الدخان ١٠: تفاوت میان نسخه‌ها
(افزودن سال نزول) |
(←تفسیر) |
||
| (۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فَارْتَقِب|فَارْتَقِبْ]] [[کلمه غیر ربط::فَارْتَقِب| ]] [[شامل این ریشه::رقب| ]][[ریشه غیر ربط::رقب| ]][[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این کلمه::يَوْم|يَوْمَ]] [[کلمه غیر ربط::يَوْم| ]] [[شامل این ریشه::يوم| ]][[ریشه غیر ربط::يوم| ]][[شامل این کلمه::تَأْتِي|تَأْتِي]] [[کلمه غیر ربط::تَأْتِي| ]] [[شامل این ریشه::اتى| ]][[ریشه غیر ربط::اتى| ]][[شامل این کلمه::السّمَاء|السَّمَاءُ]] [[کلمه غیر ربط::السّمَاء| ]] [[شامل این ریشه::سمو| ]][[ریشه غیر ربط::سمو| ]][[شامل این کلمه::بِدُخَان|بِدُخَانٍ]] [[کلمه غیر ربط::بِدُخَان| ]] [[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::دخن| ]][[ریشه غیر ربط::دخن| ]][[شامل این کلمه::مُبِين|مُبِينٍ]] [[کلمه غیر ربط::مُبِين| ]] [[شامل این ریشه::بين| ]][[ریشه غیر ربط::بين| ]]'''}} | {{قاب | متن = '''[[شامل این کلمه::فَارْتَقِب|فَارْتَقِبْ]] [[کلمه غیر ربط::فَارْتَقِب| ]] [[شامل این ریشه::رقب| ]][[ریشه غیر ربط::رقب| ]][[شامل این ریشه::ف| ]][[ریشه غیر ربط::ف| ]][[شامل این کلمه::يَوْم|يَوْمَ]] [[کلمه غیر ربط::يَوْم| ]] [[شامل این ریشه::يوم| ]][[ریشه غیر ربط::يوم| ]][[شامل این کلمه::تَأْتِي|تَأْتِي]] [[کلمه غیر ربط::تَأْتِي| ]] [[شامل این ریشه::اتى| ]][[ریشه غیر ربط::اتى| ]][[شامل این کلمه::السّمَاء|السَّمَاءُ]] [[کلمه غیر ربط::السّمَاء| ]] [[شامل این ریشه::سمو| ]][[ریشه غیر ربط::سمو| ]][[شامل این کلمه::بِدُخَان|بِدُخَانٍ]] [[کلمه غیر ربط::بِدُخَان| ]] [[شامل این ریشه::ب| ]][[ریشه غیر ربط::ب| ]][[شامل این ریشه::دخن| ]][[ریشه غیر ربط::دخن| ]][[شامل این کلمه::مُبِين|مُبِينٍ]] [[کلمه غیر ربط::مُبِين| ]] [[شامل این ریشه::بين| ]][[ریشه غیر ربط::بين| ]]'''}} | ||
{| class="ayeh-table mw-collapsible mw-collapsed" | |||
!کپی متن آیه | |||
|- | |||
|فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ | |||
|} | |||
'''ترجمه ''' | '''ترجمه ''' | ||
<tabber> | <tabber> | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۸: | ||
|-|صادقی تهرانی=پس در انتظار روزی باش که آسمان دودی نمایانگر بر آوَرَد، | |-|صادقی تهرانی=پس در انتظار روزی باش که آسمان دودی نمایانگر بر آوَرَد، | ||
|-|معزی=پس چشم به راه باش روزی را که بیارد آسمان دودی آشکار | |-|معزی=پس چشم به راه باش روزی را که بیارد آسمان دودی آشکار | ||
|-|</tabber>< | |-|english=<div id="qenag">So watch out for the Day when the sky produces a visible smoke.</div> | ||
|-|</tabber> | |||
<div class="audiotable"> | |||
<div id="quran_sound">ترتیل: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/parhizgar/044010.mp3"></sound></div> | |||
<div id="trans_sound">ترجمه: <sound src="http://dl.bitan.ir/quran/makarem/044010.mp3"></sound></div> | |||
</div> | |||
{{آيه | سوره = سوره الدخان | نزول = [[نازل شده در سال::4|٤ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::10|١٠]] | قبلی = الدخان ٩ | بعدی = الدخان ١١ | کلمه = [[تعداد کلمات::6|٦]] | حرف = }} | {{آيه | سوره = سوره الدخان | نزول = [[نازل شده در سال::4|٤ بعثت]] | نام = [[شماره آیه در سوره::10|١٠]] | قبلی = الدخان ٩ | بعدی = الدخان ١١ | کلمه = [[تعداد کلمات::6|٦]] | حرف = }} | ||
