المسد ٥: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن سال نزول) |
(←تفسیر) برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فِي|فِي]] [[شامل این ریشه::فى| ]][[شامل این کلمه::جِيدِهَا|جِيدِهَا]] [[کلمه غیر ربط::جِيدِهَا| ]] [[شامل این ریشه::جيد| ]][[ریشه غیر ربط::جيد| ]][[شامل این ریشه::ها| ]][[ریشه غیر ربط::ها| ]][[شامل این کلمه::حَبْل|حَبْلٌ]] [[کلمه غیر ربط::حَبْل| ]] [[شامل این ریشه::حبل| ]][[ریشه غیر ربط::حبل| ]][[شامل این کلمه::مِن|مِنْ]] [[شامل این ریشه::من| ]][[شامل این کلمه::مَسَد|مَسَدٍ]] [[کلمه غیر ربط::مَسَد| ]] [[شامل این ریشه::مسد| ]][[ریشه غیر ربط::مسد| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فِي|فِي]] [[شامل این ریشه::فى| ]][[شامل این کلمه::جِيدِهَا|جِيدِهَا]] [[کلمه غیر ربط::جِيدِهَا| ]] [[شامل این ریشه::جيد| ]][[ریشه غیر ربط::جيد| ]][[شامل این ریشه::ها| ]][[ریشه غیر ربط::ها| ]][[شامل این کلمه::حَبْل|حَبْلٌ]] [[کلمه غیر ربط::حَبْل| ]] [[شامل این ریشه::حبل| ]][[ریشه غیر ربط::حبل| ]][[شامل این کلمه::مِن|مِنْ]] [[شامل این ریشه::من| ]][[شامل این کلمه::مَسَد|مَسَدٍ]] [[کلمه غیر ربط::مَسَد| ]] [[شامل این ریشه::مسد| ]][[ریشه غیر ربط::مسد| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=بر گردنش طنابی از لیف ]: گردن بندطلایی[ خرماست. | |-|صادقی تهرانی=بر گردنش طنابی از لیف ]: گردن بندطلایی[ خرماست. | ||
|-|معزی=در گردنش بندی است از لیف خرما | |-|معزی=در گردنش بندی است از لیف خرما | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">Around her neck is a rope of thorns.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/111005.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/111005.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره المسد | نزول = [[نازل شده در سال::3|٣ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::5|٥]] | قبلی = المسد ٤ | بعدی = المسد ٦ | کلمه = [[تعداد کلمات::5|٥]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره المسد | نزول = [[نازل شده در سال::3|٣ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::5|٥]] | قبلی = المسد ٤ | بعدی = المسد ٦ | کلمه = [[تعداد کلمات::5|٥]] | حرف = }} | ||
===معنی کلمات و عبارات=== | ===معنی کلمات و عبارات=== | ||
| خط ۲۶: | خط ۳۴: | ||
[[التوبة ٣٥ | يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ...]] (۰) | [[التوبة ٣٥ | يَوْمَ يُحْمَى عَلَيْهَا فِي نَارِ...]] (۰) | ||
</div> | </div> | ||
== نزول == | |||
'''شأن نزول آیات ۱ تا ۵:''' | |||
«شیخ طوسى» گویند: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم مردم را جمع کرد و گفت: خداوند مرا به سوى شما عموماً و به سوى قریش خصوصاً مبعوث نموده است و اگر این بعثت مرا بپذیرید، مالک عرب و عجم شده و آنها را به تصرف خویش خواهید درآورد، گفتند: بعثت تو براى چیست؟ | |||
گفت: براى آنست که به شما بگویم، بگوئید: لا اله الّا اللّه و انّى رسول اللّه، ابولهب که در آن میان بود. گفت: تبّا لهذا من دین اللّه، سپس این سوره نازل گردید.<ref> صاحب مجمع البیان از سعید بن جبیر و او از ابن عباس نقل نماید که گفت: روزى پیامبر بالاى کوه صفا رفت و فرمود: یا صباحاه قریش به او روى آوردند. گفتند: چه شده است؟ فرمود: اگر به شما خبر بدهم که دشمن در صبح یا در شب در کمین شما است. از من باور می‌دارید یا نه؟ گفتند: بلى باور مى کنیم سپس فرمود: بدانید که من نذیر و ترساننده شما هستم از عذابى که به علت گمراهى و جهالت در جلو روى شما قرار گرفته است. ابولهب گفت: تبا لک، براى همین موضوع ما را به اینجا خوانده اى؟</ref><ref> طبرى صاحب جامع البیان از طریق اسرائیل از ابواسحق و او از مردى از همدان که به او یزید بن زید مى گفتند: روایت کند که زن ابولهب اغلب خار و خاشاک را جمع می‌کرد و جلو راه پیامبر مى گذاشت و راه را بر او مسدود مى ساخت چنان که ابن المنذر نیز در تفسیر خود از عکرمة مانند آن را روایت نموده است.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link462 | آيات ۱ - | {{ نمایش فشرده تفسیر| | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link463 | معناى | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link462 | آيات ۱ - ۵ سوره تبت]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link464 | وجه | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link463 | معناى «تبّت یدا أبى لهب و تبّ»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link465 | توضيحى درباره | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link464 | وجه اين كه در اين نفرين از ابولهب به كنيه ياد شده]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۹#link466 | (چند روايت درباره بد رفتارى ابولهب و همسرش بارسول اللّه (صلى الله عليه و آله ) و نزول سوره تبّت )]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۸#link465 | توضيحى درباره اين كه نفرين به ابولهب و اين كه فرمود: «سيصلى نارا...» عدم اختيار ابولهب در جهنمى شدن را افاده نمى كند]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۲۰_بخش۴۹#link466 | (چند روايت درباره بد رفتارى ابولهب و همسرش بارسول اللّه (صلى الله عليه و آله) و نزول سوره تبّت)]] | |||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۷_بخش۱۸#link182 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۷_بخش۱۸#link182 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ «1» ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ «2» سَيَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ «3» وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ «4» فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5» | |||
بريده باد دو دست ابولهب و نابود باد. نه دارائيش و نه آنچه بدست آورد، به حالش سودى نكرد. به زودى به آتشى شعله‌ور درآيد. (همراه) زنش، آن هيزم‌كش (آتش افروز). (در حالى كه) در گردنش ريسمانى از ليف خرما است. | |||
===نکته ها=== | |||
اين سوره به نامهاى تبّت و مسد معروف است. امام صادق عليه السلام فرمودند: هرگاه اين سوره را خوانديد بر ابولهب نفرين كنيد. «1» | |||
