگان. یعنی این گروه با شنیدن قرآن مسلمان شدند و برای تبلیغ اسلام و اشاعه خبر دین جدید به سوی همنوعان خود برگشتند و داعیان الی‌الله شدند.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

يَا مَعْشَرَ الْجِنِ‌ وَ الْإِنْسِ‌ أَ... (۳) اسْتَمَعَ‌ نَفَرٌ مِنَ‌ الْجِنِ‌... (۵) اسْتَمَعَ‌ نَفَرٌ مِنَ‌ الْجِنِ‌... (۷)

يَا مَعْشَرَ الْجِنِ‌ وَ الْإِنْسِ‌ أَ... (۳) وَ مَا کَانَ‌ الْمُؤْمِنُونَ‌... (۳) وَ مَا أَرْسَلْنَا مِنْ‌ قَبْلِکَ‌ إِلاَّ... (۰) وَ مَا أَرْسَلْنَا قَبْلَکَ‌ مِنَ‌... (۰) فَبِأَيِ‌ آلاَءِ رَبِّکُمَا... (۰) وَ أَنَّهُ‌ لَمَّا قَامَ‌ عَبْدُ... (۱) فَإِذَا قَضَيْتُمْ‌ مَنَاسِکَکُمْ‌... (۲) وَ وَهَبْنَا لَهُ‌ إِسْحَاقَ‌ وَ... (۰) فَقَضَاهُنَ‌ سَبْعَ‌ سَمَاوَاتٍ‌ فِي‌... (۱) يَخْرُجُ‌ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ... (۰) فَإِذَا قُضِيَتِ‌ الصَّلاَةُ... (۱) وَ الْفَتْحُ‌ (۰) وَ رَأَيْتَ‌ النَّاسَ‌ يَدْخُلُونَ‌... (۰) فَسَبِّحْ‌ بِحَمْدِ رَبِّکَ‌ وَ... (۰)

نزول

سبب نزول آیه این است که پیامبر با زید بن حارثه از مکه به سوى سوق (بازار) عکاظ بیرون رفت و منظورش دعوت مردم به دین اسلام بوده. پس از تبلیغ و دعوت مردم کسى به پیامبر توجه نکرد و دعوت وى را نپذیرفت سپس پیامبر مراجعت نمود تا این که به وادى مجنة رسید، در این وقت پاسى از شب گذشته بود.

پیامبر شروع به خواندن قرآن نمود. عده اى از جنیان وقتى قرآن را از رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدند با میل فراوان گوش دادند و به یکدیگر سفارش می‌نمودند که ساکت باشند تا از قرآن استفاده نمایند. وقتى که پیامبر از خواندن قرآن فراغت یافت جنیان به سوى قوم خویش رفتند و گفتند: ما از آیات کتاب آسمانى که بعد از موسى نازل شده، استفاده کردیم که علاوه بر تصدیق نمودن تورات به سوى حق و راه راست نیز هدایت می‌نمود بنابراین باید پیامبر اسلام صلى اللَه علیه و آله را اجابت نمود و به وى ایمان آورد لذا نزد رسول خدا آمدند و اسلام اختیار نمودند و سپس علاوه بر این آیه، آیه اول سوره جن نیز نازل گردید و پیامبر صلى الله علیه و آله على را مأمور فرمود که دستورات اسلامى را به آنان بیاموزد. بالنتیجة عده اى از آن‌ها ایمان آوردند و عده دیگر نیز به حال کفر باقى ماندند.

ابن ابى شیبه از ابن مسعود روایت کند که جنیان نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدند و پیامبر در بطن نخلة مشغول قرائت قرآن بود. وقتى که آیات قرآن را شنیدند به یکدیگر سفارش سکوت می‌نمودند و اینان نه نفر بودند.

ابن عباس گوید: جنیان مزبور از نصیبین بودند و از رؤوسا و ملوک آن‌ها بشمار مى آمدند و اسامى آن‌ها، حصا، مصا، شاصر، ناصر، افحم، یرد، اینان، زوبعة، عمر بن جابر بوده است و این آیه درباره آنان نازل گردید.