===معنی کلمات و عبارات=== | ===معنی کلمات و عبارات=== | ||
| خط ۲۶: | خط ۳۴: | ||
[[البقرة ٣٤ | وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَةِ اسْجُدُوا...]] (۰) [[ص ٨٦ | قُلْ مَا أَسْأَلُکُمْ عَلَيْهِ مِنْ...]] (۰) | [[البقرة ٣٤ | وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلاَئِکَةِ اسْجُدُوا...]] (۰) [[ص ٨٦ | قُلْ مَا أَسْأَلُکُمْ عَلَيْهِ مِنْ...]] (۰) | ||
</div> | </div> | ||
== نزول == | |||
ابن مسعود گوید: وقتى که قریش نسبت به رسول خدا صلى الله علیه و آله عصیان ورزیدند. پیامبر آنان را نفرین کرد که به قحطى همانند مدت قحطى زمان یوسف گرفتار گردند و چنین هم شد. قحطى عظیمى دامنگیر قریش گردید به قسمى که استخوان و پوست مردار می‌خوردند.<ref> صحیح بخارى.</ref> | |||
== تفسیر == | == تفسیر == | ||
<tabber> | <tabber> | ||
المیزان= | المیزان= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link145 | آيات ۹ - ۳۳ سوره دخان]] | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link145 | آيات ۹ - ۳۳ سوره دخان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link146 | اقوال مختلف | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۶#link146 | اقوال مختلف مفسران درباره عذاب «دخان»]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link147 | | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link147 | امتحان و ابتلاى قوم فرعون و بعثت موسى «ع»، به سوى آنان]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link148 | مقصود از اختيار بنى اسرائيل بر | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link148 | مقصود از اختيار بنى اسرائيل بر عالَمين]] | ||
*[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link149 | (رواياتى درباره عذاب | *[[تفسیر:المیزان جلد۱۸_بخش۱۷#link149 | بحث روایتی: (رواياتى درباره عذاب دخان، و گريۀ زمين و آسمان)]] | ||
}} | |||
|-|نمونه= | |-|نمونه= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link70 | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:نمونه جلد۲۱_بخش۸#link70 | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-| تفسیر نور= | |||
===تفسیر نور (محسن قرائتی)=== | |||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11» | |||
(كافران اين را باور ندارند،) بلكه آنان در شكى (عميق و پيوسته با حقايق) بازى مى‌كنند. پس منتظر روزى باش كه آسمان دودِ نمايانى را با خود مى‌آورد. (دودى كه) همه مردم را فرا مى‌گيرد. اين است عذاب دردناك. | |||
===نکته ها=== | |||
قرآن دو بار كلمه «فَارْتَقِبْ» به كار رفته كه هر دو بار در اين سوره است. اين تعبير تهديدى براى كافران و نوعى دلدارى به پيامبر صلى الله عليه و آله است. | |||
گرچه بعضى ظهور دود را كنايه از قحطى و بدبختى در دنيا گرفته‌اند، ولى ظاهراً مراد از دود همان دودى است كه در آستانه قيامت يا خود قيامت پيدا مى‌شود. | |||
===پیام ها=== | |||
1- شك بايد زمينه‌ى بررسى و مقدّمه تحقيق و يقين باشد، نه بستر غفلت و بطالت. شك پايدار مورد انتقاد و توبيخ است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ» | |||
2- در دلائل توحيد ابهام و پيچيدگى نيست و ريشه‌ى شك كافران، لجاجتى است كه در درون خود آنان است. «بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ» | |||
3- منكران وحى، منطق و برهانى ندارند و تلاش و زندگى آنان حركتى بازيگرانه | |||