هنگامى كه آيه «وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ» «2» نازل شد، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نزديكان و خويشاوندان را دعوت كرد و پيام وحى را به آنان رساند. ابولهب كه عموى حضرت بود گفت: | |||
«تبا لك» هلاكت بر تو باد. اين سوره نازل شد و گفتار او را به خودش ردّ كرد. | |||
از آنجا كه اين نفرين عملى شد و ابولهب و همسرش با كفر از دنيا رفتند، معلوم مى‌شود كه در اين سوره نسبت به ابولهب يك پيشگويى نيز شده است. | |||
«تَبَّتْ» از ريشه «تب» به معناى خسران و هلاكت است و مراد از «يد» در آيه، دستِ ظاهرى نيست، بلكه كنايه از وسيله قدرت و تلاش انسان است. بنابراين معناى آيه چنين | |||
---- | |||
«1». تفسير كنزالدقائق. | |||
«2». شعراء، 214. | |||
جلد 10 - صفحه 631 | |||
است كه تلاشهاى ابولهب به هدر رفت و او گرفتار زيان و خسارت شد. «1» | |||
در تاريخ آورده‌اند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله مردم را به كلمه «لا اله الا الله» دعوت مى‌كرد و ابولهب از پشت سر او را تكذيب و به سوى او سنگ پرتاب مى‌كرد. | |||
گاهى زائران مكه به سراغ ابولهب مى‌آمدند و از او درباره حضرت محمد صلى الله عليه و آله سؤال مى‌كردند. او مى‌گفت: محمد مجنون است و ما مشغول مداواى او هستيم. «2» | |||
ابولهب هيچ گاه از مخالفت با پيامبر و از همكارى با مخالفان او دست نكشيد. او و همسرش كلمات ركيك به حضرت مى‌گفتند و شايد به همين خاطر نام اين دو در قرآن برده شده است. | |||
آهنگ اين سوره چنان كوبنده بود كه همه آن را حفظ كردند و ابولهب ضربه سنگينى خورد و خانه‌نشين شد تا آنكه مرد و باقى كفار حساب كار خودشان را كردند كه مبادا سوره‌اى نيز عليه آنان نازل شود. | |||
علاقه‌ها و روابط خانوادگى نبايد خللى در ايمان و مكتب ايجاد كند. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
با آنكه ابولهب و همسرش مردهاند و استخوانهايشان پوسيده است اما اين آيات همچنان بايد تلاوت شود تا مايه عبرت ديگران و زياد شدن قهر و عذاب الهى بر آنان گردد. | |||
ابولهب برادران خوبى مثل حضرت حمزه و ابوطالب و پدر خوبى چون عبدالمطلب داشت اما هر كس براى خود حسابى دارد. | |||
در قديم بته‌هاى هيزم را كه جمع مى‌كردند، آن را با طناب مى‌بستند و آن را به دوش مى‌انداختند. چون همسر ابولهب، هيزم در مسير راه پيامبر مى‌ريخت تا آن حضرت را آزار دهد، لذا قرآن مى‌فرمايد: در قيامت نيز هيزم آتش دوزخ است و آن طناب‌هايى كه براى جمع آورى هيزم استفاده مى‌كرد، به گردنش آويخته است. «3» | |||
ابولهب فرزندى به نام لهب نداشت ولى شايد به خاطر سرخى صورتش او را ابولهب مى‌گفتند. | |||
---- | |||
«1». تفسير الميزان. | |||
«2». تفسير نمونه. | |||
«3». تفسير الميزان. | |||
جلد 10 - صفحه 632 | |||
زن ابولهب، فردى شاعر بود. نامش امّ جهل، خواهر ابوسفيان و عمه معاويه بود. كينه ديرينه با پيامبر داشت و خار بر سر راه پيامبر مى‌ريخت و اشعارى در تحقير و هجو آن حضرت مى‌سرود. | |||
روز قيامت، مال و ثروت به درد انسان نمى‌خورد: «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ» | |||
«ما أَغْنى عَنِّي مالِيَهْ» مال و ثروتم چاره كارم نكرد. | |||
«هَلَكَ عَنِّي سُلْطانِيَهْ» «1» سلطنت و حكومتم از بين رفت و برايم سودى نداشت. | |||
«ما أَغْنى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ» «2» جمعيّت و ثروت شما را بى‌نياز نكرد. | |||
«لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ» «3»* نه ثروت و نه فرزند به حال آنان سودى نداشت. | |||
در قرآن چهار نوع زن و شوهر ذكر شده است: | |||
زن و شوهرى كه در كار نيك همفكر و همراهند. (حضرت على و حضرت زهراء عليهما السلام كه به يتيم و اسير و مسكين طعام دادند.) «وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ» «4» | |||
زن و شوهرى كه در كار بد همراهند. أَبِي لَهَبٍ ... وَ امْرَأَتُهُ | |||
زن و شوهرى كه مرد در راه حق و زن در راه باطل است نظير حضرت نوح و حضرت لوط كه همسرانشان به آنها ايمان نياوردند و با مخالفان همدست شدند. «كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ» «5» | |||
زن و شوهرى كه زن در راه حق و مرد در راه باطل است. نظير فرعون و همسرش. «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ» «6» | |||
زن ابولهب گردنبندى قيمتى داشت كه سوگند ياد كرد آن را در راه مخالفت پيامبر مصرف كند. «فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ» | |||
حضرت على عليه السلام در نامهاى به معاويه نوشت: «منا خير نساء العالمين و منكم حمالة الحطب» «7» بهترين زنان از ماست و هيزم‌آور آتش از شماست. | |||
سلمان فارسى از اهل بيت پيامبر مى‌شود و ابولهب عموى پيامبر، مورد لعن و نفرين | |||
---- | |||
«1». حاقّه، 29. | |||
«2». اعراف، 48. | |||
«3». آل عمران، 10. | |||
«4». انسان، 8. | |||
«5». تحريم، 10. | |||
«6». تحريم، 11. | |||
«7». نهج‌البلاغه، نامه 28. | |||
جلد 10 - صفحه 633 | |||
خداوند. | |||
چون همسر ابولهب در سر راه پيامبر هيزم مى‌ريخت، ممكن است «حَمَّالَةَ الْحَطَبِ» اشاره به اين باشد كه ورود او به دوزخ در حالى است كه هيزم بدوش دارد. | |||
دست و بازو براى تلاش است و تلاش براى رسيدن به هدف مطلوب. هدف ابولهب جلوگيرى از رشد اسلام بود و در اين راه تلاش بسيار كرد ولى به هدفش نرسيد، پس تلاش بازوى او هدر رفت. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
===پیام ها=== | |||
1- اعلام برائت از نااهلان جزء دين است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
2- كيفر توهين به مقدسات، لعن و نفرين ابدى است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
3- بايد براى نابودى كامل كفر دعا كنيم. «يَدا» (قطع شدن دو دست نشانه بى‌نتيجه ماندن تلاشهاست.) | |||
4- پاسخ مخالفان را مثل خودشان بدهيد. در پاسخ آنان كه به پيامبر گفتند: «تبا لك» خداوند فرمود: «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
5- در نظام مكتبى، ضابطه بر رابطه مقدم است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ» | |||
6- مال و ثروت، يكى از ابزارهاى مخالفان انبياست. «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ» (ابولهب سرمايه دارى بود كه ثروتش را براى محو اسلام هزينه كرد.) | |||
7- بدتر از فساد تكرار آن است. «حَمَّالَةَ» | |||
8- در برابر قهر الهى نه ثروت كارائى دارد و نه هر چيز كه در اثر تلاش به دست آيد، خواه ثروت باشد يا مقام و عنوان و حكومت و شهرت. «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ» | |||
