العنكبوت ١٣

وَ لَيَحْمِلُنَ‌ أَثْقَالَهُمْ‌ وَ أَثْقَالاً مَعَ‌ أَثْقَالِهِمْ‌ وَ لَيُسْأَلُنَ‌ يَوْمَ‌ الْقِيَامَةِ عَمَّا کَانُوا يَفْتَرُونَ‌

کپی متن آیه
وَ لَيَحْمِلُنَ‌ أَثْقَالَهُمْ‌ وَ أَثْقَالاً مَعَ‌ أَثْقَالِهِمْ‌ وَ لَيُسْأَلُنَ‌ يَوْمَ‌ الْقِيَامَةِ عَمَّا کَانُوا يَفْتَرُونَ‌

ترجمه

آنها بار سنگین (گناهان) خویش را بر دوش می‌کشند، و (همچنین) بارهای سنگین دیگری را اضافه بر بارهای سنگین خود؛ و روز قیامت به یقین از تهمتهائی که می‌بستند سؤال خواهند شد!

|و بى‌ترديد بارهاى گناه خودشان و بارهاى ديگران را اضافه بر بار خود بر دوش مى‌كشند، و مسلما روز قيامت از آنچه افترا مى‌بستند بازخواست خواهند شد

و قطعاً بارهاى گران خودشان و بارهاى گران [ديگر] را با بارهاى گران خود برخواهند گرفت، و مسلّماً روز قيامت از آنچه به دروغ برمى‌بستند پرسيده خواهند شد.

و آنها علاوه بر بار سنگین گناهان خود بار گناهان هر که را گمراه کرده‌اند نیز به دوش می‌گیرند و روز قیامت از آنچه دروغ می‌بستند سخت مؤاخذه می‌شوند.

و مسلماً بارهای [گناهان] خود را با بارهای دیگری [از گناهان کسانی که گمراهشان کردند] همراه با بارهای خود حمل خواهند کرد، و روز قیامت از آنچه [به خدا و پیامبر و قرآن] افترا می بستند، حتماً بازپرسی خواهند شد،

بلكه بار گناه خود و بارهايى با بار خود بر گردن خواهند گذاشت و در روز قيامت به سبب دروغهايى كه بر هم مى‌بافته‌اند بازخواست خواهند شد.

و باشد که بار گناهان خودشان و بار گناهانی علاوه بر بار گناهان خودشان را بر دوش گیرند، و روز قیامت از آنچه افتراء می‌بستند خواهندشان پرسید

و البته بارهاى گران خود و بارهايى را همراه بارهاى گران خويش بردارند، و بى گمان روز رستاخيز از آنچه به دروغ مى‌بافتند بازخواست خواهند شد.

آنان بارهای سنگین خود را بر دوش می‌کشند، و بارهای سنگین دیگری را افزون بر بارهای سنگین خودشان (بر دوش می‌کشند که مکافات گمراهسازی دیگران است، بدون این که از بار گناهان گمراه‌شدگان هم چیزی کاسته شده باشد) و در روز قیامت از ایشان درباره‌ی افتراها و دروغهائی که بهم می‌بافند پرسیده می‌شود.

و همواره بارهای گران خودشان و بارهای گران (از دیگران) را با بارهای گران خودشان بی‌گمان بر دوش خواهند گرفت. و روز قیامت بی‌چون از آنچه به دروغ بر می‌بستند به‌درستی پرسیده خواهند شد.

و هر آینه به دوش کشند بارهای خود را و بارهایی با بارهای خود و هر آینه پرسش شوند روز قیامت از آنچه بودند دروغ می‌بستند

They will carry their own loads, and other loads with their own. And they will be questioned on the Day of Resurrection concerning what they used to fabricate.

