تفسیر:المیزان جلد۱۴ بخش۴۶: تفاوت میان نسخه‌ها

==بحث روايتى: (رواياتى در ذيل آيات گذشته) ==

از كتاب جوامع الجامع نقل شده كه در تفسير آيه «فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِى الأمر» گفته: روايت شده كه «بُدَيل بن ورقاء» و غيره كه از كفار خزاعه بودند، به مسلمانان گفتند: شما چرا آنچه خودتان مى كشيد، مى خوريد؟ و آنچه را كه خدا مى كشد - يعنى مردار - را نمى خوريد؟

مؤلف: سياق آيه، با اين حديث سازگار نيست.

و در كافى، به سند خود، از عبدالرحمان انماط فروش، از امام صادق «عليه السلام» روايت كرده كه گفت: قريش را رسم چنين بود كه مشك و عنبر به بت هاى پيرامون كعبه مى ماليدند، و بت «يَغُوث»، برابر در خانه و بت «يَعُوق»، طرف دست راست كعبه و بت «نَسر»، طرف دست چپ آن قرار داشت، و چون داخل حرم مى شدند، براى «يغوث» سجده مى كردند و بدون اين كه سر بلند كرده و منحنى شوند، در همان سجده به طرف «يعوق» مى چرخيدند، و سپس به طرف دست چپ آن به سوى «نَسر» بر مى گشتند.  

آنگاه اين طور تلبيه مى گفتند: «لَبَّيكَ اللَّهُمَّ لَبَّيكَ لَبَّيكَ لَا شَرِيكَ لَكَ إلّا شَرِيكَ هُوَ لَكَ، تَملِكُهُ وَ مَا مَلَكَ». يعنى: لبيك اى خدا، لبيك اى خدا، تو شريكى ندارى، مگر آن شريكى كه هم خودشان و هم مايملكشان، مِلك تو است».  

خدا براى اين كه به آنان بفهماند بت ها، مالك چيزى نيستند، مگس سبزرنگ كه داراى چهار بال بود، فرستاد، و تمامى آن مشك و عنبر را كه بر بت ها بود، بخورد و اين آيه را بدين مناسبت نازل كرد: «يَا أيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاستَمِعُوا لَهُ...».

و در همان كتاب به سند خود، از بريد عجلى روايت كرده كه گفت: به امام ابى جعفر «عليه السلام» عرض كردم: معناى آيه «يَا أيُّهَا الَّذِيَنَ آمَنُوا اركَعُوا وَ اسجُدُوا وَ اعبُدُوا رَبَّكُم وَ افعَلُوا الخَيرَ لَعَلَّكُم تُفلِحُون * وَ جَاهِدُوا فِى اللّهِ حَقَّ جِهَادِه» چيست؟

 

 

مؤلف: روايات از طرق شيعه از امامان اهل بيت «عليهم السلام» در اين معنا بسيار رسيده، و در ذيل آيه، بيانى گذشت كه معناى اين گونه روايات را روشن مى كند.

و در الدرّ المنثور است كه ابن جرير، و ابن مردويه و حاكم - وى حديث را صحيح دانسته - از عايشه روايت كرده اند كه از رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم»، از آيه «وَ مَا جَعَلَ عَلَيكُم فِى الدِّينِ مِن حَرَج» پرسيد. حضرت فرمود: مقصود از حرج، ضيق است.

 

 

فرمود: اين مسأله و نظايرش، از كتاب خداى عزوجل فهميده مى شود. چون خداى تعالى فرموده: «مَا جَعَلَ عَلَيكُم فِى الدِّينِ مِن حَرَج»، و به حكم اين آيه، چون مسح بر بشره انگشت حرج است، تو بايد بر همان پارچه مسح كنى.

مؤلف: در معناى اين روايت، روايات ديگرى است كه با آيه شريفه به رفع حكم حرجى استشهاد شده، و تمسك به آيه در اين حكم، خود دليل روشنى است بر اين كه آنچه ما در معناى آيه بيان كرديم، صحيح بوده.

و در الدر المنثور است كه ابن ابى شيبه - در كتاب مصنف - و اسحاق بن راهويه، در كتاب مسند خود، از مكحول روايت كرده اند كه رسول خدا «صلى اللّه عليه و آله و سلم» فرمود: خداوند براى خود دو نام نهاده، كه همان دو نام را هم به امت من نهاده است: يكى «سَلام»، كه امت مرا نيز مسلم خوانده و ديگرى «مؤمن»، كه گروندگان به دين را نيز مؤمنان ناميده است.