9- قهر الهى نسبت به ستمگران دور نيست. «سَيَصْلى» | |||
10- اشرافيّت دنيا، همراه با تحقير آخرت است. «فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ» | |||
«والحمدللّه ربّ العالمين» | |||
جلد 10 - صفحه 636 | |||
سوره توحيد | |||
برخى از اهل كتاب و مشركان، از پيامبر خواستند كه خدايت را براى ما معرفى كن؛ اين سوره كه به منزله شناسنامه خداوند است، نازل شد و خداوند را از داشتن پدر و مادر يا فرزند و همسر و يا شبيه و شريك، پاك و منزه دانست. | |||
اين سوره شامل خالص‌ترين عقايد توحيدى است، از اين رو سوره توحيد و اخلاص نام گرفته است. | |||
در فضيلت اين سوره، روايات بسيارى وارد شده است كه به برخى از آنها اشاره مى‌شود: «1» | |||
در هر شبانه روز، لااقل يكبار اين سوره را در نمازهاى خود بخوانيد و پس از آن بگوييد: «كذلك الله ربى: پروردگار من چنين است.» | |||
به گفته روايات، اين سوره در اهميّت، به منزله يك سوم قرآن است. يك بار تلاوت آن، برابر تلاوت يك سوم قرآن و دوبار تلاوت آن، معادل دو سوم و سه بار تلاوت آن برابر تلاوت كل قرآن است. | |||
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سوره توحيد مثل على بن ابى‌طالب است كه هر كس او را قلباً دوست دارد يك سوم ايمان را داراست و هر كس با قلب و زبان دوست بدارد دو سوم ايمان را دارد و هر كس با قلب و زبان و اطاعت در عمل، همراه او | |||
---- | |||
«1». مجموع روايات در تفسير نور الثقلين، (ج 5، ص 699- 715) آمده است. | |||
جلد 10 - صفحه 637 | |||
باشد ايمانش كامل است. | |||
تلاوت اين سوره به عنوان يكى از تعقيبات نماز به شمار آمده و در روايات مى‌خوانيم: هركس تلاوت آن را بعد از هر نماز ترك نكند، خداوند خير دنيا و آخرت را به او مى‌دهد و او و والدين و فرزندانش را مى‌آمرزد. | |||
امام سجاد عليه السلام فرمود: چون خداوند مى‌دانست كه در دوره آخر الزمان گروهى دقيق و عميق خواهند آمد، سوره توحيد و شش آيه اول سوره حديد را نازل فرمود. | |||
تلاوت اين سوره به شش سمت، سبب حفظ شدن انسان از خطرات و ايمن شدن از حوادث مى‌گردد. «1» | |||
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ | |||
به نام خداوند بخشنده مهربان | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5» | |||
فِي جِيدِها: در گردن او، حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ: رسنى است به هم خوب تابيده از ليف خرما كه پشته به آن مى‌بندند. به اندازه‌اى اين ملعونه با عدوات بود كه طوق و گردن بند فاخر قيمتى داشت از جواهر. گفت اين را مى‌فروشم و قيمت او را در عداوت پيغمبر خرج مى‌كنم و مطابق آن زنجير و رسن آتشين به گردن او [اندازند] و او را عذاب نمايند. | |||
جلد 14 - صفحه 381 | |||
سوره يكصد و دوازدهم « (الاخلاص- توحيد)» | |||
سورة الاخلاص- اين سوره مباركه مكى است و نزد بعضى مدنى است. | |||
عدد آيات- چهار آيه. | |||
عدد كلمات- پانزده. | |||
عدد حروف- چهل و هفت. | |||
ثواب تلاوت: | |||
1- در اكمال- ابن بابويه (رحمه اللّه) از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام من قرء قل هو اللّه احد فكأنّما قرء ثلثى القران و من قرئها ثلاث مرّات فكأنّما قرء القران كلّه. هر كه بخواند «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را چنان است دو ثلث قرآن را تلاوت نموده و هر كه سه مرتبه بخواند، چنان است تمام قرآن را خوانده. «1» 2- از حضرت رضا عليه السّلام سؤال شد از توحيد، فقال: كلّ من قرء قل هو اللّه احد و آمن بها فقد عرف التّوحيد، قيل: كيف يقرؤها؟ قال: | |||
---- | |||
«1» به اين مضامين در بحار 92/ ص 350 روايت 18 بنقل از محاسن و ص 355 به نقل از ابن عمرو نعمان بشير. | |||
جلد 14 - صفحه 382 | |||
كما يقرؤها النّاس، و زاد فيها كذلك اللّه ربّى مرّتين. فرمود هر كه قرائت كند «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را و ايمان آورد، پس شناخته توحيد را. عرض شد چگونه قرائت نمايد؟ فرمود چنانچه مردم قرائت كنند و زياد نمود در آخر، دو مرتبه «كذلك اللّه ربى.» «1» 3- ابن بابويه (رحمه اللّه) از حضرت صادق عليه السّلام فرمود هر كه يك روز از او بگذرد و نماز پنج گانه به جا آورد و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» نخواند، گفته شود بنده خدا، نيستى تو از نماز گزاران. «2» 4- از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده چون سعد بن معاذ از دنيا رفت، پيغمبر بر او نماز گزارد. فرمود جبرئيل با هفتاد هزار ملك در عقب من بر سعد نماز گزاردند. پرسيدم يا جبرئيل، سعد اين فضيلت را از كجا يافت؟ فرمود كه «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را ورد خود ساخته بود و هميشه آن را در نشستن و بر خاستن و سوار شدن و پياده شدن و رفتن و آمدن قرائت مى‌نمود. «3» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ شأن نزول- در معالم التنزيل- يهودان گفتند يا ابا القاسم وصف كن خداى را تا به تو ايمان آوريم. چه در تورات ديده‌ايم و او را دانسته‌ايم. بگو چه چيز است و چه مى‌خورد و چه مى‌آشامد و از كه ميراث گرفته و ميراث او را كه خواهد گرفت؟ اين سوره مباركه نازل شد. «4» | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ | |||
تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ «1» ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ «2» سَيَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ «3» وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ «4» | |||
فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5» | |||
ترجمه | |||
زيانكار و نابود باد دو دست ابو لهب و زيانكار و نابود شد | |||
دفع عذاب نكند از او مالش و آنچه كسب نموده | |||
زود باشد كه داخل شود در آتشى داراى شعله سوزان | |||
و زن او هيزم كش بوده | |||
در گردن او ريسمانى است از ليف خرماى محكم تابيده شده. | |||
تفسير | |||