تفسیر

---

• آيات ۲۹ - ۳۵ سوره احقاف
• شنیدن آياتى از قرآن توسط عده اى از جنّیان و ایمان آنان به پيامبر«ص»
• معناى «اولوا العزم» و تعداد پیامبران اولوا العزم
• بحث روايتى

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ «29»

و آنگاه كه گروهى از جن را به سوى تو روانه ساختيم تا قرآن را بشنوند، پس چون نزد آن حاضر شدند، گفتند: خاموش باشيد! (و گوش فرا دهيد) پس چون (شنيدن آيات) به انجام رسيد، به سوى قوم خود باز گشتند تا آنان را هشدار دهند.

نکته ها

آشنايى با قرآن، بينش و افق ديد خردمندان را باز و وسيع مى‌كند. قرآن مى‌گويد: موجود صاحب شعور و اراده تنها انسان نيست، بلكه موجود ديگرى مثل جنّ، با داشتن همان‌

جلد 9 - صفحه 48

شرايط، توان بيشترى دارند.

شايد در اين آيه تعريضى به انسان‌هاى مشرك و منحرف باشد كه خود را عقل كل مى‌دانند كه اگر شما با شنيدن اين همه آيات ايمان نياورديد، امّا جنّيان با شنيدن چند آيه، هم ايمان آوردند و هم مبلّغ آن شدند.

پیام ها

1- آنجا كه خداوند اراده كند، مسير حركت‌ها عوض مى‌شود. «صَرَّفْنَا»

2- جن همانند انسان داراى عقل و تكليف و مسئوليّت و قدرت انتخاب و ارشاد همنوع خود است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌ ...

3- جن نيز مى‌فهمد كه به هنگام استماع قرآن، بايد سكوت كرد. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌ ... قالُوا أَنْصِتُوا

4- پس از شناخت حق، حركت لازم است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌ ... وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ‌

5- در تبليغ بايد از آشنايان و نزديكان شروع كرد. «إِلى‌ قَوْمِهِمْ»

6- هر جا استعداد و آمادگى باشد، چند آيه و چند تذكر كارساز است. يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌ ... وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ‌

7- جن نيز داراى زندگى اجتماعى است. نَفَراً مِنَ الْجِنِ‌ ... وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ‌

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ «29»

جلد 12 - صفحه 90

وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ‌: و ياد بياور اى پيغمبر زمانى كه بگردانيديم، يعنى ميل داديم بسوى تو، نَفَراً مِنَ الْجِنِ‌: گروهى را از جن. بنا بقول ابن عباس هفت نفر بودند از اشراف آنها «1»، يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ‌: در حالتى كه استماع مى‌كردند قرآن را، فَلَمَّا حَضَرُوهُ‌: پس آن هنگام كه حاضر شدند نزد قرآن، يعنى به موضعى كه استماع قرآن مى‌توان نمود، قالُوا أَنْصِتُوا: گفتند با يكديگر خاموش باشيد تا بشنويد اين كلام را. در بعض تفاسير است كه از غايت حرص بر شنيدن قرآن بر بالاى يكديگر مى‌افتادند، «2» فَلَمَّا قُضِيَ‌: پس چون گذارده شد قرآن و قرائت آن به اتمام رسيد، به پيغمبر ايمان آوردند و مسائل بسيار از آن حضرت استفسار نمودند. حضرت چند نفر آنها را به رسالت آنها مقرر فرمود، پس ايشان، وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ‌: بازگشتند بسوى قوم خود در حالى كه ترساننده بودند از روى شفقت و نصيحت.

تفسير برهان- سبب نزول آيه آنكه حضرت بيرون رفتند از مكه به سوق عكاظ با زيد بن حارثه و مردم را دعوت به اسلام فرمود، كسى اجابت ننمود.