ترتیل:

ترجمه:

العنكبوت ١٢	آیه ١٣	العنكبوت ١٤
سوره : سوره العنكبوت نزول : ١٠ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أَثْقَالَ»: جمع ثِقْل، بارهای سنگین. مراد بار گناهان است. «أَثْقَالاً مَّعَ أَثْقَالِهِمْ»: بارهای گناهان گمراهسازی دیگران به همراه بارهای گناهان گمراهی خود (نگا: نحل / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

قَالَ‌ ادْخُلُوا فِي‌ أُمَمٍ‌ قَدْ... (۰) لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ‌ کَامِلَةً... (۳) مَنِ‌ اهْتَدَى‌ فَإِنَّمَا يَهْتَدِي‌... (۱) لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ‌ کَامِلَةً... (۳)

وَ کَذٰلِکَ‌ جَعَلْنَا فِي‌ کُلِ‌... (۰) ثُمَ‌ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۳، سوره عنكبوت
• حاصل و خلاصه اى از غرض و مفاد سوره عنكبوت و اشاره به مكى بودن آن
• بيان سنت الهى مبنى بر امتحان و آزمايش امت ها
• علت فتنه و امتحان الهى : تمايز راستگويان از دروغ گويان در ادعاى ايمان
• معناى آيه : ((ام حسب الذين يعملون السيئات ان يسبقونا...))
• مفاد آيه : ((من كان يرجو القاء الله ...)) و مردا از ((لقاء الله ))
• امر به نيكى به والدين و نهى از پيروى ايشان در شرك ورزيدن به خدا
• وصف مؤ منين زبانى كه ايمان عاريتى دارند
• طائفه مورد بحث در آيات سابق همان منافقين اند
• مشركين نه تنها عذاب ديگران را بدوش نمى كشند بلكه عذابشان مضاعف خواهد بود
• رواياتى در معنى و شاءن نزول آيه : ((احسب الناس ان يتركوا...)) و آيه : ((و منالناس من يقول آمنا...))
• داستان عياش بن ابى ربيعه و نزول آيه (و ما كان لمؤ من انيقتل مؤ منا الاخطاء) درباره او
• رواياتى كه مى گويد امت اسلام پس از پيامبر(ص ) در بوته فتنه و آزمايش قرار مىگيرند
• دو روايت در ذيل : ((ليحملن اثقالهم و اثقالا مع اثقالهم ))

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ «13»

بى شك آنان هم بار (خطاى) خودشان و (هم) بارهاى ديگر را با بار خود بر دوش خواهند كشيد، و مسلّماً در روز قيامت از آنچه به دروغ مى‌بافتند بازخواست خواهند شد.

نکته ها

سؤال: چگونه در آيه قبل فرمود: كسى بار گناه ديگرى را حمل نمى‌كند و در اين آيه مى‌فرمايد: گمراه كنندگان، بار گناه ديگرى را حمل مى‌كنند؟!

---

«1». قلم، 9.

«2». انعام، 164.

«3». حشر، 16.

جلد 7 - صفحه 121

پاسخ: آيه اول در جواب كفّارى بود كه به مسلمانان مى‌گفتند: شما از ما پيروى كنيد، گناه شما به گردن ما و شما هيچ مسئوليّتى نداريد، خداوند فرمود: اين چنين نيست و هر كس مسئول گناهان خود است؛ امّا اين آيه مى‌فرمايد: فرد اغفال شده مسئول كار خود است؛ ولى اغفال‌كننده علاوه بر مسئوليّت كار خود، مسئول گناهان اغفال شدگان نيز هست، بدون آنكه چيزى از گناه اغفال شده كم شود.

در تفاسير درّالمنثور و نمونه روايات متعدّدى آمده است كه هركس در كار خوب يا بدى راه را براى ديگران باز كند، علاوه بر پاداش يا كيفرى كه به هريك از عمل كنندگان و پويندگان آن راه مى‌دهند، پاداش يا كيفرى نيز به راهنما، مؤسّس و پايه‌گذار آن مى‌دهند.