در مجمع از ابن عباس نقل نموده كه چون پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از طرف خداوند مأمور شد بدعوت اقارب و عشيره خود بتوحيد بكوه صفا بر آمد و آنها را بصوت بلند طلبيد پس قريش گرد او جمع شدند و گفتند چه روى داده براى تو فرمود اگر من بشما خبر دهم كه دشمنى بشما رو آورده و بزودى بر شما دست مى‌يابد از من قبول ميكنيد گفتند بلى فرمود پس من ميترسانم شما را از عذاب اليمى كه متوجه بشما است پس ابو لهب گفت هلاكت باد بر تو ما را براى اين جمع نمودى پس اين سوره نازل شد و ظاهرا مفاد آن آنست كه زيانكار و هلاك شد بتمام قواء ابو لهب اگر دو دست كنايه از قواء باشد يا در دنيا و آخرت اگر اشاره بآن دو باشد چون تباب زيانى است كه منجرّ بهلاكت شود و بعضى گفته‌اند مراد از دو دست خود شخص است مانند قول خداوند لا تلقوا بأيديكم الى التّهلكه يعنى ميندازيد خودتان را بهلاكت و ثانيا تأكيد فرموده آنرا بقول خود و تب يا ثانيا خبر داده از هلاكت او و اوّلا نفرين فرموده بوده يا هر دو نفرين است و در هر حال از او بنحو اكمل جواب گوئى شده و او عموى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم پسر عبد المطّلب است ولى كاملا با آن حضرت دشمنى نمود و با قريش موافقت كرد در تصميم بقتل حضرت و مال بسيار | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 451 | |||
داشت و گفته‌اند گفته بود اگر جهنّمى كه محمّد ميگويد راست باشد از مال خود فدا ميدهم و نجات مى‌يابم و لذا خداوند فرموده دفع عذاب نميكند از او مال او و آنچه را كسب نموده از زخارف دنيا و اولاد در وقت مرگ و گفته شده كه او بمرض عدسه كه ظاهرا نوعى از آبله است بعد از چند روز از واقعه بدر مرد و سه روز نعش او زمين ماند براى آنكه عفونت داشت و كسى نزديك باو نميشد تا بالاخره چند نفر مزدور متصدّى دفن او شدند و قمّى ره نقل نموده كه نام او عبد مناف بود و چون مناف نام بتى بود كه ميپرستيدند آنرا خداوند كنيه براى او قرار داد و مراد از تبّت يدا ابى لهب خسارت او است در اجتماع با قريش در دار النّدوه و بيعت با آنها در قتل پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و بعدا داخل ميشود در آتشى كه داراى شعله خالص است پس ميسوزاند او را و زن او خواهر ابو سفيان دختر صخر امّ جميل نام داشت و او بر ضرر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نمّامى ميكرد و اخبار آن حضرت را بكفّار ميرساند و از اين راه هيزم براى آتش جهنّم تهيّه مينمود و شوهر خود را وادار بر اذيّت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميكرد و گناهان آنها را بدوش ميكشيد و باين لحاظ خداوند او را حمّالة الحطب خوانده و ظاهرا خبر كانت محذوف است و برفع نيز قرائت شده است و بعضى گفته‌اند خار و خاشاك جمع آورى ميكرد و مى‌بست و حمل مينمود و در شب سر راه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم منتشر و پراكنده ميكرد كه پاى مبارك و اصحاب را مجروح نمايد و خداوند فرموده در گردن او روز قيامت ريسمانى است از مفتول آتشين و بعضى گفته‌اند مراد همان ريسمانى است كه از ليف درخت خرما يا برگ آن محكم تافته بودند و با آن خار و خاشاك ميكشيد و بگردن مى‌افكند و سر راه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميريخت با آنكه ثروتمند بود و خداوند خواسته باين بيان بخل و پستى او را اثبات فرمايد و از حديث قرب الاسناد در آيات نبوّت كه از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده استفاده ميشود كه آن ملعونه بعد از نزول اين سوره سنگى برداشت و آمد كه به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بزند و حضرت با ابو بكر يكجا نشسته بودند و او ابو بكر را ديد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را نديد و از ابو بكر سؤال نمود كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كجا است و او جواب داد خدا ميداند چون قبلا پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم باو فرموده بود كه او مرا نخواهد ديد و بعد از قرائت اين سوره لعن بر ابو لهب وارد است لعنة اللّه عليه. | |||
---- | |||
جلد 5 صفحه 452 | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فِي جِيدِها حَبل‌ٌ مِن مَسَدٍ «5» | |||
اينکه خارها را بطناب مي‌بست و بگردن ميانداخت، جيد گردن حبل طناب است مسد ليف خرما، و بعضي گفتند: مراد عذاب قيامت او است که بگردنش مياندازند زنجير آهني مثل حلقه شبيه ليف خرما و او را بجهنم ميكشند. و اينکه مقدار كافي است در شرح اينکه سوره بپردازيم به سوره توحيد. | |||
جلد 18 - صفحه 259 | |||
سورة التوحيد و الاخلاص و الصمد | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
ص: 613 | |||
(آیه 5)- «و در گردنش طنابی است از لیف خرما»! (فی جیدها حبل من مسد). | |||
در این که همسر ابو لهب که خواهر «ابو سفیان» و عمه «معاویه» بود و در عداوتها و کارشکنیهای شوهرش بر ضد اسلام شرکت داشت حرفی نیست، اما در این که قرآن چرا او را «حمالة الحطب» (زنی که هیزم بر دوش می‌کشد) توصیف کرده، بعضی گفته‌اند: این به خاطر آن است که بوته‌های خار را بر دوش می‌کشید، و بر سر راه پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله می‌ریخت تا پاهای مبارکش آزرده شود. | |||
«پایان سوره مسد» | |||
ج5، ص615 | |||
سوره اخلاص [112] | |||
اشاره | |||
این سوره در «مکّه» نازل شده و دارای 4 آیه است | |||
محتوا و فضیلت سوره:] | |||
این سوره از توحید پروردگار، و یگانگی او سخن می‌گوید، و در چهار آیه کوتاه چنان توصیفی از یگانگی خداوند کرده که نیاز به اضافه ندارد. | |||
در شأن نزول این سوره از امام صادق علیه السّلام چنین نقل شده: «یهود از رسول اللّه تقاضا کردند خداوند را برای آنها توصیف کند، پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا این سوره نازل شد و پاسخ آنها را بیان کرد». | |||
در فضیلت تلاوت این سوره روایات زیادی در منابع معروف اسلامی آمده است که حاکی از عظمت فوق العاده آن می‌باشد از جمله: | |||
در حدیثی از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله می‌خوانیم که فرمود: «آیا کسی از شما عاجز است از این که یک سوم قرآن را در یک شب بخواند»؟! یکی از حاضران عرض کرد: ای رسول خدا! چه کسی توانائی بر این کار دارد؟ | |||
پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: «سوره قل هو اللّه را بخوانید». | |||
و در حدیث دیگری از امام صادق علیه السّلام می‌خوانیم: هنگامی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بر جنازه «سعد بن معاذ» نماز گزارد فرمود: هفتاد هزار ملک که در میان آنها «جبرئیل» نیز بود بر جنازه او نماز گزاردند! من از جبرئیل پرسیدم او به خاطر کدام عمل مستحق نماز گزاردن شما شد؟ | |||
ج5، ص616 | |||
گفت: به خاطر تلاوت «قل هو اللّه احد» در حال نشستن، و ایستادن، و سوار شدن، و پیاده روی و رفت و آمد». | |||
بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