جلد 8 - صفحه 492 | |||
است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ» | |||
4- بعد از استدلال نوبت تهديد است. رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... فَارْتَقِبْ ... | |||
5- آسمانها در آينده به صورت دود و گاز خواهد شد. تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ ... | |||
}} | |||
|-| | |||
اثنی عشری= | |||
===تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» | |||
و چون به موعظه و نصيحت و دلايل و حجت، به راه راست نمى‌آيند: | |||
فَارْتَقِبْ: پس انتظار باش براى آنها، يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ: روزى را كه بياورد آسمان، بِدُخانٍ مُبِينٍ: دودى ظاهر و آشكارا. | |||
}} | |||
|-| | |||
روان جاوید= | |||
===تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6» | |||
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11» | |||
ترجمه | |||
سوگند بكتاب واضح روشن | |||
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان | |||
در آن تقدير شود هر كار درستى | |||
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان | |||
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا | |||
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست | |||
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند | |||
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند | |||
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را | |||
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك. | |||
تفسير | |||
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 621 | |||
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا | |||
---- | |||
جلد 4 صفحه 622 | |||
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده. | |||
}} | |||
|-| | |||
اطیب البیان= | |||
===اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» | |||
پس انتظار داشته باش روزي را که ميآيد آسمان بدودي آشكارا. | |||
انسان در موقعي که وحشت و اضطرابي پيدا كند اضطراب شديد و وحشت زياد که ديگر چشمش نميبيند، و عالم در نظرش تاريك و ظلماني ميشود و يك دودي جلو چشم او احداث ميشود که نظر ميكند بطرف بالا جز دود نميبيند آسمان در نظرش تيره و تار ميشود و اينکه پيش آمد ممكن است در دو موقع اتفاق افتد يكي در روز محشر براي كفّار و مشركين و أصحاب جحيم چون سر از قبر درآرند و اوضاع محشر را مشاهده كنند و عذاب‌هاي وارده بر آنها چشم‌ها تيره و تار شود، | |||
جلد 16 - صفحه 77 | |||
و آنها را فرو گيرد يك دودي در نظرشان پيش ميآيد، و بعيد نيست بگوئيم: چون اينها را ميبرند طرف چپ صحراي محشر نزديك جهنّم دود سياهي از جهنّم بالا ميرود تمام اينکه قسمت را فرو ميگيرد و جلو چشم آنها را ميگيرد ديگر جايي را نمي‌بينند، و اينکه معني أقرب بنظر ميآيد از دو راه يكي اينكه معني اوّل حقيقتا دود نيست بنظر آنها تيره و تار ميآيد ولي اينکه معني حقيقتا دود است و روي چشم آنها را ميگيرد و آيه شريفه ميفرمايد: فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ و ظاهر آيه اينکه است که حقيقتا دود است. دليل دوّم آيه بعد که ميفرمايد: | |||
}} | |||
|-| | |||
برگزیده تفسیر نمونه= | |||
===برگزیده تفسیر نمونه=== | |||
{{نمایش فشرده تفسیر| | |||
] | |||
(آیه 10)- در این آیه به تهدید این منکران لجوج و سرسخت پرداخته، و در حالی که روی سخن را به پیامبر کرده، می‌گوید: «پس منتظر روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید آورد»! (فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِینٍ). | |||