برگشت به مكه، چون رسيد به وادى مجنه، پس در تهجد تلاوت قرآن در نيمه شب نمود، مرور كردند به آن حضرت نفرى از جن، چون شنيدند قرآن را به يكديگر گفتند ساكت شويد «3».

شرح واقعه‌ «4»: نزد بعض مفسرين، خداى تعالى پيغمبر را امر فرمود كه انذار جنيان نمايد و قرآن را بر ايشان بخواند. پس جماعتى از آنها را نزد حضرت فرستاد، رسول به اصحاب فرمود: من مأمورم امشب قرآن را بر جن بخوانم،

---

«1» مجمع البيان (چ 1403 ق. قم) ج 5 ص 39.

«2» تفسير منهج الصّادقين، ج 8، ص 331، چاپ كتابفروشى اسلاميّه.

«3» تفسير برهان، ج 4، ص 177، چاپ دار الكتب العلمية قم.

«4» بطور اختصار، مجمع البيان ج 5 ص 93- 92.

جلد 12 - صفحه 91

كيست كه تبعيت من نمايد و اين كلمه را سه بار تكرار نمود. عبد اللّه بن مسعود گويد در آنشب به غير از من هيچكس با حضرت نبود. هر دو رفتيم تا به شعب جحون كه بالاى مكه است، حضرت خطى اطراف من كشيدند فرمود: از اين خط قدم بيرون مگذار تا من بيايم.

پس حضرت برفت و افتتاح قرآن نمود، مرغان ديدم به مقدار كركس مى‌پريدند و مى‌آمدند و مى‌نشستند، ماران سياه ديدم آمدند ميان من و پيغمبر حائل شدند و به سبب آواز عظيم آنها صداى پيغمبر به گوش من نمى‌رسيد. ترس بسيار بر من عارض شد. بعد از تلاوت مانند پاره‌هاى ابر سياه از هم متفرق شدند.

صبح كه حضرت آمدند فرمود: خفته‌اى؟ گفتم: نه، چه جاى خفتن است، چند مرتبه از شدت ترس و هيبت خواستم فرياد كنم اما چون مى‌ديدم با عصا آنها را از من دور مى‌كنى پا از خط بيرون نگذاشتم. فرمود: اگر بيرون مى‌آمدى مورد خطر بودى. پرسيد: چه ديدى؟ گفتم: مردان سياه رنگ كه جامه‌هاى سفيد پوشيده، دامنهاى پيش در هم پيچيده، به ميان هر دو پا نهاده و دامنهاى پس به كمر زده. فرمود: ايشان دوازده هزار نفر از جن نصيبين بودند كه استماع قرآن نمودند. و حضرت سوره (العلق) بر ايشان خواند، بعد فرمود: از متاعى خواستند؛ من استخوان و سرگين چهارپايان دادم. گفتم: يا رسول اللّه مردم آن را به نجاست آلوده كنند. فرمود: من نهى نمودم استنجاى به آن را. گفتم: به اينها چه كنند؟

فرمود: هيچكس از آنها استخوان را برندارد مگر كه مثل گوشت كه بر آن بوده دريابد، هيچ سرگين نباشد مگر دانه‌اى كه در آن بوده مشاهده كند.

حضرت چند نفر آنها را به رسالت جنيان مقرر، پس ايشان بازگشتند بسوى قوم خود و به نصيحت؛

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيما إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَ جَعَلْنا لَهُمْ سَمْعاً وَ أَبْصاراً وَ أَفْئِدَةً فَما أَغْنى‌ عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَ لا أَبْصارُهُمْ وَ لا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِذْ كانُوا يَجْحَدُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ «26» وَ لَقَدْ أَهْلَكْنا ما حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرى‌ وَ صَرَّفْنَا الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ «27» فَلَوْ لا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذلِكَ إِفْكُهُمْ وَ ما كانُوا يَفْتَرُونَ «28» وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِلى‌ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ «29» قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَ إِلى‌ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ (30)

