۱۶٬۳۳۸
ویرایش
تفسیر:المیزان جلد۱۸ بخش۶: تفاوت میان نسخه‌ها
از الکتاب
←اشاره به معناى اين كه خداوند بر حسن عمل مى افزايد
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۶۹ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۶۹ </center> | ||
== | == مراد از «حسنه»، در آیه شریفه == | ||
و معناى آيه مورد بحث اين است كه : هر كس | و معناى آيه مورد بحث اين است كه: هر كس حَسَنه اى به جاى آورد، ما با رفع نواقص آن و زيادى اجر، حُسنى بر آن «حَسَنه» مى افزاييم، كه خدا آمرزگار است و بدى ها را محو مى كند، و شكور است، خوبى هاى عمل را از عاملش ظاهر و بر ملا مى سازد. | ||
بعضى از | بعضى از مفسران گفته اند: مراد از «حسنه»، همان مودت به قرباى رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» است، و مؤيد اين احتمال، رواياتى است كه از ائمه اهل بيت «عليهم السلام» وارد شده، كه آيه «قُل لا أسئَلُكُم عَلَيه أجراً» - تا چهار آيه - در باره مودّت به قرباى رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم» نازل شده. | ||
و | و لازمۀ اين تفسير آن است كه: اين آيات در مدينه نازل شده و داراى يك سياق باشد. و قهرا مراد از «حسنه» از حيث انطباقش بر مورد، همان مودّت خواهد بود. آن وقت آيه شريفه «أم يَقُولُونَ افتَرَى...» اشاره خواهد بود به سخنى كه بعضى از منافقان - كه قبول آيه قبلى برايشان گران مى آمده - گفته اند، و اين سمپاشى را در بين مؤمنان كرده اند. چون در بين آنان افراد ساده لوحى بوده اند كه به سخنان منافقان ترتيب اثر مى داده اند. و مراد از آيه سوم و چهارم كه مى فرمايد: «وَ هُوَ الّذِى يَقبَلُ التّوبَةَ» - تا آخر دو آيه - توبۀ همان مؤمنان ساده لوح خواهد بود، كه از قبول گفتار منافقان برگشته اند. | ||
و در | و در جملۀ «إنّ اللّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ»، التفاتى از تكلم به غيبت به كار رفته. چون قبل از اين جمله خداى تعالى گوينده بود، مى فرمود: ما چنين و چنان مى كنيم و در اين جا، غايب حساب شده، مى فرمايد: خدا غفور و شكور است. و وجه اين التفات، آن است كه: خواسته به علت غفور و شكور بودن خود اشاره كند، و بفرمايد بدين جهت غفور و شكور است كه «اللّه» است - عزّ اسمه. | ||
«'''أَمْ يَقُولُونَ افْترَى عَلى اللَّهِ كَذِباً ...'''»: | «'''أَمْ يَقُولُونَ افْترَى عَلى اللَّهِ كَذِباً ...'''»: | ||
كلمه | كلمه «أم» منقطعه است و سياق كلام، سياق توبيخ است و لازمه اش، انكار اين معنا است كه آن جناب به دروغ چيزى را بر خدا افتراء ببندد. | ||
«''' | «'''فَإن يَشَإ اللّهُ يَختِم عَلى قَلبِكَ'''» - (معناى جمله قبلى اين بود كه منافقان مى گويند: تو از پيش خود گفتى كه بايد به خويشاوندانت مودّت بورزند)، و معناى اين جمله با كمك سياق اين است كه: نه، تو به خدا افتراء نبستى و دروغگو نيستى، چون زمام هيچ امرى به دست تو نيست تا بخواهى افترائى ببندى، و آنچه مى گويى، وحى است از ناحيه خداى سبحان، بدون اين كه خود تو دخالتى در آن داشته باشى، بلكه زمام امر بسته به مشيّت خداى تعالى است. اگر خواست، مُهر بر دلت مى زند، و باب وحى را به رويت مى بندد، ولى او خواسته كه به تو وحى كند و حق را بيان نموده و سنت خود را اجراء كند. چون سنت او چنين است كه همواره با كلمات خود، باطل را محو و حق را محقّق كند. | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۰ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۰ </center> | ||