}} | |||
|-|تسنیم= | |-|تسنیم= | ||
{{ نمایش فشرده تفسیر| | |||
*[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | *[[تفسیر:تسنیم | تفسیر آیات]] | ||
}} | |||
|-|</tabber> | |-|</tabber> | ||
| خط ۸۳: | خط ۲۱۹: | ||
[[رده:دود در آخرالزمان]][[رده:آثار اتمام حجت]][[رده:اتمام حجت خدا]][[رده:تهدیدهاى خدا]][[رده:قانونمندى تهدیدهاى خدا]][[رده:تهدید به عذاب دنیوى]][[رده:دود در قیامت]][[رده:نشانه هاى قیامت]][[رده:آثار حق ناپذیرى کافران]][[رده:تهدید کافران]][[رده:حق ناپذیرى کافران]][[رده:فرجام سخت کافران]][[رده:دلدارى به محمد]][[رده:تهدید مشرکان مکه]][[رده:عذاب دنیوى مشرکان مکه]] | [[رده:دود در آخرالزمان]][[رده:آثار اتمام حجت]][[رده:اتمام حجت خدا]][[رده:تهدیدهاى خدا]][[رده:قانونمندى تهدیدهاى خدا]][[رده:تهدید به عذاب دنیوى]][[رده:دود در قیامت]][[رده:نشانه هاى قیامت]][[رده:آثار حق ناپذیرى کافران]][[رده:تهدید کافران]][[رده:حق ناپذیرى کافران]][[رده:فرجام سخت کافران]][[رده:دلدارى به محمد]][[رده:تهدید مشرکان مکه]][[رده:عذاب دنیوى مشرکان مکه]] | ||
[[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره الدخان ]] | [[رده:آیات قرآن]] [[رده:سوره الدخان ]] | ||
{{#seo: | |||
|title=آیه 10 سوره دخان | |||
|title_mode=replace | |||
|keywords=آیه 10 سوره دخان,دخان 10,فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ,دود در آخرالزمان,آثار اتمام حجت,اتمام حجت خدا,تهدیدهاى خدا,قانونمندى تهدیدهاى خدا,تهدید به عذاب دنیوى,دود در قیامت,نشانه هاى قیامت,آثار حق ناپذیرى کافران,تهدید کافران,حق ناپذیرى کافران,فرجام سخت کافران,دلدارى به محمد,تهدید مشرکان مکه,عذاب دنیوى مشرکان مکه,آیات قرآن سوره الدخان | |||
|description=فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ | |||
|image=Wiki_Logo.png | |||
|image_alt=الکتاب | |||
|site_name=الکتاب | |||
}} | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ اردیبهشت ۱۴۰۱، ساعت ۱۷:۱۰
| کپی متن آیه |
|---|
| فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ |
ترجمه
| الدخان ٩ | آیه ١٠ | الدخان ١١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یَوْمَ»: قیامت. زمانی که برابر دعای پیغمبر، مشرکان قریش دچار قحطی و خشکسالی شدیدی شدند. «دُخَانٍ»: دود. مراد گرد و خاک حاصل از بی‌بارانی در فضا است، و یا دود در اینجا جنبه مجازی دارد و آسمان در نظر مردم گرسنه و تشنه و بلازده تیره و تار جلوه‌گر می‌شد.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نزول
ابن مسعود گوید: وقتى که قریش نسبت به رسول خدا صلى الله علیه و آله عصیان ورزیدند. پیامبر آنان را نفرین کرد که به قحطى همانند مدت قحطى زمان یوسف گرفتار گردند و چنین هم شد. قحطى عظیمى دامنگیر قریش گردید به قسمى که استخوان و پوست مردار می‌خوردند.[۱]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
(كافران اين را باور ندارند،) بلكه آنان در شكى (عميق و پيوسته با حقايق) بازى مى‌كنند. پس منتظر روزى باش كه آسمان دودِ نمايانى را با خود مى‌آورد. (دودى كه) همه مردم را فرا مى‌گيرد. اين است عذاب دردناك.
نکته ها
قرآن دو بار كلمه «فَارْتَقِبْ» به كار رفته كه هر دو بار در اين سوره است. اين تعبير تهديدى براى كافران و نوعى دلدارى به پيامبر صلى الله عليه و آله است.