ترجمه‌

و بتحقيق متمكّن ساختيم آنها را در چيزى كه متمكن نساختيم شما را در آن و قرار داديم براى آنها گوشها و چشمها و دلهائى پس كفايت نكرد از آنها گوشهاشان و نه چشمهاشان و نه دلهاشان هيچ چيز چون بودند كه انكار ميورزيدند بآيتهاى خدا و احاطه كرد بآنها آنچه بودند كه بآن استهزاء ميكردند

و بتحقيق هلاك كرديم آنچه پيرامون شما است از آباديها و مكرّر آورديم آيتها را شايد آنها بازگردند

پس چرا يارى نكردند آنها را آنان كه گرفتند غير از خدا وسيله تقرّب معبودهائى را بلكه گم شدند از آنها و آن دروغ آنها بود و آنچه بودند كه افترا ميزدند

و هنگاميكه متوجّه ساختيم بسوى تو جماعتى را از جنّ كه ميشنيدند

---

جلد 4 صفحه 656

قرآن را پس چون حاضر شدند آن را گفتند خاموش باشيد پس چون تمام شد بازگشتند بسوى قومشان با آنكه بودند بيم دهندگان‌

گفتند اى قوم ما همانا ما شنيديم كتابى را كه فرستاده شده بعد از موسى با آنكه تصديق كننده است آنچه را پيش روى او است هدايت ميكند بسوى حق و بسوى راه راست.

تفسير

خداوند متعال بعد از ذكر شمه‌ئى از احوال قوم عاد در آيات سابقه متذكّر فرموده است كفّار مكّه را بمكنت و ثروت و قوّت و قدرتيكه بآنان عطا فرموده بود و به اينان عطا نفرموده تا بتمكّن خودشان مغرور نشوند و از فرمان الهى سرپيچى ننمايند و ضمنا اشاره فرموده كه قواى ظاهريّه و باطنيّه از گوش و چشم و قلب مواهب الهيّه‌اند كه بايد در محلّ لايق و مورد قابل صرف شود و الّا بى ثمر بلكه مضرّ خواهد بود چنانچه براى قوم عاد مفيد نشد و بعذاب الهى گرفتار شدند و همچنين اقوام ديگرى كه مانند قوم عاد در حوالى مكّه جاى‌گزين بودند مانند قوم صالح در حجر و قوم لوط در راه اهالى مكّه بشام كه هر يك بنوبه خود آيات الهى را مشاهده نمودند و نصايح و مواعظ انبياء عظام را شنيدند و متنبّه و مستبصر نشدند چون تفكّر و تأمّل ننمودند و بوبال اعمال خودشان رسيدند و جز خدا آنان را كه براى خودشان معبودهائى قرار داده بودند تا مقرّب آنها بخداى بزرگ باشند نتوانستند يارى نمايند آنها را و عذاب خدا را از آنها دفع كنند و ظاهرا قربانا مفعول دوم اتّخذوا است كه مفعول اوّل آن حذف شده و آلهة بدل يا بيان براى قربانا ميباشد و مكرّر ذكر شده كه سمع بر واحد و جمع اطلاق ميشود و صرف آيات تكرار آن بعناوين متعدّده و بيانات مختلفه است و اين بت‌پرستى و انتظار شفاعت از بتها دروغ واضح و افتراى آشكارى بود كه از قبل آنها اظهار ميشد و از دستشان رفت و مبدّل به نااميدى گرديد و اين معناى گمشدن معبود و مأمولهاى باطل است و اينها همه براى تخويف و انذار اهالى مكّه است كه در صورت مخالفت با نبىّ اكرم بهمان بلايا مبتلا گردند و قمّى ره نقل فرموده كه پيغمبر صلى اللّه عليه و اله از مكّه ببازار عكاظ تشريف برد و گفته‌اند آن بازارى بود كه سالى بيست روز از اوّل ذو القعدة الحرام ميان نخله و طائف دائر ميشد و زيد بن حارثه با آنحضرت بود كه مردم را دعوت باسلام ميكرد و كسى اجابت ننمود او را و قبول نكرد دين اسلام‌

