تفسیر:المیزان جلد۱۲ بخش۵: تفاوت میان نسخه‌ها

==بيان جمله: «ان يشا يذهبكم و يأت بخلق جديد» و پاسخ به يك سؤال در اين مورد==

قبلا گفتيم: حق بودن خلقت، مقتضاى عزت و غنى بالذات بودن خدا است زيرا اگر غناى ذاتى خدا، اين اقتضاء را نداشته باشد، و ممكن باشد كه از خداوند هم، لهو و لعب سر بزند، و خلاصه، اين عالم خلقت كه مى بينيم، با اين نظام دقيق و جديدى كه دارد، بازيچه اى باشد كه جز آوردن و از بين بردن، منظور ديگرى نداشته باشد، لابد، بايد مانند ساير بازى كنان، دچار شوقى خيالى و حاجتى داخلى، از قبيل تفرج هم، و از بين بردن غم و اندوه و يا بيرون آمدن از وحشت تنهايى و يا خستگى بيكارى، و امثال اينها شده باشد ولى غناى ذاتى خداوند سبحان همه اين حرف ها را دفع مى كند.

شايد اين نكته سبب شده باشد كه دنباله جمله «ان الله خلق السماوات و الارض»، بگويد: «ان يشا يذهبكم...». پس در حقيقت، جمله «ان يشا يذهبكم»، به منزله بيان جمله قبلى است، و معنايش اين مى شود كه:  

آيا نمى دانى كه خلقت اين عالم مشهود، از عزت و غناى خداى تعالى ناشى شده است و اگر بخواهد همه شما را از بين برده، خلقى جديد مى آفريند، و آيا نمى دانيد كه اين كار براى خداوند دشوار نيست، چطور نمى دانيد و حال آن كه او كسى است كه داراى اسماء حسنى، و داراى هر عزت و كبرياء است؟!

بنابراين روشن مى شود اين كه در جمله «على الله»، كلمه «الله» كه اسم ظاهر است به جاى ضمير آمده، و خلاصه به جاى «عليه» «على الله» آمده براى اين است كه بفهماند، دليل مطلب چيست، و اين كه دشوار نبودن اين كار، دليلش همين است كه او الله است.

حال اگر بپرسى، آوردن جمله «ان يشا...» اگر براى اين بود كه غناى مطلق خدا را برساند و بفهماند كه او با خلق خود، بازى نمى كند، جا داشت به آوردن جمله «ان يشا يذهبكم» اكتفا كند، و از آوردن جمله «و يات بخلق جديد» خوددارى نمايد. زيرا از بين بردن خلق قبلى، و آوردن خلق جديد، دليل بر بازى نكردن نيست، بلكه ممكن است، همين كارش هم يك بازى تازه اى باشد.

در جواب مى گوييم: اين حرف وقتى صحيح است كه مى فرمود: «ان يشا يذهب جميع الخلق و يات بخلق جديد: اگر مى خواست، تمامى موجودات را از بين مى برد و خلق نو مى آفريد». ولى اين طور نفرمود، بلكه فرمود: اگر مى خواست شما بشر و يا شما امت خاتم النبيين (صلى الله عليه و آله و سلم) را از بين مى برد و خلقى جديد يعنى بشر و يا امتى جديد مى آفريد. كه در اين صورت جمله و «يات بخلق جديد» لازم است.

زيرا، ارتباطى كه بين موجودات جهان برقرار است، و با بودن آن ارتباط، غرض حاصل مى شود با نبود يك نوع از آن موجودات، يعنى نوع بشر آن ارتباط جمعى از بين مى رود، و روشن تر اين كه:  

اگر فرض كنيم، بشر را از بين مى برد ولى زمين و آسمان را همچنان باقى مى گذاشت، تازه باطل و لعب ديگرى را مرتكب شده بود، چون گفتيم يك يك موجودات در نظام جمعى و تحصيل غرض از آن، مدخليت دارند، پس اگر بشر را از بين مى برد بايد بشرى ديگر جايگزين آن بكند.

و به عبارت ديگر، وقتى باطل در كارهاى خدا راه نداشت ، ديگر فرقى ميان اين باطل و آن باطل نيست همچنان كه از بين بردن همه خلق، بدون غرض و نتيجه باطل است، از بين بردن انسان به تنهايى و نياوردن انسانى ديگر به جاى آن نيز يك نوع باطل ديگرى است، پس اگر بخواهد غناى خود را برساند، بايد بشرى را از بين برده و بشر ديگرى به جايش بياورد، و اين همان حقيقتى است كه آيه شريفه در مقام فهماندن آن است. (دقت فرمائيد).