گرچه بعضى ظهور دود را كنايه از قحطى و بدبختى در دنيا گرفته‌اند، ولى ظاهراً مراد از دود همان دودى است كه در آستانه قيامت يا خود قيامت پيدا مى‌شود.
پیام ها
1- شك بايد زمينه‌ى بررسى و مقدّمه تحقيق و يقين باشد، نه بستر غفلت و بطالت. شك پايدار مورد انتقاد و توبيخ است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
2- در دلائل توحيد ابهام و پيچيدگى نيست و ريشه‌ى شك كافران، لجاجتى است كه در درون خود آنان است. «بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
3- منكران وحى، منطق و برهانى ندارند و تلاش و زندگى آنان حركتى بازيگرانه
جلد 8 - صفحه 492
است. «فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ»
4- بعد از استدلال نوبت تهديد است. رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ... فَارْتَقِبْ ...
5- آسمانها در آينده به صورت دود و گاز خواهد شد. تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ ...
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10»
و چون به موعظه و نصيحت و دلايل و حجت، به راه راست نمى‌آيند:
فَارْتَقِبْ: پس انتظار باش براى آنها، يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ: روزى را كه بياورد آسمان، بِدُخانٍ مُبِينٍ: دودى ظاهر و آشكارا.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ «3» فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ «4» أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ «5» رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ «6»
رَبِّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَيْنَهُما إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ «7» لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ يُحْيِي وَ يُمِيتُ رَبُّكُمْ وَ رَبُّ آبائِكُمُ الْأَوَّلِينَ «8» بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ «9» فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10» يَغْشَى النَّاسَ هذا عَذابٌ أَلِيمٌ «11»
ترجمه
سوگند بكتاب واضح روشن
همانا ما فرستاديم آنرا در شب با بركت و خيرى همانا ما بوديم بيم دهندگان
در آن تقدير شود هر كار درستى
بفرمانى از نزد ما همانا ما بوديم فرستندگان
براى بخشش از پروردگار تو همانا او است آن شنواى دانا
پروردگار آسمانها و زمين و آنچه ميان آن دو است اگر هستيد يقين كنندگان نيست
معبودى جز او زنده ميكند و ميميراند پروردگار شما و پروردگار پدران شما كه پيشينيانند
ولى آنها در شك ببازى مشغول ميباشند
پس انتظار كش روزى را كه مى‌آورد آسمان دود آشكارى را
كه فرا ميگيرد مردمان را اينست عذاب دردناك.
تفسير
خداوند متعال بعد از افتتاح سوره بلفظ حم كه بيان آن در سور سابقه شد قسم ياد فرموده بقرآن كه نوشته آشكار خدا و بيان كننده معارف حقّه حقيقيّه است كه ما نازل نموديم آنرا در شب با خير و بركتى كه آن شب قدر است يكجا در بيت المعمور كه مسجد ملائكه است در آسمان و بتدريج در ظرف مدّت بيست سال بر پيغمبر خود محمّد بن عبد اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلّم چون بناى ما بر اين بوده كه ميترسانديم بندگان خود را از اموريكه بايد از آن اجتناب نمايند از فعل
جلد 4 صفحه 621