| خط ۷۰: | خط ۳۸۹: | ||
[[رده:تحقیر اخروى همسر ابولهب]][[رده:ذلت اخروى همسر ابولهب]][[رده:ریسمان در گردن همسر ابولهب]][[رده:گردنبند اخروى همسر ابولهب]][[رده:ویژگیهاى ورود همسر ابولهب به جهنم]][[رده:عذاب جسمى در جهنم]][[رده:عذاب روحى در جهنم]][[رده:مراتب عذابهاى جهنم]][[رده:ویژگیهاى جهنم]][[رده:منشأ عذاب اخروى]][[رده:تجسم عمل]] | [[رده:تحقیر اخروى همسر ابولهب]][[رده:ذلت اخروى همسر ابولهب]][[رده:ریسمان در گردن همسر ابولهب]][[رده:گردنبند اخروى همسر ابولهب]][[رده:ویژگیهاى ورود همسر ابولهب به جهنم]][[رده:عذاب جسمى در جهنم]][[رده:عذاب روحى در جهنم]][[رده:مراتب عذابهاى جهنم]][[رده:ویژگیهاى جهنم]][[رده:منشأ عذاب اخروى]][[رده:تجسم عمل]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره المسد ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره المسد ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 5 سوره مسد | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 5 سوره مسد,مسد 5,فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ,تحقیر اخروى همسر ابولهب,ذلت اخروى همسر ابولهب,ریسمان در گردن همسر ابولهب,گردنبند اخروى همسر ابولهب,ویژگیهاى ورود همسر ابولهب به جهنم,عذاب جسمى در جهنم,عذاب روحى در جهنم,مراتب عذابهاى جهنم,ویژگیهاى جهنم,منشأ عذاب اخروى,تجسم عمل,آیات قرآن سوره المسد | |||
|description=فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ بهمن ۱۴۰۰، ساعت ۱۴:۰۷
| کپی متن آیه |
|---|
| فِي جِيدِهَا حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ |
ترجمه
| المسد ٤ | آیه ٥ | المسد ٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«جِیدِ»: گردن. «حَبْلٌ»: ریسمان. «مَسَدٍ»: رشته به هم تابیده از لیف خرما و غیره. این آیه حال است و کنایه از تحقیر چنین شخصی است. این سرنوشت نه تنها برای ابولهب و امّ جمیل است و بس، بلکه هرکه با قرآن مخالف باشد و مانع رواج و رسوخ احکام آن در جهان گردد، در دوزخ قرین و همدم آنان خواهد گشت.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
شأن نزول آیات ۱ تا ۵:
«شیخ طوسى» گویند: رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم مردم را جمع کرد و گفت: خداوند مرا به سوى شما عموماً و به سوى قریش خصوصاً مبعوث نموده است و اگر این بعثت مرا بپذیرید، مالک عرب و عجم شده و آنها را به تصرف خویش خواهید درآورد، گفتند: بعثت تو براى چیست؟
گفت: براى آنست که به شما بگویم، بگوئید: لا اله الّا اللّه و انّى رسول اللّه، ابولهب که در آن میان بود. گفت: تبّا لهذا من دین اللّه، سپس این سوره نازل گردید.[۱][۲]
تفسیر
- آيات ۱ - ۵ سوره تبت
- معناى «تبّت یدا أبى لهب و تبّ»
- وجه اين كه در اين نفرين از ابولهب به كنيه ياد شده
- توضيحى درباره اين كه نفرين به ابولهب و اين كه فرمود: «سيصلى نارا...» عدم اختيار ابولهب در جهنمى شدن را افاده نمى كند
- (چند روايت درباره بد رفتارى ابولهب و همسرش بارسول اللّه (صلى الله عليه و آله) و نزول سوره تبّت)
تفسیر نور (محسن قرائتی)
تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ «1» ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ «2» سَيَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ «3» وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ «4» فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5»
بريده باد دو دست ابولهب و نابود باد. نه دارائيش و نه آنچه بدست آورد، به حالش سودى نكرد. به زودى به آتشى شعله‌ور درآيد. (همراه) زنش، آن هيزم‌كش (آتش افروز). (در حالى كه) در گردنش ريسمانى از ليف خرما است.
نکته ها
اين سوره به نامهاى تبّت و مسد معروف است. امام صادق عليه السلام فرمودند: هرگاه اين سوره را خوانديد بر ابولهب نفرين كنيد. «1»
هنگامى كه آيه «وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ» «2» نازل شد، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نزديكان و خويشاوندان را دعوت كرد و پيام وحى را به آنان رساند. ابولهب كه عموى حضرت بود گفت:
«تبا لك» هلاكت بر تو باد. اين سوره نازل شد و گفتار او را به خودش ردّ كرد.
از آنجا كه اين نفرين عملى شد و ابولهب و همسرش با كفر از دنيا رفتند، معلوم مى‌شود كه در اين سوره نسبت به ابولهب يك پيشگويى نيز شده است.
«تَبَّتْ» از ريشه «تب» به معناى خسران و هلاكت است و مراد از «يد» در آيه، دستِ ظاهرى نيست، بلكه كنايه از وسيله قدرت و تلاش انسان است. بنابراين معناى آيه چنين
«1». تفسير كنزالدقائق.
«2». شعراء، 214.
جلد 10 - صفحه 631
است كه تلاشهاى ابولهب به هدر رفت و او گرفتار زيان و خسارت شد. «1»
در تاريخ آورده‌اند كه رسول خدا صلى الله عليه و آله مردم را به كلمه «لا اله الا الله» دعوت مى‌كرد و ابولهب از پشت سر او را تكذيب و به سوى او سنگ پرتاب مى‌كرد.
گاهى زائران مكه به سراغ ابولهب مى‌آمدند و از او درباره حضرت محمد صلى الله عليه و آله سؤال مى‌كردند. او مى‌گفت: محمد مجنون است و ما مشغول مداواى او هستيم. «2»
ابولهب هيچ گاه از مخالفت با پيامبر و از همكارى با مخالفان او دست نكشيد. او و همسرش كلمات ركيك به حضرت مى‌گفتند و شايد به همين خاطر نام اين دو در قرآن برده شده است.
آهنگ اين سوره چنان كوبنده بود كه همه آن را حفظ كردند و ابولهب ضربه سنگينى خورد و خانه‌نشين شد تا آنكه مرد و باقى كفار حساب كار خودشان را كردند كه مبادا سوره‌اى نيز عليه آنان نازل شود.
علاقه‌ها و روابط خانوادگى نبايد خللى در ايمان و مكتب ايجاد كند. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
با آنكه ابولهب و همسرش مردهاند و استخوانهايشان پوسيده است اما اين آيات همچنان بايد تلاوت شود تا مايه عبرت ديگران و زياد شدن قهر و عذاب الهى بر آنان گردد.
ابولهب برادران خوبى مثل حضرت حمزه و ابوطالب و پدر خوبى چون عبدالمطلب داشت اما هر كس براى خود حسابى دارد.
در قديم بته‌هاى هيزم را كه جمع مى‌كردند، آن را با طناب مى‌بستند و آن را به دوش مى‌انداختند. چون همسر ابولهب، هيزم در مسير راه پيامبر مى‌ريخت تا آن حضرت را آزار دهد، لذا قرآن مى‌فرمايد: در قيامت نيز هيزم آتش دوزخ است و آن طناب‌هايى كه براى جمع آورى هيزم استفاده مى‌كرد، به گردنش آويخته است. «3»
ابولهب فرزندى به نام لهب نداشت ولى شايد به خاطر سرخى صورتش او را ابولهب مى‌گفتند.
«1». تفسير الميزان.
«2». تفسير نمونه.
«3». تفسير الميزان.