پیام ها

1- منحرف كنندگان، بار منحرف شدگان را نيز بر دوش مى‌كشند. «أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ»

2- منحرف كردن ديگران، بار سنگينى را بر دوش انسان مى‌گذارد. «أَثْقالًا»

3- بار گناه سنگين است. «أَثْقالَهُمْ»

4- دروغ بستن بستن به خدا و پيامبر، روش كفّار است. «كانُوا يَفْتَرُونَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ «13»

وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ‌: و هر آينه البته البته بر خواهند داشت در قيامت بارهاى گران خود را از معصيت، وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ‌: و بار گران ديگران را با بارهاى گران خود، يعنى وزر و وبال آنان را كه گمراه ساخته‌اند، اضافه جرايم ايشان خواهند ساخت بدون آنكه از وزر و وبال كسانى كه گمراه كرده‌اند چيزى كم كنند. وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ: و هر آينه البته البته پرسيده خواهند شد روز قيامت متبوعان بر وجه سرزنش، عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ‌: از آنچه را كه بودند برمى‌بافتند از باطل و حيله كه به سبب آن خلق را گمراه مى‌كنند، و از افترا و دروغ كه بر خدا و رسول مى‌نهند.

تبصره: آيه شريفه دالّ است بر آنكه: هر كس سبب گمراهى يا كفر يا معصيت ديگرى شود يا تأسيس نمايد بدعتى يا طريقه‌اى كه خلاف قرآن و شريعت اسلام باشد، تا روز قيامت وزر و وبال آنانكه گمراه شدند و بدان طريقه مجعوله عمل كنند، تمام بر آن شخص مسبب باشد بدون آنكه از گناه عاملين نقصانى يابد؛ چنانكه روايت مشهوره نبوى صلّى اللّه عليه و آله دالّ است‌

جلد 10 - صفحه 211

بر آن كه:

قال النّبىّ صلّى اللّه عليه و آله: من سنّ سنّة سيّئة فله وزره و وزر من عمل بها الى يوم القيمة من غير آن ينقص من اوزارهم شى‌ء فرمود: هر كس عادت قرار دهد عادت بدى را، پس بر اوست وزر آن و وزر آنانكه عمل به آن نموده‌اند تا روز قيامت بدون آنكه از وزر آنها كسر شود «1».

در ثواب الاعمال- از حضرت باقر عليه السّلام مروى است كه فرمود: هر بنده‌اى از بندگان خدا تأسيس كند سنت هدايتى را، باشد براى او از اجر مثل اجر كسانى كه عمل كنند به آن بدون آنكه ناقص شود از اجر آنان چيزى. و هر بنده‌اى از بندگان خدا تأسيس كند سنت گمراهى را، باشد براى او مثل وزر كسانى كه بجا آوردند آن را بدون آنكه از وزر آنان چيزى كم گردد «2».

تتمه: وجه اتصال آيه‌ «وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا» بما قبل آنست كه چون حق تعالى بيان حال منافقان نمود نزد ايراد شبهه بر ايشان، در اين آيه بيان فرمود كه واجب است بر اهل ايمان كه فريب نخورند به آنچه اهل كفر بر ايشان رسانند از شبهات باطله و اقاويل فاسده و اكاذيب مضله.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

وَ لَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَيَعْلَمَنَّ الْمُنافِقِينَ «11» وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِيلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطاياكُمْ وَ ما هُمْ بِحامِلِينَ مِنْ خَطاياهُمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ «12» وَ لَيَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالاً مَعَ أَثْقالِهِمْ وَ لَيُسْئَلُنَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَمَّا كانُوا يَفْتَرُونَ «13» وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا نُوحاً إِلى‌ قَوْمِهِ فَلَبِثَ فِيهِمْ أَلْفَ سَنَةٍ إِلاَّ خَمْسِينَ عاماً فَأَخَذَهُمُ الطُّوفانُ وَ هُمْ ظالِمُونَ «14» فَأَنْجَيْناهُ وَ أَصْحابَ السَّفِينَةِ وَ جَعَلْناها آيَةً لِلْعالَمِينَ «15»

ترجمه‌

و هر آينه ميداند البته خدا آنانرا كه ايمان آوردند و هر آينه ميداند البته منافقانرا

و گفتند آنها كه كافر شدند بآنانكه ايمان آوردند پيروى كنيد راه ما را و بايد بر داريم گناهان شما را و نباشند آنها بر دارندگان از گناهان ايشان چيزيرا همانا آنها هر آينه دروغگويانند

و هر آينه بر ميدارند البته بارهاى گران خود را و بارهاى گرانى با بارهاى گران خود و هر آينه پرسيده ميشوند روز قيامت از آنچه كه بدروغ نسبت ميدادند

و بتحقيق فرستاديم نوح را بسوى قومش پس درنگ كرد در ميان آنها هزار سال مگر پنجاه سال پس گرفت آنها را طوفان و آنها بودند ستمكاران‌

پس نجات داديم او و اهل كشتى را و قرار داديم آنرا عبرتى براى جهانيان.