حرام و ترك واجب و در آن شب خداوند تقدير ميفرمايد هر امرى را از خير و شرّ و خوب و بد و هر چه واقع شود در مدّت يك سال و از براى او است تغيير و تبديل و تقديم و تأخير در اجلها و روزيها و بلاها و مرضها و عوارض ديگر و زياد ميكند و كم مينمايد بر حسب مشيّت و اراده خود هر چه را بخواهد و بتوسط ولىّ زمان در خارج تحقّق مى‌يابد چنانچه از روايت مجمع از صادقين عليهما السّلام و روايت قمّى ره از آن دو و از امام كاظم عليه السّلام استفاده ميشود و در روايت كافى از امام باقر عليه السّلام امر حكيم كه در شب قدر نازل ميشود بيك حكم محكم كه اختلاف در آن بهيچ وجه روى ندهد تفسير شده و خدا ميفرمايد مقدّر ميشود هر امر محكمى در حاليكه امرى است از نزد ما چون بناى ما بر ارسال رسل و انزال كتب بوده و هست براى بخشش و بخشايش از جانب پروردگار بر بندگان و خداوند او است كه تمام ادعيه و اقوال مردم را ميشنود و بتمام حوائج و اعمال آنها دانا و خبير است او خالق و مربّى و نگهدار آسمانها و زمين و تمام موجودات ما بين آنها است و اگر مردم اهل تحصيل معرفت و يقين باشند باين تصديق نائل خواهند شد و كلمه رب در ربّ السّموات يا بدل است از رب در ربّك يا خبر است از مبتداء محذوف كه هو باشد و لذا برفع نيز قرائت شده و آن احسن است و معبود بحق منحصر در خدا است كه هميشه مى‌بينيد در كار است زنده ميكند و ميميراند چنانچه پيشينيان و پدران شما را بوجود آورد و ميراند و شما را پديد آورد و ميميراند ولى افسوس كه مردم نادان در شك و ترديد بسر ميبرند و در مقام تحصيل علم و معرفت نيستند و سرگرم بدنياى دو روزه و لهو و لعب كودكانه آن شده‌اند و از آخرت و عاقبت امرشان بى‌خبرند پس منتظر باش و بگو منتظر باشند روزى را كه در آسمان دودى آشكار گردد كه بين مشرق و مغرب را پر كند و چهل شبانه روز بماند و از آن دود مؤمن حالتى مانند زكام پيدا كند و كافر مانند مست گردد و دود از راه بينى و گوش و نشيمنش بيرون آيد و اين اوّلين علامت از علائم قيامت است كه در حديث نبوى ذكر شده و قريب به اين معنى را از امير المؤمنين عليه السّلام در جوامع نقل نموده و قمّى ره نقل فرموده اين وقتى است كه بيرون آيند از قبرها در رجعت فرو گيرد آنها را تاريكى پس گويند اين عذابى است دردناك و فرق در لغت حكم كردن و جدا
جلد 4 صفحه 622
نمودن است و اينجا تقدير و تفصيل اراده شده.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ «10»
پس انتظار داشته باش روزي را که ميآيد آسمان بدودي آشكارا.
انسان در موقعي که وحشت و اضطرابي پيدا كند اضطراب شديد و وحشت زياد که ديگر چشمش نميبيند، و عالم در نظرش تاريك و ظلماني ميشود و يك دودي جلو چشم او احداث ميشود که نظر ميكند بطرف بالا جز دود نميبيند آسمان در نظرش تيره و تار ميشود و اينکه پيش آمد ممكن است در دو موقع اتفاق افتد يكي در روز محشر براي كفّار و مشركين و أصحاب جحيم چون سر از قبر درآرند و اوضاع محشر را مشاهده كنند و عذاب‌هاي وارده بر آنها چشم‌ها تيره و تار شود،
جلد 16 - صفحه 77
و آنها را فرو گيرد يك دودي در نظرشان پيش ميآيد، و بعيد نيست بگوئيم: چون اينها را ميبرند طرف چپ صحراي محشر نزديك جهنّم دود سياهي از جهنّم بالا ميرود تمام اينکه قسمت را فرو ميگيرد و جلو چشم آنها را ميگيرد ديگر جايي را نمي‌بينند، و اينکه معني أقرب بنظر ميآيد از دو راه يكي اينكه معني اوّل حقيقتا دود نيست بنظر آنها تيره و تار ميآيد ولي اينکه معني حقيقتا دود است و روي چشم آنها را ميگيرد و آيه شريفه ميفرمايد: فَارتَقِب يَوم‌َ تَأتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ و ظاهر آيه اينکه است که حقيقتا دود است. دليل دوّم آيه بعد که ميفرمايد:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 10)- در این آیه به تهدید این منکران لجوج و سرسخت پرداخته، و در حالی که روی سخن را به پیامبر کرده، می‌گوید: «پس منتظر روزی باش که آسمان دود آشکاری پدید آورد»! (فَارْتَقِبْ یَوْمَ تَأْتِی السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِینٍ).