جلد 10 - صفحه 632
زن ابولهب، فردى شاعر بود. نامش امّ جهل، خواهر ابوسفيان و عمه معاويه بود. كينه ديرينه با پيامبر داشت و خار بر سر راه پيامبر مى‌ريخت و اشعارى در تحقير و هجو آن حضرت مى‌سرود.
روز قيامت، مال و ثروت به درد انسان نمى‌خورد: «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ»
«ما أَغْنى عَنِّي مالِيَهْ» مال و ثروتم چاره كارم نكرد.
«هَلَكَ عَنِّي سُلْطانِيَهْ» «1» سلطنت و حكومتم از بين رفت و برايم سودى نداشت.
«ما أَغْنى عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ» «2» جمعيّت و ثروت شما را بى‌نياز نكرد.
«لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ» «3»* نه ثروت و نه فرزند به حال آنان سودى نداشت.
در قرآن چهار نوع زن و شوهر ذكر شده است:
زن و شوهرى كه در كار نيك همفكر و همراهند. (حضرت على و حضرت زهراء عليهما السلام كه به يتيم و اسير و مسكين طعام دادند.) «وَ يُطْعِمُونَ الطَّعامَ» «4»
زن و شوهرى كه در كار بد همراهند. أَبِي لَهَبٍ ... وَ امْرَأَتُهُ
زن و شوهرى كه مرد در راه حق و زن در راه باطل است نظير حضرت نوح و حضرت لوط كه همسرانشان به آنها ايمان نياوردند و با مخالفان همدست شدند. «كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ» «5»
زن و شوهرى كه زن در راه حق و مرد در راه باطل است. نظير فرعون و همسرش. «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ» «6»
زن ابولهب گردنبندى قيمتى داشت كه سوگند ياد كرد آن را در راه مخالفت پيامبر مصرف كند. «فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ»
حضرت على عليه السلام در نامهاى به معاويه نوشت: «منا خير نساء العالمين و منكم حمالة الحطب» «7» بهترين زنان از ماست و هيزم‌آور آتش از شماست.
سلمان فارسى از اهل بيت پيامبر مى‌شود و ابولهب عموى پيامبر، مورد لعن و نفرين
«1». حاقّه، 29.
«2». اعراف، 48.
«3». آل عمران، 10.
«4». انسان، 8.
«5». تحريم، 10.
«6». تحريم، 11.
«7». نهج‌البلاغه، نامه 28.
جلد 10 - صفحه 633
خداوند.
چون همسر ابولهب در سر راه پيامبر هيزم مى‌ريخت، ممكن است «حَمَّالَةَ الْحَطَبِ» اشاره به اين باشد كه ورود او به دوزخ در حالى است كه هيزم بدوش دارد.
دست و بازو براى تلاش است و تلاش براى رسيدن به هدف مطلوب. هدف ابولهب جلوگيرى از رشد اسلام بود و در اين راه تلاش بسيار كرد ولى به هدفش نرسيد، پس تلاش بازوى او هدر رفت. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
پیام ها
1- اعلام برائت از نااهلان جزء دين است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
2- كيفر توهين به مقدسات، لعن و نفرين ابدى است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
3- بايد براى نابودى كامل كفر دعا كنيم. «يَدا» (قطع شدن دو دست نشانه بى‌نتيجه ماندن تلاشهاست.)
4- پاسخ مخالفان را مثل خودشان بدهيد. در پاسخ آنان كه به پيامبر گفتند: «تبا لك» خداوند فرمود: «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
5- در نظام مكتبى، ضابطه بر رابطه مقدم است. «تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ»
6- مال و ثروت، يكى از ابزارهاى مخالفان انبياست. «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ» (ابولهب سرمايه دارى بود كه ثروتش را براى محو اسلام هزينه كرد.)
7- بدتر از فساد تكرار آن است. «حَمَّالَةَ»
8- در برابر قهر الهى نه ثروت كارائى دارد و نه هر چيز كه در اثر تلاش به دست آيد، خواه ثروت باشد يا مقام و عنوان و حكومت و شهرت. «ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ»
9- قهر الهى نسبت به ستمگران دور نيست. «سَيَصْلى»
10- اشرافيّت دنيا، همراه با تحقير آخرت است. «فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ»
«والحمدللّه ربّ العالمين»
جلد 10 - صفحه 636
سوره توحيد
برخى از اهل كتاب و مشركان، از پيامبر خواستند كه خدايت را براى ما معرفى كن؛ اين سوره كه به منزله شناسنامه خداوند است، نازل شد و خداوند را از داشتن پدر و مادر يا فرزند و همسر و يا شبيه و شريك، پاك و منزه دانست.
اين سوره شامل خالص‌ترين عقايد توحيدى است، از اين رو سوره توحيد و اخلاص نام گرفته است.
در فضيلت اين سوره، روايات بسيارى وارد شده است كه به برخى از آنها اشاره مى‌شود: «1»
در هر شبانه روز، لااقل يكبار اين سوره را در نمازهاى خود بخوانيد و پس از آن بگوييد: «كذلك الله ربى: پروردگار من چنين است.»
به گفته روايات، اين سوره در اهميّت، به منزله يك سوم قرآن است. يك بار تلاوت آن، برابر تلاوت يك سوم قرآن و دوبار تلاوت آن، معادل دو سوم و سه بار تلاوت آن برابر تلاوت كل قرآن است.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سوره توحيد مثل على بن ابى‌طالب است كه هر كس او را قلباً دوست دارد يك سوم ايمان را داراست و هر كس با قلب و زبان دوست بدارد دو سوم ايمان را دارد و هر كس با قلب و زبان و اطاعت در عمل، همراه او
«1». مجموع روايات در تفسير نور الثقلين، (ج 5، ص 699- 715) آمده است.
جلد 10 - صفحه 637
باشد ايمانش كامل است.
تلاوت اين سوره به عنوان يكى از تعقيبات نماز به شمار آمده و در روايات مى‌خوانيم: هركس تلاوت آن را بعد از هر نماز ترك نكند، خداوند خير دنيا و آخرت را به او مى‌دهد و او و والدين و فرزندانش را مى‌آمرزد.
امام سجاد عليه السلام فرمود: چون خداوند مى‌دانست كه در دوره آخر الزمان گروهى دقيق و عميق خواهند آمد، سوره توحيد و شش آيه اول سوره حديد را نازل فرمود.
تلاوت اين سوره به شش سمت، سبب حفظ شدن انسان از خطرات و ايمن شدن از حوادث مى‌گردد. «1»
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند بخشنده مهربان
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5»
فِي جِيدِها: در گردن او، حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ: رسنى است به هم خوب تابيده از ليف خرما كه پشته به آن مى‌بندند. به اندازه‌اى اين ملعونه با عدوات بود كه طوق و گردن بند فاخر قيمتى داشت از جواهر. گفت اين را مى‌فروشم و قيمت او را در عداوت پيغمبر خرج مى‌كنم و مطابق آن زنجير و رسن آتشين به گردن او [اندازند] و او را عذاب نمايند.
جلد 14 - صفحه 381
سوره يكصد و دوازدهم « (الاخلاص- توحيد)»
سورة الاخلاص- اين سوره مباركه مكى است و نزد بعضى مدنى است.
عدد آيات- چهار آيه.
عدد كلمات- پانزده.
عدد حروف- چهل و هفت.
