تفسیر:المیزان جلد۱ بخش۱۰: تفاوت میان نسخه‌ها

هيچ شبهه اى نيست در اين كه قرآن دلالت دارد بر وجود آيتى كه معجزه باشد. يعنى خارق عادت باشد، و دلالت كند بر اين كه عاملى غير طبيعى و از ماوراء طبيعت و بيرون از نشئه ماده، در آن دست داشته است. البته «معجزه» به اين معنا را قرآن قبول دارد، نه به معناى امرى كه ضرورت عقل را باطل سازد.

<span id='link137'><span>

پس اين كه بعضى از عالم نماها در صدد بر آمده اند به خاطر اين كه آبروى مباحث طبيعى را حفظ نموده، آنچه را از ظاهر آن ها فهميده با قرآن وفق دهند، آيات دالّه بر وجود معجزه و وقوع آن را تأويل كرده اند، زحمتى بيهوده كشيده و سخنانشان مردود است، و به درد خودشان می خورد. اينك براى روشن شدن حقيقت مطلب، آنچه از قرآن شريف درباره معناى معجزه استفاده می شود، در ضمن چند فصل ايراد مى كنيم، تا بى پايگى سخنان آن عالم نماها روشن گردد.

<span id='link138'><span>

قرآن كريم براى حوادث طبيعى، اسبابى قائل است، و قانون عمومى عليت و معلوليت را تصديق دارد. عقل هم با حكم بديهى و ضروريش، اين قانون را قبول داشته، بحث هاى علمى و استدلال هاى نظرى نيز بر آن تكيه دارد. چون انسان بر اين فطرت آفريده شده كه براى هر حادثه اى مادى از علت پيدايش آن جستجو كند، و بدون هيچ ترديدى حكم كند كه اين حادثه علتى داشته است.

<span id='link139'><span>

قرآن كريم - در عين اين كه ديديم كه قانون عليت را قبول دارد - از داستان ها و حوادثى خبر می دهد كه با جريان عادى و معمولى و جارى در نظام علت و معلول سازگار نبوده، و جز با عواملى غير طبيعى و خارق العاده صورت نمى گيرد. و اين حوادث، همان آيت ها و معجزاتى است كه به عده اى از انبيا كرام، چون نوح، هود، صالح، ابراهيم،  لوط، داود، سليمان، موسى، عيسى و محمد، صلوات اللّه عليهم نسبت داده است.

اين همان حقيقتى است كه «آيات قدر» نيز بر آن دلالت دارد. مانند آيه: «'''و إن من شئ إلّا عندنا خزائنه، و ما ننزّله إلّا بقدر معلوم'''»: (هيچ چيز نيست مگر آن كه نزد ما خزينه هاى آن است، و ما نازل و درخور اين جهانش نمی كنيم، مگر به اندازه اى معلوم). و آيه: «'''إنّا كلّ شئ خلقناه بقدر'''»: ما هر چيزى را به قدر و اندازه خلق كرده ايم. و آيه: «'''و خلق كلّ شئ، فقدّره تقديرا'''»: (و هر چيزى آفريد و آن را به نوعى اندازه گيرى كرد). و آيه: «'''(الّذى خلق فسوّى، و الّذى قدّر فهدى'''»: (آن كسى كه خلق كرد، و خلقت هر چيزی را تكميل و تمام نمود، و آن كسى كه هرچه را آفريد، اندازه گيرى و هدايتش فرمود).  

آيه اوّلى و نيز بقيه آيات، همه دلالت دارند بر اين كه هر چيزى از ساحت اطلاق به ساحت و مرحله تعيّن و تشخّص نازل می شود، و اين خداست كه با تقدير و اندازه گيرى خود، آن ها را نازل می سازد. تقديری كه هم قبل از هر موجود هست، و هم با آن، و چون معنا ندارد كه موجودى در هستی اش محدود و مقدّر باشد، مگر آن كه با همه روابطى كه با ساير موجودات دارد محدود باشد و نيز، از آنجایی كه يك موجود مادى با مجموعه اى از موجودات مادى ارتباط دارد، و آن مجموعه براى وى نظير قالب اند، كه هستى او را تحديد و تعيين مى كند، لاجرم بايد گفت: هيچ موجود مادى نيست، مگر آن كه به وسيله تمامى موجودات مادى كه جلوتر از او و با او هستند قالب گيرى شده، و اين موجود، معلول موجود ديگرى است مثل خود.

براى اين كه: آيه اوّل، خلقت را به تمامى موجوداتى كه اطلاق كلمۀ «چيز» بر آن صحيح باشد، عموميت داده و فرموده: هر آنچه «چيز» باشد، مخلوق خداست. و آيه دوّمى، خلقت را يك وَتيره و يك نسق دانسته، اختلافى را كه مايه هرج و مرج و جزاف باشد، نفى مى كند.

<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱ صفحه : ۱۲۳ </center>

از اين جا، اين معنا نيز نتيجه گيرى می شود كه: هر سبب از اسباب عادى، كه از مسبّب خود تخلّف كند، سبب حقيقى نيست، ما آن را سبب پنداشته ايم، و در مورد آن مسبّب، اسباب حقيقى هست، كه به هيچ وجه تخلّف نمى پذيرد، و احكام و خواص، دائمى است. همچنان كه تجارب علمى نيز در عناصر حيات و در خوارق عادات، اين معنا را تأييد مى كند.

<span id='link145'><span>

و نيز فرموده: «'''قل كلّ من عند اللّه'''»: (بگو همه از ناحيه خداست).