نکات آیه
۱- تهدید شدن کافران سست اندیش و بیهوده گرا، به فرجامى سخت و جانکاه (فارتقب یوم تأتى السماء بدخان مبین) تعبیر «بدخان مبین»، مى تواند حکایت از عذاب دنیوى و نیز سختى هاى صحنه قیامت داشته باشد.
۲- دلدارى خداوند، به پیامبر(ص) در برابر حق ناپذیرى کافران (فارتقب)
۳- تهدید مشرکان حق ستیز مکه، از سوى خداوند به عذابى دنیوى و تیره کننده زندگى (فارتقب یوم تأتى السماء بدخان مبین) برداشت یاد شده بنابراین نکته است که «دخان مبین»، کنایه از تیره روزى و عذاب دنیوى باشد، چه این که برخى از مفسران این آیه را پاسخى به دعاى پیامبر(ص) دانسته اند که از خداوند خواست تا براى بیدار شدن مشرکان، آنان را به قحطى اى همچون دوران یوسف مبتلا کند.
۴- آکنده شدن فضا از دودى تیره و غلیظ، در آستانه برپایى قیامت (فارتقب یوم تأتى السماء بدخان مبین) بنابراین که آیه شریفه، در مورد علایم روز قیامت باشد، برداشت بالا به دست مى آید.
۵- نفوذ دودهاى غلیظ به جو زمین از سمت آسمان، در قیامت [و یا در آستانه آن] (یوم تأتى السماء بدخان مبین) در صورتى که آیه شریفه مربوط به قیامت باشد; از تعبیر «تأتى السماء» استفاده مى شود که منشأ و خاستگاه آن دودها، فضا است; نه این که از دل زمین پدید آمده باشد.
۶- به کارگیرى تهدید از سوى خداوند، پس از ارائه منطق و برهان و تأثیرناپذیرى کافران از آن (فارتقب یوم تأتى السماء بدخان مبین) «فاء» تفریع، تهدید را متفرع بر حق ستیزى کافران و عدم تأثیر منطق و برهان بر آنان کرده است.
روایات و احادیث
۷- « و اختلف فى الدخان، فقیل، إنّه دخان تأتى من السماء قبل قیام الساعة یدخل فى أسماع الکفرة حتّى یکون رأس الواحد کالرأس الحنیذ و یعترى المؤمن منه کهیئة الزکام و تکون الأرض کلّها کبیت أوقد فیه لیس فیه خصاص یمدّ ذلک أربعین یوماً روى ذلک عن على(ع)...;[۲] از امام على(ع) درباره پیدایش دود آشکار در قیامت روایت شده است: این دود در آسمان قبل از برپایى قیامت آشکار مى شود و در گوش هاى کافران فرومى رود; به طورى که سر آنان مثل سر کباب شده (سوخته شده) خواهد شد. ولى این دود مؤمنان را به حالت زکام درمى آورد و زمین در آن روز مثل خانه اى مى گردد که در آن، آتش افروخته اند و در آن روزنه اى نیست و آن دود چهل روز طول مى کشد».
موضوعات مرتبط
- آخرالزمان: دود در آخرالزمان ۴، ۵، ۷
- اتمام حجت: آثار اتمام حجت ۶
- خدا: اتمام حجت خدا ۶; تهدیدهاى خدا ۱، ۳; قانونمندى تهدیدهاى خدا ۶
- عذاب: تهدید به عذاب دنیوى ۳
- قیامت: دود در قیامت ۵; نشانه هاى قیامت ۴، ۵، ۷
- کافران: آثار حق ناپذیرى کافران ۶; تهدید کافران ۱; حق ناپذیرى کافران ۲; فرجام سخت کافران ۱
- محمد(ص): دلدارى به محمد(ص) ۲
- مشرکان مکه: تهدید مشرکان مکه ۳; عذاب دنیوى مشرکان مکه ۳
منابع