ثواب تلاوت:
1- در اكمال- ابن بابويه (رحمه اللّه) از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام من قرء قل هو اللّه احد فكأنّما قرء ثلثى القران و من قرئها ثلاث مرّات فكأنّما قرء القران كلّه. هر كه بخواند «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را چنان است دو ثلث قرآن را تلاوت نموده و هر كه سه مرتبه بخواند، چنان است تمام قرآن را خوانده. «1» 2- از حضرت رضا عليه السّلام سؤال شد از توحيد، فقال: كلّ من قرء قل هو اللّه احد و آمن بها فقد عرف التّوحيد، قيل: كيف يقرؤها؟ قال:
«1» به اين مضامين در بحار 92/ ص 350 روايت 18 بنقل از محاسن و ص 355 به نقل از ابن عمرو نعمان بشير.
جلد 14 - صفحه 382
كما يقرؤها النّاس، و زاد فيها كذلك اللّه ربّى مرّتين. فرمود هر كه قرائت كند «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را و ايمان آورد، پس شناخته توحيد را. عرض شد چگونه قرائت نمايد؟ فرمود چنانچه مردم قرائت كنند و زياد نمود در آخر، دو مرتبه «كذلك اللّه ربى.» «1» 3- ابن بابويه (رحمه اللّه) از حضرت صادق عليه السّلام فرمود هر كه يك روز از او بگذرد و نماز پنج گانه به جا آورد و «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» نخواند، گفته شود بنده خدا، نيستى تو از نماز گزاران. «2» 4- از حضرت صادق عليه السّلام روايت شده چون سعد بن معاذ از دنيا رفت، پيغمبر بر او نماز گزارد. فرمود جبرئيل با هفتاد هزار ملك در عقب من بر سعد نماز گزاردند. پرسيدم يا جبرئيل، سعد اين فضيلت را از كجا يافت؟ فرمود كه «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ» را ورد خود ساخته بود و هميشه آن را در نشستن و بر خاستن و سوار شدن و پياده شدن و رفتن و آمدن قرائت مى‌نمود. «3» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ شأن نزول- در معالم التنزيل- يهودان گفتند يا ابا القاسم وصف كن خداى را تا به تو ايمان آوريم. چه در تورات ديده‌ايم و او را دانسته‌ايم. بگو چه چيز است و چه مى‌خورد و چه مى‌آشامد و از كه ميراث گرفته و ميراث او را كه خواهد گرفت؟ اين سوره مباركه نازل شد. «4»
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
تَبَّتْ يَدا أَبِي لَهَبٍ وَ تَبَّ «1» ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما كَسَبَ «2» سَيَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ «3» وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ «4»
فِي جِيدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ «5»
ترجمه
زيانكار و نابود باد دو دست ابو لهب و زيانكار و نابود شد
دفع عذاب نكند از او مالش و آنچه كسب نموده
زود باشد كه داخل شود در آتشى داراى شعله سوزان
و زن او هيزم كش بوده
در گردن او ريسمانى است از ليف خرماى محكم تابيده شده.
تفسير
در مجمع از ابن عباس نقل نموده كه چون پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از طرف خداوند مأمور شد بدعوت اقارب و عشيره خود بتوحيد بكوه صفا بر آمد و آنها را بصوت بلند طلبيد پس قريش گرد او جمع شدند و گفتند چه روى داده براى تو فرمود اگر من بشما خبر دهم كه دشمنى بشما رو آورده و بزودى بر شما دست مى‌يابد از من قبول ميكنيد گفتند بلى فرمود پس من ميترسانم شما را از عذاب اليمى كه متوجه بشما است پس ابو لهب گفت هلاكت باد بر تو ما را براى اين جمع نمودى پس اين سوره نازل شد و ظاهرا مفاد آن آنست كه زيانكار و هلاك شد بتمام قواء ابو لهب اگر دو دست كنايه از قواء باشد يا در دنيا و آخرت اگر اشاره بآن دو باشد چون تباب زيانى است كه منجرّ بهلاكت شود و بعضى گفته‌اند مراد از دو دست خود شخص است مانند قول خداوند لا تلقوا بأيديكم الى التّهلكه يعنى ميندازيد خودتان را بهلاكت و ثانيا تأكيد فرموده آنرا بقول خود و تب يا ثانيا خبر داده از هلاكت او و اوّلا نفرين فرموده بوده يا هر دو نفرين است و در هر حال از او بنحو اكمل جواب گوئى شده و او عموى پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم پسر عبد المطّلب است ولى كاملا با آن حضرت دشمنى نمود و با قريش موافقت كرد در تصميم بقتل حضرت و مال بسيار
جلد 5 صفحه 451
داشت و گفته‌اند گفته بود اگر جهنّمى كه محمّد ميگويد راست باشد از مال خود فدا ميدهم و نجات مى‌يابم و لذا خداوند فرموده دفع عذاب نميكند از او مال او و آنچه را كسب نموده از زخارف دنيا و اولاد در وقت مرگ و گفته شده كه او بمرض عدسه كه ظاهرا نوعى از آبله است بعد از چند روز از واقعه بدر مرد و سه روز نعش او زمين ماند براى آنكه عفونت داشت و كسى نزديك باو نميشد تا بالاخره چند نفر مزدور متصدّى دفن او شدند و قمّى ره نقل نموده كه نام او عبد مناف بود و چون مناف نام بتى بود كه ميپرستيدند آنرا خداوند كنيه براى او قرار داد و مراد از تبّت يدا ابى لهب خسارت او است در اجتماع با قريش در دار النّدوه و بيعت با آنها در قتل پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و بعدا داخل ميشود در آتشى كه داراى شعله خالص است پس ميسوزاند او را و زن او خواهر ابو سفيان دختر صخر امّ جميل نام داشت و او بر ضرر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نمّامى ميكرد و اخبار آن حضرت را بكفّار ميرساند و از اين راه هيزم براى آتش جهنّم تهيّه مينمود و شوهر خود را وادار بر اذيّت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميكرد و گناهان آنها را بدوش ميكشيد و باين لحاظ خداوند او را حمّالة الحطب خوانده و ظاهرا خبر كانت محذوف است و برفع نيز قرائت شده است و بعضى گفته‌اند خار و خاشاك جمع آورى ميكرد و مى‌بست و حمل مينمود و در شب سر راه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم منتشر و پراكنده ميكرد كه پاى مبارك و اصحاب را مجروح نمايد و خداوند فرموده در گردن او روز قيامت ريسمانى است از مفتول آتشين و بعضى گفته‌اند مراد همان ريسمانى است كه از ليف درخت خرما يا برگ آن محكم تافته بودند و با آن خار و خاشاك ميكشيد و بگردن مى‌افكند و سر راه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ميريخت با آنكه ثروتمند بود و خداوند خواسته باين بيان بخل و پستى او را اثبات فرمايد و از حديث قرب الاسناد در آيات نبوّت كه از امام كاظم عليه السّلام نقل نموده استفاده ميشود كه آن ملعونه بعد از نزول اين سوره سنگى برداشت و آمد كه به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بزند و حضرت با ابو بكر يكجا نشسته بودند و او ابو بكر را ديد و پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را نديد و از ابو بكر سؤال نمود كه پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كجا است و او جواب داد خدا ميداند چون قبلا پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم باو فرموده بود كه او مرا نخواهد ديد و بعد از قرائت اين سوره لعن بر ابو لهب وارد است لعنة اللّه عليه.