---

جلد 4 صفحه 657

را پس مراجعت بمكّه فرمود و چون بمكانى رسيد كه آنرا وادى مجنّه ميخواندند حضرت در تهجّد خود قرائت قرآن فرمود در نيمه شب پس مرور نمودند باو جماعتى از جنّ كه در احتجاج از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده آنها نه نفر بودند يكنفر از جنّ نصيبين و هشت نفر از بنى عمر و بن عامر و گفته‌اند نفر بتحريك بر كمتر از ده اطلاق ميشود و در منتهى الارب از سه تا ده تعيين شده پس چون شنيدند جنّيان قرائت قرآن حضرت را با خود گفتند گوش دهيد يعنى ساكت باشيد و چون تمام گشت يعنى فارغ شد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله از قرائت قرآن بازگشتند بسوى قوم خودشان بيم دهندگان و گفتند آنچه را خداوند نقل فرموده در اين آيات و آيات آتيه تا قول خود فى ضلال مبين و محتمل است تا عذاب اليم باشد پس آمدند نزد پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و اسلام آوردند و مؤمن شدند و آنحضرت شرايع اسلام را بآنها تعليم فرمود پس خداوند سوره قل اوحى الىّ انّه استمع نفر من الجنّ را تا آخر نازل فرمود و نقل نمود قول آنها را و از آنها والى براى آنان تعيين كرد و ميآمدند خدمت پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم هر وقت لازم بود و امير المؤمنين عليه السّلام به آنها احكام دين را مى‌آموخت بدستور پيغمبر و در آنها كافر بأقسام مختلف و مؤمن وجود دارد و همه از اولاد جانّ ميباشند و ظاهرا تخصيص كتاب موسى عليه السّلام بذكر از بين كتب سماوى به تبع ذكر آن در اوائل اين سوره است كه وجه آن بيان شد و بعضى گفته‌اند آنها جنّيان يهود بودند و بر حسب اعتقاد خودشان سخن گفتند ولى در مجمع فرموده كه اين آيات دلالت دارد بر آنكه پيغمبر ما صلى اللّه عليه و اله مبعوث بود بر جنّ و انس با آنكه هيچ پيغمبرى قبل از او مبعوث بر جن و انس نشده بود و در بيان اين واقعه تفاصيل ديگرى نقل فرموده كه با وجود فرمايش قمّى ره حاجت بذكر آنها نيست و اللّه اعلم بحقائق الامور و واضح است كه مراد از تصديق قرآن ما بين يديه را كتب سماوى قبل است كه در اصول معارف حقّه با يكديگر موافقت دارند.

---

جلد 4 صفحه 658

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ إِذ صَرَفنا إِلَيك‌َ نَفَراً مِن‌َ الجِن‌ِّ يَستَمِعُون‌َ القُرآن‌َ فَلَمّا حَضَرُوه‌ُ قالُوا أَنصِتُوا فَلَمّا قُضِي‌َ وَلَّوا إِلي‌ قَومِهِم‌ مُنذِرِين‌َ «29»

و ياد كن‌ زماني‌ ‌که‌ توجه‌ داديم‌ بسوي‌ تو طايفه‌اي‌ ‌از‌ جن‌ ‌را‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌شما‌ استماع‌ ميكردند قرآن‌ ‌را‌ ‌پس‌ چون‌ حاضر شدند خدمت‌ ‌شما‌ ‌براي‌ استماع‌ قرآن‌ بيكديگر گفتند ‌که‌ ساكت‌ شويد و همهمه‌ نكنيد ‌تا‌ ‌ما توجه‌ كنيم‌ ‌براي‌ استماع‌ قرآن‌ و چون‌ تلاوت‌ قرآن‌ تمام‌ شد رفتند بسوي‌ قوم‌ ‌خود‌ و ‌آنها‌ ‌را‌ انذار كردند ‌که‌ بيائيد و بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شويد.