پس | پس اين كه فرمود: «فَإن يَشَإ اللّهُ يَختِم عَلى قَلبِكَ»، كنايه است از اين كه امر، به مشيت خدا بر مى گردد و ساحت رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم»، منزّه از اين است كه از پيش خود چيزى بگويد. | ||
و اين معنا - به طورى كه ملاحظه مى فرماييد - با سياق مناسب تر است | و اين معنا - به طورى كه ملاحظه مى فرماييد - با سياق مناسب تر است. بنابر اين كه گفتيم: مراد از «قربى»، قرابت رسول خدا «صلّى اللّه عليه و آله و سلّم»، و توبيخ، متوجه به منافقان و بيماردلان است. | ||
وجوه مختلف در معناى | == وجوه مختلف در معناى آیه: «فَإن يَشَإ اللهُ يَختِم عَلى قَلبِك» == | ||
البته | البته مفسران در معناى جمله مورد بحث، وجوهى ديگر آورده اند كه بعضى از آن ها از نظر شما مى گذرد: | ||
۱ زمخشرى در كشاف گفته : جمله ((فان يشا اللّه يختم على قلبك (( معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد تو را از آنانى قرار مى دهد كه مهر بر دلهايشان زد، آن وقت است كه بر خدا افتراء خواهى بست ، چون كسى جز اين گونه افراد بر خدا افتراء نمى بندد. | |||
۱ - زمخشرى در كشاف گفته: جمله ((فان يشا اللّه يختم على قلبك (( معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد تو را از آنانى قرار مى دهد كه مهر بر دلهايشان زد، آن وقت است كه بر خدا افتراء خواهى بست ، چون كسى جز اين گونه افراد بر خدا افتراء نمى بندد. | |||
آنگاه مى گويد: اين اسلوب كلام ، افتراء بستن را از مثل پيامبر بعيد مى شمارد و مى فهماند كه افتراء بستن چنين افرادى در بعيد بودن ، مثل شرك ورزيدن به خدا و داخل شدن در زمره كسانى است كه خدا بر دلهايشان مهر زده ، و مثالى كه مى توانيم براى اين طرز حرف زدن بياوريم ، اين است كه بعضى از افراد امين كه نسبت خيانت به او داده اند بگويد: مگر خدا دست از هدايتم برداشته و مرا تنها گذاشته و به خودم واگذار كرده ، و مگر خدا دلم را كور كرده . در اين مثال آن شخص امين نمى خواهد خذلان و كورى دل را براى خود اثبات كند، بلكه مى خواهد از اين كه نسبت خيانت به او و به مثل او بدهند استبعاد نمايد و بفهماند كه دادن چنين نسبتى تهمتى است بس بزرگ . | آنگاه مى گويد: اين اسلوب كلام ، افتراء بستن را از مثل پيامبر بعيد مى شمارد و مى فهماند كه افتراء بستن چنين افرادى در بعيد بودن ، مثل شرك ورزيدن به خدا و داخل شدن در زمره كسانى است كه خدا بر دلهايشان مهر زده ، و مثالى كه مى توانيم براى اين طرز حرف زدن بياوريم ، اين است كه بعضى از افراد امين كه نسبت خيانت به او داده اند بگويد: مگر خدا دست از هدايتم برداشته و مرا تنها گذاشته و به خودم واگذار كرده ، و مگر خدا دلم را كور كرده . در اين مثال آن شخص امين نمى خواهد خذلان و كورى دل را براى خود اثبات كند، بلكه مى خواهد از اين كه نسبت خيانت به او و به مثل او بدهند استبعاد نمايد و بفهماند كه دادن چنين نسبتى تهمتى است بس بزرگ . | ||
<center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۱ </center> | <center> ترجمه تفسير الميزان جلد ۱۸ صفحه : ۷۱ </center> | ||
۲ بعضى گفته اند: معناى اين جمله اين است كه اگر به اين فكر بيفتى كه بر خدا افتراء ببندى خدا مهر بر دلت خواهد زد و قرآن را از يادت خواهد برد، با اين حال چگونه مى توانى بر خدا افتراء ببندى . و اين جمله مى خواهد همان مطلبى را خاطرنشان كند كه جمله ((لئن اشركت ليحبطن عملك (( اگر شرك بورزى يقين بدان كه خداوند عملت را بى ثمر مى كند در مقام افاده آن است . | ۲ - بعضى گفته اند: معناى اين جمله اين است كه اگر به اين فكر بيفتى كه بر خدا افتراء ببندى خدا مهر بر دلت خواهد زد و قرآن را از يادت خواهد برد، با اين حال چگونه مى توانى بر خدا افتراء ببندى . و اين جمله مى خواهد همان مطلبى را خاطرنشان كند كه جمله ((لئن اشركت ليحبطن عملك (( اگر شرك بورزى يقين بدان كه خداوند عملت را بى ثمر مى كند در مقام افاده آن است . | ||