تفسير

خداوند متعال براى تأكيد ابطال تصوّر منافقان سابق الذّكر قسم ياد فرموده كه از ضمير اهل ايمان و آنها آگاه است چون لام مشعر بقسم ميباشد و ميداند و ميشناسد بخوبى يكايكشان را و بجزاى كامل خواهد رسانيد و بعضى گفته‌اند مراد

---

جلد 4 صفحه 219

از علم تميز است چنانچه در اوائل سوره گذشت يعنى خداوند ممتاز ميفرمايد در خارج آن دو فرقه را از يكديگر بامتحان براى رسوائى منافقان و سر بلندى اهل ايمان و نيز نقل فرموده كلام كفّار را كه در صدر اسلام باهل ايمان ميگفتند شما تابع مسلك ما باشيد و اگر از عذاب الهى ميترسيد كه آن حق باشد ما گناهان شما را بگردن ميگيريم تا از اين جهت خاطر شما مشوّش نباشد ولى واقعا معتقد بمعاد نبودند و اين سخن را براى گمراه نمودن اهل ايمان ميگفتند كه آنها را فريب دهند و از راه حق باز دارند و خداوند در ردّ قول آنها فرموده كه بهيچ اندازه اينجماعت نميتوانند گناهان غير خودشان را بگردن بگيرند بطوريكه خداوند بجاى غير آنها آنها را عذاب نمايد و از عذاب غير صرف نظر فرمايد اينها دروغ ميگويند و مقصودشان اضلال اهل ايمان است بلى گناه اشخاصيكه بفريب آنها مرتكب معصيت شدند بر گناهان فريب دهندگان افزوده و روى بار گناه آنها خواهد آمد ولى چنين نيست كه مرتكب معصيت از عذاب آن ايمن گردد بلكه او معذّب بيك عذاب و گمراه كننده معذّب بدو عذاب خواهد بود عذاب گناه خود و عذاب گناه غير كه باضلال او مرتكب شده است و روز قيامت بازخواست خواهد شد كه چرا چنين دروغى گفته‌اند و چنين افترائى بسته‌اند كه اين قبيل ضمانت از گناه در پيشگاه الهى مقبول است چون مستفاد از كلام آنها با اهل ايمان كه تعهّدى بصورت امر بخودشان است اين بوده. از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه هر كس ديگرى را دعوت بضلالت نمايد و او دعوتش را اجابت نمايد و پيروى از آن كند پس بر دوش آن گمراه كننده مانند گناهان پيروى كننده است بدون اينكه از گناه پيروان چيزى كم گردد و خداوند حضرت نوح پيغمبر را مبعوث فرمود بر قومش و او در ميان آنها نهصد و پنجاه سال بدون شريك سرّا و علنا مشغول بدعوت بود و چون سركشى و طغيان آنها از حدّ گذشت عرضه داشت ربّ انّى مغلوب فانتصر پس طوفان بر آنها احاطه نمود و غرق شدند چون ستمكار بودند و در سور سابقه شرح اين واقعه بتفصيل گذشت و خداوند آنحضرت و كسانيرا كه با او در كشتى بودند نجات داد و قرار داد آن كشتى را موجب عبرت براى جهانيان كه معلوم شد موحّدين و اهل ايمان بأمان و اصل شدند و براى‌

---

جلد 4 صفحه 220

مشركين و مخالفين جز خسران دنيا و آخرت چيزى حاصل نشد پس نبايد خاطر مبارك پيغمبر خاتم آزرده و ملول از مكر و حيله كفّار براى اضلال و گمراه نمودن مسلمانان باشد چون خداوند هميشه دوستان خود را بر دشمنان ظفر داده و خواهد داد.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ لَيَحمِلُن‌َّ أَثقالَهُم‌ وَ أَثقالاً مَع‌َ أَثقالِهِم‌ وَ لَيُسئَلُن‌َّ يَوم‌َ القِيامَةِ عَمّا كانُوا يَفتَرُون‌َ «13»