جلد 16 - صفحه 157

نظر ‌بر‌ اينكه‌ پيغمبر اكرم‌ مبعوث‌ ‌بر‌ كافه جن‌ و انس‌ ‌بود‌ ‌با‌ ‌آنها‌ تماس‌ مي‌ گرفت‌ و خدمتش‌ مشرف‌ مي‌شدند، و مؤمنين‌ جن‌ دستورات‌ احكامي‌ ‌خود‌ ‌را‌ اخذ ميكردند ‌که‌ خداوند ‌در‌ سوره جن‌ بيست‌ ‌آيه‌ ‌در‌ شرح‌ حال‌ ‌آنها‌ و كفار ‌آنها‌ و مؤمنين‌ ‌آنها‌ بيان‌ فرموده‌ و ‌در‌ اينجا ميفرمايد:

وَ إِذ صَرَفنا إِلَيك‌َ نَفَراً مِن‌َ الجِن‌ِّ اذ متعلق‌ بمحذوف‌ ‌است‌ ‌يعني‌ و اذكر اذ صرفنا، و صرف‌ توجه‌ و آمدن‌ ‌آنها‌ خدمت‌ پيغمبر، و نفر بمعني‌ جماعت‌ ‌است‌ ‌يعني‌ جماعتي‌ ‌از‌ جن‌ شرفياب‌ شدند حضور ‌آن‌ حضرت‌.

يَستَمِعُون‌َ القُرآن‌َ پيغمبر ‌براي‌ ‌آنها‌ آيات‌ شريفه قرآن‌ ‌را‌ تلاوت‌ فرمود، و اما اينكه‌ مفسرين‌ گفتند ‌در‌ نماز صبح‌ ‌بود‌ ‌ يا ‌ ‌در‌ حال‌ نماز مدركي‌ ندارد.

فَلَمّا حَضَرُوه‌ُ ظاهرا مرجع‌ ضمير حضرت‌ ‌رسول‌ ‌باشد‌ ‌يعني‌ چون‌ خدمتش‌ مشرف‌ شدند، و ممكن‌ ‌است‌ قرآن‌ ‌باشد‌ ‌که‌ چون‌ حاضر شدند ‌براي‌ استماع‌ قرآن‌ قالُوا أَنصِتُوا گفتند ساكت‌ باشيد.

فَلَمّا قُضِي‌َ تمام‌ شد آنچه‌ تلاوت‌ فرمود و درك‌ كردند حقانيت‌ ‌او‌ ‌را‌ و اعجاز قرآن‌ ‌را‌ ايمان‌ آوردند.

وَلَّوا إِلي‌ قَومِهِم‌ رفتند ‌که‌ هدايت‌ كنند قوم‌ ‌خود‌ ‌را‌ و ‌آنها‌ ‌هم‌ بشرف‌ اسلام‌ مشرف‌ شوند.

مُنذِرِين‌َ و ‌آنها‌ ‌را‌ انذار كنند ‌که‌ ‌از‌ كفر و فساد و مخالفت‌ بترسانند و تهديد و تحذير كنند.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

اشاره

(آیه 29)

شأن نزول:

در مورد نزول این آیه و سه آیه بعد از آن، در روایتی آمده است که: رسول خدا صلّی اللّه علیه و اله از مکه به سوی بازار عکاظ در طائف آمد، و «زید بن حارثه» با او بود، به این منظور که مردم را به سوی اسلام دعوت کند، اما احدی به دعوت او پاسخ نگفت، ناچار به سوی مکه بازگشت تا به محلی رسید که آنجا را وادی جن می‌نامیدند، در دل شب به تلاوت قرآن پرداخت، جمعی از طایفه جن از آنجا می‌گذشتند، قرائت قرآن پیامبر صلّی اللّه علیه و اله را شنیدند، هنگامی که تلاوت حضرت پایان یافت آنها ایمان آوردند و به عنوان مبلغانی به سوی قوم خود رفتند، و آنان را به سوی اسلام دعوت کردند، گروهی از آنها ایمان آوردند و با هم به محضر آن حضرت رسیدند، و آن حضرت صلّی اللّه علیه و اله تعلیمات اسلام را به آنها یاد داد، اینجا بود که این چهار آیه و آیات سوره جن نازل گردید.