جلد 5 صفحه 452
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فِي جِيدِها حَبل‌ٌ مِن مَسَدٍ «5»
اينکه خارها را بطناب مي‌بست و بگردن ميانداخت، جيد گردن حبل طناب است مسد ليف خرما، و بعضي گفتند: مراد عذاب قيامت او است که بگردنش مياندازند زنجير آهني مثل حلقه شبيه ليف خرما و او را بجهنم ميكشند. و اينکه مقدار كافي است در شرح اينکه سوره بپردازيم به سوره توحيد.
جلد 18 - صفحه 259
سورة التوحيد و الاخلاص و الصمد
برگزیده تفسیر نمونه
ص: 613
(آیه 5)- «و در گردنش طنابی است از لیف خرما»! (فی جیدها حبل من مسد).
در این که همسر ابو لهب که خواهر «ابو سفیان» و عمه «معاویه» بود و در عداوتها و کارشکنیهای شوهرش بر ضد اسلام شرکت داشت حرفی نیست، اما در این که قرآن چرا او را «حمالة الحطب» (زنی که هیزم بر دوش می‌کشد) توصیف کرده، بعضی گفته‌اند: این به خاطر آن است که بوته‌های خار را بر دوش می‌کشید، و بر سر راه پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله می‌ریخت تا پاهای مبارکش آزرده شود.
«پایان سوره مسد»
ج5، ص615
سوره اخلاص [112]
اشاره
این سوره در «مکّه» نازل شده و دارای 4 آیه است
محتوا و فضیلت سوره:]
این سوره از توحید پروردگار، و یگانگی او سخن می‌گوید، و در چهار آیه کوتاه چنان توصیفی از یگانگی خداوند کرده که نیاز به اضافه ندارد.
در شأن نزول این سوره از امام صادق علیه السّلام چنین نقل شده: «یهود از رسول اللّه تقاضا کردند خداوند را برای آنها توصیف کند، پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله سه روز سکوت کرد و پاسخی نگفت، تا این سوره نازل شد و پاسخ آنها را بیان کرد».
در فضیلت تلاوت این سوره روایات زیادی در منابع معروف اسلامی آمده است که حاکی از عظمت فوق العاده آن می‌باشد از جمله:
در حدیثی از پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله می‌خوانیم که فرمود: «آیا کسی از شما عاجز است از این که یک سوم قرآن را در یک شب بخواند»؟! یکی از حاضران عرض کرد: ای رسول خدا! چه کسی توانائی بر این کار دارد؟
پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله فرمود: «سوره قل هو اللّه را بخوانید».
و در حدیث دیگری از امام صادق علیه السّلام می‌خوانیم: هنگامی که رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله بر جنازه «سعد بن معاذ» نماز گزارد فرمود: هفتاد هزار ملک که در میان آنها «جبرئیل» نیز بود بر جنازه او نماز گزاردند! من از جبرئیل پرسیدم او به خاطر کدام عمل مستحق نماز گزاردن شما شد؟
ج5، ص616
گفت: به خاطر تلاوت «قل هو اللّه احد» در حال نشستن، و ایستادن، و سوار شدن، و پیاده روی و رفت و آمد».
بسم الله الرحمن الرحیم به نام خداوند بخشنده بخشایشگر
نکات آیه
۱ - در افتادن همسر ابولهب به آتش جهنم، در حالتى خواهد بود که ریسمانى از الیاف به هم بافته در گردن دارد. (فى جیدها حبل من مسد) «جید» به معناى گردن یا محل گردنبند (قاموس) و «مسد» به معناى لیف ملایمى است که از درخت خرما گرفته مى شود (العین). این آیه از آن جا که حال براى «امرأته» و هم زمان با عامل خود (سیصلى) است، حالت ورود ام جمیل به جهنم را - که به گردن او زنجیرى از رشته هاى به هم بافته، بسته شده است - ترسیم مى کند.
۲ - عذاب آخرت، تجسّمى از گناه در دنیا است. (فى جیدها حبل من مسد) آیه شریفه ترسیمى از آخرت همسر ابولهب ارائه مى دهد; یعنى، او همان طور که در دنیا بوته هاى خار را برمى داشت و بند آن را به گردن مى انداخت، تا به راه پیامبر(ص) بیفشاند; در آخرت نیز بار گناه خود را برداشته و بند آن را به گردن خواهد انداخت.
۳ - همسر ابولهب در آخرت، در نهایت ذلّت و با گردنبندى از لیف هاى بافته شده تحقیر خواهد شد. (فى جیدها حبل من مسد) برخى گفته اند: همسر ابولهب، سوگند یاد کرده بود که گردنبند فاخر خود را در دشمنى با پیامبر(ص) خرج کند و آیه شریفه با بیان این که در آخرت، او داراى گردنبند لیفى خواهد بود; اوج حقارت او را بیان کرده است. تعبیر «جید» گرچه با «عنق» به یک معنا است; ولى در موارد زینت کردن گردن «جید» استفاده مى شود; ازاین رو بر استهزا و تحقیر او افزوده است.
۴ - جهنم، داراى عذاب جسمى و شکنجه روحى (سیصلى نارًا ... و امرأته ... فى جیدها حبل من مسد) آتش، عذاب جسمى و تحقیر با بستن ریسمان به گردن، عذاب روحى است.
موضوعات مرتبط
- ابولهب: تحقیر اخروى همسر ابولهب ۳; ذلت اخروى همسر ابولهب ۳; ریسمان در گردن همسر ابولهب ۱; گردنبند اخروى همسر ابولهب ۳; ویژگیهاى ورود همسر ابولهب به جهنم ۱
- جهنم: عذاب جسمى در جهنم ۴; عذاب روحى در جهنم ۴; مراتب عذابهاى جهنم ۴; ویژگیهاى جهنم ۴
- عذاب: منشأ عذاب اخروى ۲
- عمل: تجسم عمل ۲
منابع
- ↑ صاحب مجمع البیان از سعید بن جبیر و او از ابن عباس نقل نماید که گفت: روزى پیامبر بالاى کوه صفا رفت و فرمود: یا صباحاه قریش به او روى آوردند. گفتند: چه شده است؟ فرمود: اگر به شما خبر بدهم که دشمن در صبح یا در شب در کمین شما است. از من باور می‌دارید یا نه؟ گفتند: بلى باور مى کنیم سپس فرمود: بدانید که من نذیر و ترساننده شما هستم از عذابى که به علت گمراهى و جهالت در جلو روى شما قرار گرفته است. ابولهب گفت: تبا لک، براى همین موضوع ما را به اینجا خوانده اى؟
- ↑ طبرى صاحب جامع البیان از طریق اسرائیل از ابواسحق و او از مردى از همدان که به او یزید بن زید مى گفتند: روایت کند که زن ابولهب اغلب خار و خاشاک را جمع می‌کرد و جلو راه پیامبر مى گذاشت و راه را بر او مسدود مى ساخت چنان که ابن المنذر نیز در تفسیر خود از عکرمة مانند آن را روایت نموده است.