و ‌هر‌ آينه‌ بار ميكنند ‌بر‌ ‌خود‌ سنگيني‌هاي‌ ‌خود‌ و سنگينيهاي‌ اتباع‌ ‌خود‌ ‌را‌ ‌با‌ سنگينيهاي‌ ‌خود‌ و ‌هر‌ آينه‌ ‌اينکه‌ كفار و رؤساء مسئول‌ ميشوند روز قيامت‌ ‌از‌

جلد 14 - صفحه 299

آنچه‌ بودند افتراء ميزدند.

سه‌ نحوه‌ عذاب‌ و عقوبت‌ ‌براي‌ ‌اينکه‌ رؤساء و ارباب‌ ضلالت‌ هست‌:

«1» عذاب‌ كفر و ضلالت‌ و ظلم‌ و معاصي‌ ‌که‌ ‌از‌ اينها صادر ‌شده‌ بالمباشره‌.

«2» سبب‌ شده‌اند و وادار نموده‌اند اتباع‌ ‌خود‌ ‌را‌ بكفر و شرك‌ و ضلالت‌ و ظلم‌ و ساير معاصي‌ ‌که‌ فاعل‌ بالتسبيب‌ هستند چنانچه‌ فرمود

«‌من‌ سن‌ سنة حسنة ‌کان‌ ‌له‌ اجرها و اخر ‌من‌ عمل‌ بها ‌الي‌ يوم القيمة و ‌من‌ سن‌ سنة سيئة ‌کان‌ ‌عليه‌ وزرها و وزر ‌من‌ عمل‌ بها ‌الي‌ يوم القيامة».

«3» رضاي‌ اينها بفعل‌ ‌آنها‌ ‌که‌ فرمود

«الراضي‌ بفعل‌ قوم‌ كالداخل‌ فيهم‌»

فاعل‌ بالرضاء لذا ميفرمايد:

وَ لَيَحمِلُن‌َّ أَثقالَهُم‌ وَ أَثقالًا مَع‌َ أَثقالِهِم‌ ‌هر‌ چه‌ تابعين‌ زيادتر باشند و بيشتر معصيت‌ كنند بار اينها سنگين‌تر ميشود.

وَ لَيُسئَلُن‌َّ يَوم‌َ القِيامَةِ عَمّا كانُوا يَفتَرُون‌َ افتراء بخدا ‌که‌ ‌براي‌ ‌او‌ شريك‌ قرار دادند ‌ يا ‌ ‌او‌ ‌را‌ جسم‌ دانستند ‌ يا ‌ صفات‌ زائده‌ ‌بر‌ ‌او‌ گفتند ‌ يا ‌ منكر عدل‌ ‌او‌ شدند ‌ يا ‌ ملائكه‌ ‌را‌ دختران‌ ‌خدا‌ دانستند ‌ يا ‌ عزيز و عيسي‌ ‌را‌ ‌إبن‌ اللّه‌ گفتند و ‌غير‌ اينها افتراء بانبياء ‌آنها‌ ‌را‌ ساحر كذاب‌ مجنون‌ مفتري‌ گفتند افتراء بائمه‌ نسبت‌هاي‌ ناروايي‌ ‌به‌ ‌آنها‌ دادند افتراء بعلماء و بمؤمنين‌ ‌آنها‌ ‌را‌ رافضي‌ و خارج‌ ‌از‌ دين‌ شمردند نسبت‌ بهمه‌ اينها مسئول‌ ميشوند.

خشت‌ اول‌ چون‌ نهد معمار كج‌

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 13)- سپس برای این که تصور نشود این دعوت کنندگان به کفر و شرک و بت پرستی و ظلم، در برابر این عملشان مجازاتی ندارند در این آیه می‌افزاید، «آنها بارهای سنگین گناهانشان را بر دوش می‌کشند، و بارهای دیگری را اضافه بر بارهای سنگین خودشان»! (وَ لَیَحْمِلُنَّ أَثْقالَهُمْ وَ أَثْقالًا مَعَ أَثْقالِهِمْ).