تفسیر:

طایفه جن ایمان می‌آورند! در اینجا بحث فشرده‌ای پیرامون ایمان آوردن گروهی از طائفه جن به پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله و کتاب آسمانی او آمده است.

در حقیقت داستان «قوم عاد هشداری برای مشرکان مکه بود و داستان ایمان طایفه «جن» هشدار دیگری است.

نخست می‌فرماید: «به خاطر بیاور موقعی که گروهی از جن را به سوی تو متوجه ساختیم که به قرآن گوش فرا دهند» (وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَیْکَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ یَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ).

سپس می‌افزاید: «هنگامی که در برابر قرآن حضور یافتند (و آیات روح پرور آن را شنیدند) به یکدیگر گفتند خاموش باشید و بشنوید» (فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا).

و این موقعی بود که پیامبر در دل شب یا به هنگام قرائت نماز صبح آیات قرآن را تلاوت می‌فرمود.

سر انجام نور ایمان در دل آنها تابیدن گرفت، و حقانیت آیات قرآن را در درون جان خود لمس کردند، لذا «هنگامی که تلاوت قرآن پایان یافت همچون مبلغانی به

ج4، ص437

سوی قوم خود رفتند و آنها را انذار کردند» و از حقیقتی که نصیبشان شده بود آگاه ساختند (فَلَمَّا قُضِیَ وَلَّوْا إِلی قَوْمِهِمْ مُنْذِرِینَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- روى آورى گروهى از جنیان به تدبیر الهى، براى استماع قرآن از پیامبر(ص) (و إذ صرفنا إلیک نفرًا من الجنّ یستمعون القرءان)

۲- جنیان، قادر به شنیدن و درک کلمات انسان (و إذ صرفنا إلیک نفرًا من الجنّ یستمعون القرءان) استماع جنیان نسبت به قرآن، آنگونه که از ظاهر آیه استفاده مى شود امرى اعجازگونه نبوده و به شکل طبیعى صورت گرفته بود.

۳- گروه جنیان، مجذوب پیام وحى با استماع آن از زبان پیامبر(ص) (و إذ صرفنا إلیک ... فلمّا حضروه قالوا أنصتوا) تعبیر «أنصتوا» و فراخواندن به سکوت، نشانگر اشتیاق آنان به استفاده هرچه بیشتر از قرآن است.

۴- جنیان، همانند انسان نیازمند سکوت و آرامش براى درک مفاهیم (فلمّا حضروه قالوا أنصتوا) تعبیر «أنصتوا» و فراخواندن به سکوت براى فهم بهتر و دقیق تر سخن است; هرچند تلاش براى فهم بهتر، خود احترام نهادن بر سخن و گوینده نیز مى باشد.

۵- کلمات و مفاهیم قرآن، قابل فهم براى جنیان (یستمعون القرءان فلمّا حضروه قالوا أنصتوا) کلمات «یستمعون»، «أنصتوا» و «ولّوا ... منذرین» نشانگر فهم و درک جنیان نسبت به مفاهیم قرآن است.

۶- پى بردن جنیان به حقانیت قرآن و رسالت پیامبر(ص)، با استماع کلام وحى (فلمّا حضروه قالوا أنصتوا فلمّا قضى ولّوا إلى قومهم منذرین) تعبیر «ولّوا إلى...» نشان مى دهد خود جنیان، انذارها را پذیرفتند و به آن ایمان آوردند.

۷- بازگشت جنیان مؤمن، به سوى قومشان با پیام انذار و هدایت (ولّوا إلى قومهم منذرین)

۸- جنیان، داراى زندگى اجتماعى و روابط جمعى (نفرًا من الجنّ ... ولّوا إلى قومهم منذرین) تعبیر «قومهم» بیانگر مطلب بالا است.