۳ بعضى ديگر گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد قلب تو را با داروى صبر قوى مى كند تا در برابر آزار مشركين از پاى در نيايى ، و اگر مى گويند ((او مفترى و ساحر است (( ناراحت نشوى . | ۳ - بعضى ديگر گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد قلب تو را با داروى صبر قوى مى كند تا در برابر آزار مشركين از پاى در نيايى ، و اگر مى گويند ((او مفترى و ساحر است (( ناراحت نشوى . | ||
اين سه وجه خالى از ضعف نيستند. | اين سه وجه خالى از ضعف نيستند. | ||
۴ بعضى گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد مهر بر دلت مى زند همچنان كه بر دل كفار زده ، و اين خود نوعى تسليت است براى رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) تا با مقايسه وضع خود با كفار متوجه نعمت خدا شود، و شكر خدا را به جاى آورد. | ۴ - بعضى گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد مهر بر دلت مى زند همچنان كه بر دل كفار زده ، و اين خود نوعى تسليت است براى رسول خدا (صلّى اللّه عليه و آله وسلّم ) تا با مقايسه وضع خود با كفار متوجه نعمت خدا شود، و شكر خدا را به جاى آورد. | ||
۵ بعضى ديگر گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد مهر به دلهاى كفار و زبان ايشان مى زند و عذابشان را زودرس مى كند. و اگر به جاى اينكه بفرمايد ((اگر بخواهد مهر بر دلهاشان مى زند(( فرمود: ((اگر بخواهد مهر بر دلت مى زند(( كه هم خطابست و هم مفرد، در حقيقت براى اين بوده كه خواسته است روى سخن را متوجه گوينده ((او بر خدا افتراء بسته كند((، و بفرمايد اى كه چنين گفته اى اگر خدا بخواهد مهر بر دلت مى زند. | ۵ - بعضى ديگر گفته اند: معنايش اين است كه اگر خدا بخواهد مهر به دلهاى كفار و زبان ايشان مى زند و عذابشان را زودرس مى كند. و اگر به جاى اينكه بفرمايد ((اگر بخواهد مهر بر دلهاشان مى زند(( فرمود: ((اگر بخواهد مهر بر دلت مى زند(( كه هم خطابست و هم مفرد، در حقيقت براى اين بوده كه خواسته است روى سخن را متوجه گوينده ((او بر خدا افتراء بسته كند((، و بفرمايد اى كه چنين گفته اى اگر خدا بخواهد مهر بر دلت مى زند. | ||
«'''و يمح اللّه الباطل و يحق الحق بكلماته'''»: - تعبير به مضارع (يمحو: محو مى كند؛ و يحق : ثابت مى كند) براى اين است كه بر استمرار دلالت كند و بفهماند مساءله محو باطل و احقاق حق سنتى است كه خداى تعالى آن را با كلمات خود جارى مى سازد. و منظور از ((كلمات (( همان وحى است كه خداى تعالى به انبيائش مى كند، و كلام ربوبى او است كه مقاصد را به انبيائش تفهيم مى كند. ممكن هم هست مراد از كلمات خدا، نفوس انبياء باشد، چون اين نفوس شريفه خاصيت كلام را دارند، كلام از منويات پرده برمى دارد، نفوس انبياء هم رازهاى غيبى را هويدا مى سازد. | «'''و يمح اللّه الباطل و يحق الحق بكلماته'''»: - تعبير به مضارع (يمحو: محو مى كند؛ و يحق : ثابت مى كند) براى اين است كه بر استمرار دلالت كند و بفهماند مساءله محو باطل و احقاق حق سنتى است كه خداى تعالى آن را با كلمات خود جارى مى سازد. و منظور از ((كلمات (( همان وحى است كه خداى تعالى به انبيائش مى كند، و كلام ربوبى او است كه مقاصد را به انبيائش تفهيم مى كند. ممكن هم هست مراد از كلمات خدا، نفوس انبياء باشد، چون اين نفوس شريفه خاصيت كلام را دارند، كلام از منويات پرده برمى دارد، نفوس انبياء هم رازهاى غيبى را هويدا مى سازد. | ||