این بار گناه اضافی همان بار گناه اضلال و اغوا کردن و تشویق دیگران به گناه است، همان بار سنت بد گذاردن.

و در پایان آیه می‌افزاید: «آنها بطور قطع در روز قیامت از افتراها و دروغهایی که می‌بستند سؤال می‌شوند» و باید خود جوابگوی آن باشند (وَ لَیُسْئَلُنَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَمَّا کانُوا یَفْتَرُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - کافرانى که در اغواى مسلمانان فعال بودند، علاوه بر گناه خود، گناهان فریب خوردگان شان را نیز در قیامت، بر دوش خواهند کشید. (و قال الذین کفروا ... اتّبعوا سبیلنا ... و لیحملنّ أثقالهم و أثقالاً مع أثقالهم)

۲ - تلاش کافران مکه براى مرتد ساختن مسلمانان، گناه سنگینى است. (و قال الذین کفروا ... اتّبعوا سبیلنا ... و لیحملنّ أثقالهم)

۳ - گناه، وبال گردن آدمى و بارى سنگین بر دوش او است. (و لیحملنّ أثقالهم و أثقالاً مع أثقالهم)

۴ - آنانى که براى گمراهى دیگران تلاش مى کنند، در گناه گمراه شدگان سهیم اند. (و قال الذین کفروا ... اتّبعوا سبیلنا ... و لیحملنّ أثقالهم و أثقالاً مع أثقالهم)

۵ - کافرانى که براى مرتد ساختن مسلمانان، تلاش کرده اند، حتماً، کیفر خواهند شد. (قال الذین کفروا للذین ءامنوا اتّبعوا سبیلنا...و لیحملنّ أثقالهم) «لام قسم» و «نون تأکید» در «لیحملنّ» بر قطعیت، دلالت دارد. لازم به ذکر است که احتمال دارد حمل گناه، کنایه از کیفر باشد.

۶ - کافران کوشا براى اغواى مسلمانان، در قیامت، مؤاخذه خواهند شد. (و قال الذین کفروا ... اتّبعوا سبیلنا ... و لیسئلنّ یوم القیمة)

۷ - بازخواست کافران، در قیامت، به خاطر تلاش همواره آنان در افترا زدن است. (و لیسئلنّ یوم القیمة عمّا کانوا یفترون)

۸ - بازخواست کافران، در قیامت، بازخواستى ناخواسته و همراه با بى اعتنایى است. (و لیسئلنّ یوم القیمة عمّا کانوا یفترون) مجهول آورده شدن فعل «یُسئلنّ» - که ضمیر نایب فاعلى آن، به «کافران» باز مى گردد - حکایت از حقیقت یاد شده مى کند.

۹ - تمسک کافران به دروغ، براى مرتد ساختن مسلمانان، شیوه اى متداول در بین آنان بود. (   و قال الذین کفروا للذین ءامنوا اتّبعوا سبیلنا و لنحمل خطیکم ... إنّهم لکذبون ... و لیسئلنّ یوم القیمة عمّا کانوا یفترون)

۱۰ - قیامت، روز باخواست از تبهکاران است. (و لیسئلنّ یوم القیمة)

موضوعات مرتبط

• ارتداد: گناه تلاش براى ارتداد ۲
• اغواگران: گناه اغواگران ۱، ۴; مؤاخذه اخروى اغواگران ۶
• کافران: افتراهاى کافران ۷; بى اعتنایى به کافران ۸; حتمیت کیفر کافران ۵; دروغگویى کافران ۹; کافران در قیامت ۱، ۷، ۸; گناه کافران ۱; مؤاخذه اخروى کافران ۶، ۷، ۸
• کافران مکه: تلاش کافران مکه ۲; گناه کافران مکه ۲
• گمراهان: گناه گمراهان ۴
• گناه: آثار گناه ۳; تحمل گناه دیگران ۱، ۴; سنگینى گناه ۳
• مسلمانان: تلاش براى ارتداد مسلمانان ۲، ۵، ۹
• مفسدان: مؤاخده اخروى مفسدان ۱۰; مفسدان در قیامت ۱۰