۹- انذار، مهم ترین و بارزترین پیام قرآن براى جنیان (فلمّا حضروه قالوا أنصتوا ... ولّوا إلى قومهم منذرین) تنها صفتى که خداوند براى جنیان، یاد کرده، این است که آنان پس از شنیدن آیات قرآن، با روحیه انذارگرى و به انگیزه انذار به سوى قومشان بازگشتند.

۱۰- ترویج دین و مبارزه با گمراهى، از لوازم ایمان و پذیرش قرآن (یستمعون القرءان ... فلمّا قضى ولّوا إلى قومهم منذرین) عبارت «فلمّا قضى ولّوا... منذرین» مى رساند که پس از فهم پیام وحى و قبول آن، نوبت اقدام براى هدایت خلق است.

۱۱- جنیان، همانند آدمیان، گرفتار گمراهى و گناه و نیازمند هدایت گران و بیم دهندگان (ولّوا إلى قومهم منذرین) «منذرین»، در جایى معنا دارد که گناه و انحرافى وجود داشته و یا زمینه آن فراهم باشد.

۱۲- قرآن، کتاب آسمانى جن و انس و پیامبراکرم(ص) مبعوث به سوى همه آنان (إذ صرفنا إلیک نفرًا من الجنّ یستمعون القرءان ... ولّوا إلى قومهم منذرین)

۱۳- جن، همانند انسان، داراى شعور و اراده و تکلیف (و إذ صرفنا إلیک نفرًا من الجنّ ... ولّوا إلى قومهم منذرین) استماع قرآن، ایمان به آن و انذار دیگران، گویاى مطلب بالا است.

۱۴- ایمان گروهى از جنیان، به مجرد شنیدن قرآن، تعریضى به مشرکان لجوج و حق ستیز است.* (و إذ صرفنا إلیک نفرًا من الجنّ) با توجه به این که آیات پیشین، تماماً هشدار به مشرکان بود; این آیه نیز در بردارنده تعریض و سرزنش براى آنان است; زیرا جنیان پیغام قرآن را شنیده و پذیرفتند; ولى آنان چنین نکردند.

موضوعات مرتبط

• ادراک: زمینه ادراک ۴
• ایمان: آثار ایمان ۱۰; ایمان به قرآن ۱۰
• جن: آثار ایمان جن ۱۴; ادراک جن ۲، ۴، ۵; اراده جن ۱۳; استعداد جن ۲; استماع قرآن جن ۱; انذارهاى جن ۷; ایمان جن ۶; بازگشت جن مؤمن ۷; تشابه جن با انسان ۴، ۱۱، ۱۳; تکلیف جن ۱۳; روابط اجتماعى جن ۸; زمینه گمراهى جن ۱۱; زمینه گناه جن ۱۱; زندگى اجتماعى جن ۸; شعور جن ۱۳; شنوایى جن ۲; قصه اسلام جن ۷; نیازهاى معنوى جن ۱۱; ویژگیهاى جن ۸
• حق: سرزنش حق ستیزان ۱۴
• خدا: تدبیر خدا ۱
• دین: تبلیغ دین ۱۰
• سکوت: آثار سکوت ۴
• قرآن: آثار استماع قرآن ۶، ۱۴; اهمیت انذارهاى قرآن ۹; جذابیت قرآن ۳; سهولت فهم قرآن ۵; مؤمنان به قرآن ۶; مهمترین تعالیم قرآن ۹
• گمراهى: مبارزه با گمراهى ۱۰
• محمد(ص): تلاوت قرآن محمد(ص) ۱، ۳; فضایل محمد(ص) ۱۲; محدوده رسالت محمد(ص) ۱۲; مؤمنان به محمد(ص) ۶
• مشرکان: سرزنش مشرکان ۱۴
• نیازها: نیاز به منذر ۱۱; نیاز به هدایتگر ۱۱